Առնել եւ հափշտակել
«ԱՌԵՎԱՆԳՈՒՄԸ» մեր մատենագրության մեջ երբեք բազմիմաստ բառ չի եղել: Հայ ականավոր հայագետ, բանասեր ու բառարանագիր Ստեփան Մալխասյանն «ԱՌԵՎԱՆԳԵԼԸ» հետեւյալ կերպ է բացատրում՝ «Կին կամ աղջիկ փախցնել՝ հակառակ ամուսնու կամ ծնողների կամքի»:
Մեր անվանի բառարանագետներից Էդվարդ Աղայանն էլ «ԱՌԵՎԱՆԳԵԼ» բայի համար կարճ, բայց բովանդակությամբ հարուստ հետեւյալ ձեւակերպումն է առաջարկել՝ «աղջիկ փախցնել»: Բայց աղջիկ փախցնելու պարտադիր պայմանն արձանագրելով, Աղայանը ամուսնու կամ ծնողների կամքը հաշվի առնելու մասին ոչինչ չի գրում:
Մեծն Աճառյանն էլ, փորձելով ստուգաբանել բառը, համոզմունք է հայտնում, որ «ԱՌԵՎԱՆԳԵԼԸ» «ԱՌՆԵԼ եւ ԱՆԿԵԼ (հափշտակել)» բառերի համակցումից է առաջացել, չմոռանալով փակագծերի մեջ նշել նաեւ ԿԻՆ կամ ԱՂՋԻԿ փախցնելու պարտադիր պայմանը:
Անշուշտ, պատմության ընթացքում առեւանգման փաստեր շատ են գրանցվել, բայց դրանցից ամենահիշարժանը Սպարտայի արքա Մենելայոսի կնոջ՝ Հեղինեի առեւանգումն էր՝ տրոյացիների արքայազն Պարիսի կողմից, որը հանգեցրեց հայտնի Տրոյական պատերազմի:
Տրոյական պատերազմի պատումը մեզ է ավանդել Հոմերոսը: Իսկ հայկական եղանակով առեւանգման փաստերի մասին մեզ հայտնի է երկու դեպք. Առաջինը մենք գիտենք Քերթողահայր Մովսես Խոորենացու ավանդազրույցից, թե ինչպես Արտաշես արքան իր գեղեցիկ Սեւուկ նժույգը հեծած, ոսկեօղ շիկափոկ պարանը նետում է ալանաց օրիորդ Սաթենիկի ուղղությամբ, առեւանգում նրան եւ տանում հայոց մայրաքաղաք:
Հայկական եղանակով առեւանգելու՝ ԱՌՆԵԼ-ՀԱՓՇՏԱԿԵԼՈՒ երկրորդ փաստի մասին մեր պատմիչներն առայժմ լուռ են:
ԳՐԻԳՈՐ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ