Իմաստաբանական բառարան

Վասն այլ ազգաց

Իրանի Իսլամական Հանրապետությունում ընդունված չէ ազգային հատկանիշներով օժտված էթնիկ միավորներին անվանել «ազգային փոքրամասնություններ»: Վերջիններս Իրանում կոչվում են «կրոնական փոքրամասնություններ», քանի որ երկրում բնակվող Իրանի բոլոր քաղաքացիներն, առանց բացառության, (ազգությամբ) իրանցիներ են:

Հայերը, զրադաշտականների, հրեաների ու ասորիների նման կրոնական փոքրամասնություններ են՝ սահմանադրությամբ վերապահված բոլոր արտոնություններով, այդ թվում՝ իրենց համայնքային շահերը պաշտպանելու նպատակով «ազգընտիր» պատգամավորներ ունենալու իրավունքով:

Ընդհանրապես «ազգ», «ազգային», «ազգայնական» բառերի նկատմամբ Իրանում վերապահ մոտեցում գոյություն ունի (հավանաբար, այլոց կողմից «դենացիոնալիզացիայի ենթարկվելու» վտանգը կանխելու համար), եւ անգամ իսլամական հեղափոխությունից հետո mellat բառի փոխարեն լայն շրջանառության մեջ է դրվել «իսլամադավան համայնք» իմաստով «ՈՒՄՄԱ» եզրույթը: Դրանով հանդերձ, հիմնավոր կասկածներ կան, որ հայերեն ԱԶԳ բառը իրանական աղբյուրից է: Միջին պարսկերենում «շիվ, դալար ճյուղ» իմաստով AZG բառի կիրառությունը հենց դրա ապացույցներից է: Օրինակ, շիա կրոնագետ Ջամալ էդ-դին Հոսեյնի հեղինակած հայտնի «Աբու ալ-ֆաթհ Ղուրանի» մեկնություններում կարդում ենք՝  

Ամեն ճյուղ ունի հազարավոր շիվեր (ազգեր),

Իսկ ամեն շիվ՝ (ազգ) հազարավոր տերեւներ:

Թեեւ հայերենում ԱԶԳ բառը համապատասխանում է անգլերեն nation եւ ռուսերեն վՈՓՌÿ բառիմաստներին, սակայն մեր լեզվի զարգացման ինչ-որ ժամանակահատվածում կարծես վրիպում է տեղի ունեցել, եւ բառը կորցրել է իր հիմնական իմաստը: Հակառակ դեպքում ինչո՞ւ պիտի  JIP  տեսակի ավտոմեքենաների սիրահարին հայերենով կոչեին «ջիպԱԶԳԻ», կամ գիշատիչների կարգի կաթնասունների ընտանիքին՝ «կատվԱԶԳԻ» ու գայլակերպ գիշատիչներին՝ «շնԱԶԳԻ»: Դեռ ավելին՝ «եթերային» ձայներ արձակելու ունակությամբ օժտված թիթեռնածաղիկների ընտանիքին պատկանող բույսերը ինչո՞ւ պիտի կոչվեին «լոբԱԶԳԻներ»:
Մի՞թե կենդանիներին, բույսերին ու կենդանակերպ մարդկանց բնորոշելու համար «ազգ»-ից «ազգակործան»-ից բացի հայերեն ուրիշ բառեր  չկան:

Ակնարկս բնավ «Ազգ» թերթին չի վերաբերում:

ԳՐԻԳՈՐ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ