Հաղթանակը մեզ հեշտ չի տրվելու, բայց այն կռելու բարոյահոգեբանական, կազմակերպչական, թիկունքային, միջազգային ու ռազմական նախադրյալներն արդեն առկա են։ Համոզված եմ, որ դրանց մասին իրենց վերադասներին մանրամասն զեկուցում են ամերիկացի, ռուս, ֆրանսիացի, չինացի, իրանցի և մյուս օտար խորագիտակ ռազմական վերլուծաբանները՝ ընդսմին զարմանալով հայոց ցուցաբերած տոկունության և համազգային միասնության վրա։
Նշեմ այդ նախադրյալներից ընդամենը մի քանիսը.
1. Պատերազմի առաջին փուլում արցախյան ռազմաճակատի հարավային հատվածում կրած տարածքային, մարդկային ու զինտեխնիկայի լուրջ կորուստներից հետո անգամ, երբ թշնամին իր շոշափուկներով հասել է արդեն Շուշիի ու Բերձորի մատույցներին, Հայկական բանակը (գոնե մենք մեր մեջ չմոռանանք, որ Արցախի ՊԲ-ն ՀՀ ԶՈՒ-ի մասնիկն է) պահպանվել է որպես ամբողջությամբ կառավարելի, կուռ և գործնականում է՛լ ավելի մարտունակ միավոր։ Պատերազմների պատմության մեջ այդպես քիչ է պատահում։
2. Կորուստներն ու որոշակի անհաջողությունները ոչ միայն չեն ընկճել հայ ռազմիկներին, այլև զգալիորեն հղկել են նրանց մարտական հմտություններն ու ամրացրել նրանց բարոյահոգեբանական դիմացկունությունը։ Հայ սպայի ու զինվորի մտքում, բացի հաղթանակից, ուրիշ բան չկա։ Պարտության մասին նրանք չեն էլ մտածում, դա ինչ է՝ չեն էլ պատկերացնում։ Նրանց հաղթելու ձգտումն անասելիորեն մեծ է, ոգին՝ չտեսնված բարձր։
3. Միջազգային իրադրությունը և Ռուսաստանի դիրքորոշումը (որքան էլ այն մեզ կարող է անբավարար թվալ) թույլ է տալիս, որպեսզի ՀՀ տարածքն առայժմ մնա հիմնականում անձեռնմխելի՝ ծառայելով Հայկական բանակի համար որպես թիկունքային ու մոբիլիզացիոն հրաշալի բազա։ Թե որքանով կկարողանանք օգտվել այսպիսի պայմաններից, կախված է, խոշոր հաշվով, հե՛նց մեզանից ու նախևառաջ կառավարության ձեռնարկելիք միջոցներից։ Այս բանագավառում անելինքներ դեռ շատ կան, հատկապես զորհավաքի տեմպերն ու ծավալներն ավելացնելու առումով։
4. Ադրբեջանական բանակի ձեռքբերումները բավականին փխրուն են։ Նրա հարավային խմբավորումն իրականում հայտնվել է կիսաշրջափակման մեջ. մեր կողմից ճիշտ պահին հզոր հակահարված ստանալու դեպքում այն կարող է բաժանվել առնվազն երկու մասի և առանձին-առանձին ոչնչացվել։
5. Շնորհիվ Ռուսաստանի հետ մեր դաշնակցային կապերի՝ սպառազինությունների և զինամթերքի մատակարարման հարցերը լուծված են։
6. Երկինքը վերջապես բավականին «մաքրված»-պաշտպանված է ադրբեջանա-թուրքական ԱԹՍ-ներից։
7. Թշնամու լավագույն զորամասերը, հատկապես տարիներով պատրաստված հատուկ ջոկատայինները զգալի մասամբ ջախջախված են։ Ծանր զրահատեխնիկան մեծ ծավալներով շարքից դուրս է բերված։
8. Որքան Արցախյան ռազմաճակատում շատանան Մերձավոր Արևելքից բերված ջիհադական գրոհայինները, նույն չափով և ավելին Հայաստանը կստանա աջակցություն Ռուսաստանից, Իրանից ու գուցե նաև մի շարք այլ պետություններից։
9. Թուրքիայի ստանձնած չափաբաժինն էլ այս պատերազմում աստիճանաբար ավելի ու ավելի կփոխհատուցվի Ռուսաստանի տեսանելի և անտեսանելի միջամտությամբ։Այս ամենով հանդերձ թշնամին, իհարկե, կարող է լուրջ անակնկալներ մատուցել։ Բայց դրանք հազիվ թե պատերազմի առաջին ամսվա ծավալներն ու արդյունքն ունենան։
Կարճ ասած՝ ԱՄԵՆ ԻՆՉ ՀԱՆՈՒՆ ՌԱԶՄԱՃԱԿԱՏԻ, ԱՄԵՆ ԻՆՉ ՀԱՆՈՒՆ ՀԱՂԹԱՆԱԿԻ։
ԱՌԱՋՆ ԱՍՏՎԱԾ։
Աղբյուրը՝ Քաղաքական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Արմեն Այվազյան
