Երեւի հայտնի պատմություն է. ասում են՝ Մեծ Բրիտանիայի վարչապետ Ուինսթոն Չերչիլին պատերազմի ժամանակ ներկայացնում են երկրի բյուջեն, ըստ երեւույթին՝ հաստատելու համար:
— Իսկ մշակութային ոլորտի ծախսերն ո՞ւր են,- թերթելով այն, հարցնում է նա:
— Բայց չէ՞ որ պատերազմ է, ի՞նչ մշակույթ…
— Եթե մշակույթ չկա, այդ դեպքում ինչի՞ համար ենք պատերազմում,- լինում է Չերչիլի զարմացած պատասխանը:
Ավանդաբար ասվում է նաեւ, որ որտեղ երեք հայ է եղել, այնտեղ մի դպրոց է բացվել, մի եկեղեցի ու մի թերթ: Եվ դա ընդհանուր առմամբ մոտ է իրականությանը: Առավել եւս այն պարագայում, երբ արդեն Հայաստանն ունի իր վաղուց երազած պետականությունը, երկրում նման խնդիրների լուծվածությունը բնական ու տրամաբանական է թվում: Ցավոք, գոնե այսօր ոչ սակավ դեպքերում հակառակ երեւույթին ենք ականատես լինում:
Եկեղեցիների կառուցման ու պահպանման հարցում պետությունը, թերեւս, պարտականություն չունի, եւ այդ առումով խնդիրներ կարծես թե չկան: Դպրոցի, թերթ ու մշակույթի հարցում խնդիրներ՝ ինչքան ասես: Նախորդ իշխանությունների օրոք երկրում հանրակրթական շատ դպրոցներ ու դասարաններ միացվեցին, ու դրանց թիվը պակասեց, ինչը մասամբ գուցե պայմանավորված էր նաեւ որոշ առարկայական հանգամանքներով: Ներկա իշխանությունները սկսեցին Կրթության ազգային ինստիտուտը փակելուց, պատճառաբանելով, թե այն… լավ չի աշխատում (այդպես լիներ՝ մենք հիմա երեւի կառավարություն չպիտի ունենայինք): Թվում է՝ ավելի տեսանելի դարձավ հանրակրթական դպրոցի քանդման գործընթացը, միաժամանակ պետական նոր չափորոշիչներով հիմք դրվեց նրա ապազգայնացման քայլերին: Իսկ մայրենի լեզուն, օրինակ, հենց նշված փաստաթղթով հավասարեցվեց օտար լեզվին, ինչի մասին «Ազգ»ը բազմիցս ահազանգել է, զուր:
Բարձրագույն դպրոցում, որտեղ նաեւ դաստիարակվում է ազգի ապագա մտավորականությունն ու մասնագիտական-կառավարչական նոր սերունդը, ուսուցման պարտադիր առարկաների ցանկից հանվեցին ազգային գիտելիք ու հոգեկերտվածք ձեւավորող հայոց լեզու եւ գրականություն, Հայոց պատմություն առարկաները:
Հետերկրաշարժյան վերականգնման ու վերածննդի տակավին շատ խնդիրներ ունեցող Գյումրիում «թավշյա» իշխանության երեւի առաջին հրատապ քայլը եղավ «Շիրակ» հանրային հեռուստատեսության եւ ժամանակին նրան միացված, 1930-ական թվականներից գործող տեղական ավանդաշատ ռադիոխմբագրության փակումը: Եվ ահա, այժմ էլ հերթը հասավ «Հայաստանի Հանրապետություն» օրաթերթին ու ռուսալեզու «Ռեսպուպլիկա Արմենիա» թերթին: ԿԳՄՍ նախարարության պատճառաբանությամբ, ըստ շրջանառված տեղեկության, «Ծախսարդյունավետության նվազ մակարդակի պատճառով» որոշվել է հունիսի 1-ից դադարեցնել (եւ ըստ ամենայնի դադարեցվել է) դրանց ֆինանսավորումը:
Փաստերի այս հաջորդական հետեւողականությունը պատահակա՞ն է արդյոք: Առավել եւս, երբ խնդիրը վերաբերում է Հայաստանի պետականության անունը կրող, խորհրդանշող պարբերականներին:
…Բայց դե երեւի փող չկա, մարդիկ ի՞նչ անեն: Հո իրենց գործուղումներից ու պարգեւավճարներից չեն կտրելու:
ԳԵՂԱՄ ՄԿՐՏՉՅԱՆ
