«Քրոնիկ, դանդաղորեն շարունակվող՝ սրացումներով». այսպես կարելի է ամենաճշգրիտ բնութագրել Նիկոլ Փաշինյանի և Հայ եկեղեցու միջև սկանդալը։ «Շաշլիկի վարչապետը» վատ հարաբերություններ ունի հոգևորականության հետ, այդ թվում՝ Գարեգին Բ կաթողիկոսի հետ։ Եվ հիմա կրքերը հասել են եռման կետին. գրում է ադրբեջանական Minval-ը։
Որքան էլ ներհայաստանյան հանրային տարբեր տիրույթներ պնդում են, թե պետք չէ թշնամու հայտարարությունները, վերլուծությունները, կարծիքները բերել հայկական հարթակներ՝ իբր նրա օրակարգը չսպասարկելու պատճառաբանությամբ, այնուամենայնիվ, պե՛տք է հանրությունը տեղյակ լինի՝ ինչ մտադրություններ ունեն մեր հարևանները։ Ի վերջո, հենց ադրբեջանական լրատվամիջոցների հրապարակումներից իմացանք, որ Կովկասի մահմեդականների վարչության նախագահ Շեյխուլիսլամ Ալլահշուքյուր Փաշազադեն հայտարարել է. «Ուչմիաձինը» պատմական Ադրբեջանի հող է. Հայ եկեղեցին մեծ սպառնալիք է տարածաշրջանի բոլոր հարևան երկրների համար»։ Դրան հաջորդեց Փաշինյանի հարձակումը Հայ եկեղեցու և հոգևորականների վրա։ Եթե Փաշազադեի՝ հայ առաքելական եկեղեցու նկատմամբ արշավը չլիներ, Փաշինյանը ժամերի ճշգրտությամբ այսքան արագ չէր գործի։ Իսկ գաղտնիք չէ, որ նա առաջ է տանում Բաքվի օրակարգը՝ Մինսկի խումբը լուծարել, ՀՀ Սահմանադրությունը փոխել, Բանակը ամլացնել, սահմանազատումն անել՝ ըստ թշնամու պահանջների և այլն։ Հերթականը Հայաստանյայց առաքելական սուրբ եկեղեցին անվանազրկելը, հանրային մանիպուլյացիայի միջոցով այն ոչնչացնելն է, որպեսզի Բաքվում իրենից գոհ լինեն։
Այդ նկատառումից ելնելով՝ Azg.am-ը ներկայացնում է ադրբեջանական Minval-ի մայիսի 31-ի հոդվածը. պե՛տք է իմանալ՝ ինչ շահ է հետապնդում թշնամին Փաշինյան-Հայ եկեղեցի հակամարտությունից։
Նիկոլ Վովաևիչը վրդովվել էր հայկական եկեղեցիների «չուլաններից», որոնք, ըստ նրա, օգտագործվում են որպես պահեստներ և լցված են շինարարական աղբով։
Ի պատասխան, Էջմիածնի գրասենյակը վարչապետին բարոյական դասախոսություն կարդաց։ Գրասենյակի ղեկավար Արշակ Խաչատրյանը իր բաց նամակում հույս է հայտնել, որ վարչապետը կանդրադառնա Ադրբեջանի կողմից հայկական եկեղեցիների վերաբերյալ աճող պնդումներին, այդ թվում՝ «ադրբեջանի կողմից օկուպացված Արցախում» հոգևոր ժառանգության հուշարձանների պահպանմանը։
Կա հիմնավորված տարբերակ, որ կոպիտ հայհոյանքի անցումը Փաշինյանի թիմում աճող նյարդայնության հաստատ նշան է. վարչապետի ներքաղաքական դիրքը գնալով ավելի անկայուն է դառնում։ Կարելի է նշել, որ ժողովրդավարության բոլոր խաղերին հակառակ, Փաշինյանը փորձում է վերահսկել իր երկրում ամեն ինչ և բոլորին. բավական է հիշել նրա «պատերազմը» Հայաստանի Սահմանադրական դատարանի հետ։ Եվ այս երկրում եկեղեցին մի տեսակ «պետություն պետության մեջ» է՝ հսկայական ազդեցությամբ, հսկայական ֆինանսական ռեսուրսներով և որևէ մեկի կողմից վերահսկողության գրեթե լիակատար բացակայությամբ։ Փաշինյանն արդեն փորձել է վերահսկողություն հաստատել եկեղեցու նկատմամբ, և ապարդյուն։ Ավելին, եթե բանակային զտումների դեպքում Վովաևիչին հաջողվել է ձերբակալել համազգեստով մի քանի խոշոր գործիչների, ապա «եկեղեցական պատերազմի» դեպքում տեղական հաջողության մասին նույնիսկ ակնարկ չկա։ Նիկոլ Փաշինյանը տեղի ունեցողին արձագանքում է իր անձնական մշակույթի մակարդակին համապատասխան՝ իրեն վերահսկելու իր կարողությանը, ավելի ճիշտ՝ անկարողությանը համապատասխան։
Ավելին, Փաշինյանը, Բագրատ Սրբազանին ուղղված իր անպարկեշտ մեկնաբանությունից հետո, հայտարարեց, որ Հայաստանի իշխանությունները պետք է վճռորոշ ձայն ունենան կաթողիկոսի, այսինքն՝ Հայ Գրիգորյան եկեղեցու ղեկավարի ընտրության հարցում։ Այլևս կասկած չկա, որ Նիկոլ Վովաևիչը մտադիր է «ենթարկեցնել» եկեղեցին նույն վճռականությամբ, ինչպես վերջերս արեց Սահմանադրական դատարանի հետ։ Մեկ այլ հարց է, որ եկեղեցու հետ դա անելը հեշտ չի լինի, հատկապես այնպիսի երկրում, ինչպիսին Հայաստանն է։ Այն ունի դիմադրության լուրջ ռեսուրսներ, և ունի օրենք՝ իր անկախությունը պաշտպանելու համար։ Եկեղեցին ֆինանսապես կախված չէ պետությունից։ Հայկական եկեղեցին իր ժամանակակից պատմության ընթացքում նույնիսկ բազմիցս հովանավորել է զինված կառույցներին։
Այսպիսով, Փաշինյանը, իհարկե, փաստորեն ձեռնոց նետեց Գարեգին II-ին, սակայն «մենամարտի» արդյունքը դեռևս պարզ չէ։
Հայաստանում եկեղեցականները գրեթե միշտ հայտնվում են ամենաարմատական ուժերի կողմում, որոնք այսօր գործում են վրեժխնդրության դրոշի ներքո։ Եվ այսօր՝ Էջմիածնի և Բաղրամյան փողոցի 26-ի միջև սրվող պատերազմի ֆոնին, կա «վրեժխնդրության մրցակցություն» սկսելու վտանգ։
Ավելին, մինչ Փաշինյանի թիմը փորձում է գոնե արտաքուստ կառուցողական տպավորություն ստեղծել, եկեղեցականները հատկապես հանդարտ չեն։ Բավական է հիշել նրանց սադրիչ երթերն ու աղոթքները Ադրբեջանի և Հայաստանի պայմանական սահմանի մոտ գտնվող եկեղեցիներում։ Թե ինչ սադրանքներ են անում այսօր պատյանով ռևանշիստները, երբ Հայաստանում նոր խորհրդարանական ընտրությունների «հետհաշվարկն» արդեն սկսվել է, և Մոսկվան և գործնականում ամբողջ մոսկովամետ ճամբարը Հայաստանում բացահայտորեն խաթարում են Փաշինյանին, միայն կարելի է կռահել։
Ավելին, Նիկոլ Փաշինյանը այդքան էլ կոշտ չի ճնշում սադրիչների գործունեությունը Ադրբեջանի հետ պայմանական սահմանի մոտ. բավական է հիշել, թե ինչպիսի գործողության ազատություն ունեն այստեղ «Երկրապահ»-ի կամ «ՎՈՄԱ»-ի նման ահաբեկչական խմբավորումները։ Հնարավոր է՝ Փաշինյանը չի կասկածում նրանց հավատարմությանը, բայց տերերին փոխելը, հենց որ իրավիճակը «տաքանում» է, Հայաստանում վաղուց ի վեր քաղաքական ավանդույթ է։ Բավական է հիշել, թե ինչպես Փաշինյանն ինքը իշխանության եկավ բանակային ստորաբաժանումներից մեկի՝ հայկական խաղաղապահ բրիգադի աջակցության շնորհիվ։ Հնարավոր է, որ հիմա ինչ-որ մեկը ցանկանա օգտագործել նմանատիպ սցենար՝ բայց նրա դեմ։
Բայց այս խաղը կարող է մահացու վտանգավոր լինել Հայաստանի համար որպես պետություն։ Ադրբեջանի հետ վրեժխնդրության խաղերը անպատիժ չեն մնում, և Երևանը բազմաթիվ հնարավորություններ է ունեցել դա անձամբ տեսնելու։ Այսպիսով, Էջմիածնի և Բաղրամյան 26-ի միջև այսօրվա հակամարտությունը կարող է իսկապես ճակատագրական դառնալ Հայաստանի համար։ Եթե Նիկոլ Փաշինյանն իսկապես մտադիր է եկեղեցին դնել պետական վերահսկողության տակ և զսպել հայ հասարակության հիմնական ռևանշիստական ինստիտուտներից մեկը, դա կարող է լուրջ բոնուսներ բերել ինչպես Ադրբեջանին, այնպես էլ Հայաստանին։ Եթե խոսքը պարզապես իշխանության և ազդեցության բաժանման մասին է, ապա Հայաստանը բաց է թողնում ևս մեկ պատմական հնարավորություն՝ և, թերևս, վերջինը։ Ամեն դեպքում, ժամանակն է Բաքվում պոպկորն գնելու։ Եվ պատրաստ եղեք իրադարձությունների ցանկացած շրջադարձի։ Ինչպես երևում է, Հայաստանից գլխավոր նորությունները դեռ առջևում են։
