«ՄԱՅԻՍՅԱՆ ՀԱՂԹԱՆԱԿՆԵՐ»

ԱՆՆԱ ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ, ՀՊՄՀ գիտական գրադարանի Ընթերցասրահների բաժնի պետ

Մայիս ամիսը հայ ժողովրդի պատմության առանձնահատուկ, հաղթական ամիսներից մեկն է: Մայիսին ազգային հաղթանակների Քառատոն է:

Ահա այդ հաղթանակների ժամանակագրությունըՙ

– 451 թվականի մայիսի 26-ին հայերը հավատի եւ գոյության ճակատամարտ են մղել Ավարայրում,

– 1918 թվականի մայիսի 22-29-ին հաղթել են Սարդարապատում, Ապարանում, Վանաձորում, դրանց արդյունքում վերականգնվել հայոց պետականությունը,

– 1945 թվականի մայիսի 9-ին խորհրդային զորքերի կազմում հայ զինվորականները մասնակից են դարձել ֆաշիստական Գերմանիայի կապիտուլիացիային,

– 1992 թվականի մայիսի 8-ին հայկական զինված ուժերը ազատագրել են Արցախի միջնաբերդ Շուշին եւ բեկում մտցրել Արցախյան պատերազմումՙ դնելով հայկական պատմական տարածքների ազատագրման գործի սկիզբը:

Մայիսյան հաղթանակների առթիվ ՀՊՄՀ գիտական գրադարանի հումանիտար գրականության ցուցասրահում բացվել է «Մայիսյան հաղթանակներ» գրքային ցուցահանդեսը: Այն իրականացվել է չորս բաժնովՙ Ավարայր, Հայաստանի Առաջին Հանրապետություն, Արցախյան պատերազմ, Մայիսյան հաղթանակները գեղարվեստական գրականության մեջ:

Առաջին բաժնում ցուցադրության են դրվել Հմայակ Հարությունյանի «Ավարայրի ճակատամարտը» (1966 թ.), Հայրիկ Մուրադյանի «Վարդանանց ապստամբության մասին» գրքերը:

«Հայաստանի Առաջին Հանրապետություն» բաժնում ցուցադրվում են Հարություն Թուրշյանի «Սարդարապատի հերոսամարտը» (1965 թ.), Տիգրան Հայազնի «Ապարանի հերոսամարտը» (2005 թ.), Վիկտոր Դալլաքյանի եւ Արմեն Մարուքյանի «Ղարաքիլիսայի 1918 թ. հերոսամարտը», Վարդան Գէորգեանի «Լեռնահայաստանի հերոսամարտը» (2010 թ.) գրքերը: 1918 թվականի հերոսամարտերին են նվիրված պատմական գիտությունների դոկտորներ Համլետ Գեւորգյանի «Դրո», «Յապոն», «Սեդրակ Ջալալյան», Վլադիմիր Ղազախեցյանի «Նժդեհը Զանգեզուրում», «Սմբատ Զորավար», Արամայիս Մնացականյանի եւ Հակոբ Հակոբյանի «Անդրանիկ», պատմական գիտությունների թեկնածու Ռաֆայել Համբարձումյանի Վանաձորի ճակատամարտում Գարեգին Նժդեհի մասնակցության մասին պատմող գրքերը: Այս բաժնում են Հայաստանի Առաջին Հանրապետության հիմնադիր Արամ Մանուկյանին նվիրված գրքերը, Ռուբեն Տեր-Մինասյանի յոթհատորյակը եւ նրա մասին պատմող գրքերը, Սիմոն Վրացյանի «Հայաստանի Հանրապետություն», Խմբապետ Մարտիրոսի «Իմ յիշելի յուշերը» (Թեհրան, 1978 թ. եւ Երեւան, 2015 թ.) գրքերը, պատմաբաններ Վանիկ Վիրաբյանի Առաջին Հանրապետության անվտանգության եւ հետախուզության բնագավառին վերաբերող, Մուրադ Կարապետյանի բանակին նվիրված գրքերը, Տիգրան Հայազնի «Խենթերը» եւ այլ գրքեր:

«Հայերը ֆաշիզմի ջախջախման մասնակից» բաժնում ներկայացված են Արմո Մալխասյանի «Սովետական բանակի հայ գործիչները» գիրքը, մարշալ Հովհաննես Բաղրամյանի գրքերը, ավիացիայի մարշալ Արմենակ Խանփերյանցի, Խորհրդային Միության ծովակալ (մարշալ) Հովհաննես Իսակովի, տանկային զորքերի գլխավոր մարշալ Համազասպ Բաբաջանյանի, ավիացիայի գեներալ-գնդապետ Արտեմ Միկոյանի մասին պատմող գրքերը: Ներկայացված են Կլիմենտ Հարությունյանի թեմային վերաբերող մեկ տասնյակից ավելի գրքեր: Այստեղ ցուցադրվում են Աշոտ Ղազարյանի «Պատերազմ, մարդիկ, ճակատագրեր» (եռահատոր), Կառլեն Միրզախանյանի «Հանուն հայրենիքի», Տիգրան Հայազնի «Հայրենիքի սերը սրտերում», «Հուշամատյան», «Հայ ուսուցիչները Հայրենական պատերազմում» (եռահատոր), «Հայ բժիշկները Հայրենական պատերազմում» եւ այլ գրքեր:

Թեմատիկ առումով ամենամեծը «Արցախյան ազատամարտ» բաժինն է: Այստեղ ցուցադրրության են դրված հարյուրից ավելի գրքեր: Ներկայացված են «Ղարաբաղի ազատագրական պատերազմը. 1988-1994» հանրագիտարանը, Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության առաջին նախարար Վազգեն Սարգսյանի հեղինակային եւ իր մասին պատմող, ԼՂՀ պաշտպանության առաջին նախարար Սամվել Բաբայանի «Հաղթանակներն ինչպես եղել են» (հայերեն, ռուսերեն), ՀՀ պաշտպանության նախարար, գեներալ-գնդապետ Սեյրան Օհանյանի «21-րդ դարի բանակ», «Հայկական բանակի 20-ամյա տարեգրություն», Հովհաննես Արմենակյանի «Ես մի զարկն եմ քո բազկի», Հովհաննես Այվազյանի «Հաղթելու արվեստ» (գեներալ գնդապետ Գուրգեն Դալիբալթայանի մասին), Տիգրան Պետրոսյանցի եւ Գարեգին Ղազարյանի «1000 հայազգի գեներալներ, ծովակալներ» (հայերեն, անգլերեն), պատմական գիտությունների թեկնածու, Արցախի «Կաճառ» ակադեմիայի ղեկավար Մհեր Հարությունյանի «Արցախյան պատերազմի սկիզբը եւ Շուշիի ազատագրումը» (Ստեփանակերտ), Բենիկ Սիսյանի «Գետաշեն», Մովսես Ղազարյանի «Շահումյան-Գետաշեն. մաքառումների հազար օր», պատմական գիտությունների թեկնածու Անդրանիկ Արշակյանի «Մահ չիմացյալՙ մահ, մահ իմացյալՙ անմահություն», «Արցախյան գոյապայքար» եւ բազմաթիվ այլ գրքեր: Ցուցադրվում են Ստեփանակերտում եւ Երեւանում տպագրված Բակուրի, Անահիտ Չիբուխչյանի, Ասպրամ Ծառուկյանի, Սենոր Հասրաթյանի, Սիլվա Մարգարյանի, Գալյա Առստամյանի, Վեռա Գրիգորյանի գրքերը: Առանձին գրքերով ներկայացված են հերոսներ Մոնթեի, Թաթուլի, Պետոյի, Արթուրի կենսագրությունները:

«Մայիսյան հաղթանակներ. գեղարվեստական» ցուցավահանակին ներկայացված են Ավարայրի, Առաջին Հանրապետության, Գերմանական ֆաշիզմի դեմ տարած հաղթանակի եւ Արցախյան ազատամարտի մասին հայ գրողների ստեղծած գեղարվեստական գրքեր: Այստեղ ներկայացված են Դերենիկ Դեմիրճյանի «Վարդանանք», Սերո Խանզադյանի «Անդրանիկ», «Շուշի», «Մեր գնդի մարդիկ», Զարզանդ Դարյանի «Քառուղիներ», «Հանրապետության նախագահը», Հարություն Մկրտչյանի «Անհայտ զինվորի հիշատակարանը», Համո Սահյանի «Նաիրյան դալար բարդի», Մկրտիչ Սարգսյանի «Սերժանտ Կարո», Զորի Բալայանի «Ցավ», «Դժոխք եւ դրախտ», Արցախ Բունիաթյանի «Արյան գինը», Գուսան Հայկազունի «Հայեր, միացեք», Անահիտ Արփենի «Անահիտի աղբյուրը» եւ այլ գրքեր:

Ցուցադրության դրված 250-ից ավելի գրքերը համալսարանի դպրոցի աշակերտներին, ուսանողներին, դասախոսներին, գրադարանի ընթերցողներին տեղեկություններ են փոխանցում Մայիսյան քառատոնի մասին եւ հայրենասիրական մեծ լիցք են հաղորդում: