Պրոֆ. Վահագն Տատրյանի արխիվի թվայնացման աշխատանքները շարունակվում են

Միչըն Հիլզից (Կալիֆոռնիա) Արարատ-Էսքիճյան թանգարան-գիտահետազոտական կենտրոնն (AEMRC) ու Կալիֆոռնիա համալսարանի «Խոստում» (Promise) հայկական ինստիտուտին կից գործող Հայոց ցեղասպանության ուսումնասիրության կենտրոնը (AGRP) տեղեկացնում են, որ Վահագն Տատրյանի արխիվի թվայնացման աշխատանքները շարունակվում են:

Պրոֆ. Վահագն Տատրյանը (1926-2019) նշանավոր ցեղասպանագետ էր եւ Հայոց ցեղասպանությունը ուսումնասիրող անխոնջ գիտնական: Նա հանդես էր եկել բազմաթիվ դասախոսություններով ու հոդվածներով, որոնք նպաստել էին Հայոց ցեղասպանության առավել լայն` միջազգային ճանաչմանը: Նրա արխիվային նյութերի եզակի հավաքածուն եւ այդ թեմայի վերաբերյալ հեղինակած գրքերը արտակարգ մեծ արժեք են ներկայացնում բոլոր նրանց համար, ովքեր ուսումնասիրում են մասնավորապես Հայոց ցեղասպանության սկզբնաղբյուրները եւ ընդհանրապես ցեղասպանության եւ դրա հետեւանքների դրդապատճառները:

Իր երկարամյա գործունեության ընթացքում Տատրյանը հարուստ նյութեր էր կուտակել Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ` ուսումնասիրելով աշխարհի տարբեր (ամերիկյան, բրիտանական, գերմանական, ֆրանսիական, օսմանյան եւ հայկական) արխիվները: Նրա արխիվում կան նաեւ բազմաթիվ անտիպ ձեռագրեր եւ տարբեր լեզուներով տպագրված հոդվածներ: Նախքան իր մահը նա այս բոլոր նյութերը փոխանցել էր AEMRC-ին: Իսկ Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ նրա գրքերի հավաքածուն այժմ գտնվում է Հարավային Կալիֆոռնիայի համալսարանի Էդուարդ Լ. Դոհենի կրտսեր (Edward L. Doheny Jr.) անվան գրադարանում:

Զանազան դժվարություններ հաղթահարելուց հետո AEMRC-ն 2009-ին նախաձեռնեց թվայնացնել պրոֆ. Տատրյանի արխիվային պատմական նյութերը եւ մատչելի դարձնել դրանք ապագա սերունդների ուսումնասիրողների համար: Մինչեւ 2018 թվականը ընդհանուր 110 հազար էջերից 28 հազարը թվայնացվեցին եւ հասանելի դարձան այդ բնագավառի մասնագետներին: Որոշ ընդհատումից հետո, 2023-ին ստացված առատաձեռն նվիրատվության շնորհիվ հնարավոր եղավ շարունակել մնացյալ 80 հազար էջերի թվայնացման աշխատանքները: Կլարք համալսարանից դոկտ. Աննա Ալեքսանյանը ներառված է այդ աշխատանքներում, որոնք AGRP-ի հիմնադիր տնօրեն պրոֆ. Թաներ Աքչամի ղեկավարությամբ են առաջ տարվում:

Նախատեսված է ծրագիրը ավարտել 2025-ի դեկտեմբերին, որից հետո ամբողջ հավաքածուն հասանելի կլինի առցանց:

Այս գարնանը AGRP-ն վեբինար է կազմակերպելու ծրագրի մանրամասնությունները մասնագետներին ծանոթացնելու նպատակով:

Արարատ-Էսքիճյան թանգարանը, որը մշակութային եւ կրթական կենտրոն է միաժամանակ, հիմնվել է 1985-ին Ցեղասպանությունից մազապուրծ պարոն Լութեր Էսքիճյանի ջանքերով: Իսկ AGRP-ն իր գործունեությունն սկսել է 2022-ին, պրոֆ. Թաներ Աքչամի ջանքերով:

Անգլ. բնագրից նյութը ներկայացրեց` ՀԱԿՈԲ  ԾՈՒԼԻԿՅԱՆԸ

(The Armenian Mirror-Spectator)