Սեպտեմբերի 24-ին Երեւանում մեկնարկեց Վահագն Ստամբոլցյանի անվ. երգեհոնային երաժշտության III միջազգային փառատոնը: Փառատոնի բացման համերգը, որ կայացավ Կոմիտասի անվ. կամերային երաժշտության տանը, ամբողջապես նվիրված էր Կոմիտասին: Առաջիկա երեք ամիսների ընթացքում փառատոնի շրջանակներում կանցկացվեն եւս ութը համերգներ Երեւանում, Կապանում, Չարենցավանում:
Ամեն երկիր չէ, որ իրեն կարող է թույլ տալ երգեհոնային արվեստի փառատոներ պարբերաբար անցկացնելու «ճոխությունը»: Դա մեզանում հնարավոր է դարձել երգեհոնային կայացած դպրոց ունենալու, փառատոնի գաղափարը հղացողների եւ նախաձեռնողների խանդավառության ու հետեւողականության, ինչպես նաեւ հայ հանդիսականի նվիրվածության շնորհիվ: Երգեհոնայի երաժշտության համերգները մեզանում անցնում են լեցուն դահլիճներում, եւ հանդիսականները տարբեր տարիքի մարդիկ են: Իսկ փառատոնի նախաձեռնողը Կամերային երաժշտության ազգային կենտրոնն է (ԿԵԱԿ), հիմնադիրը եւ գեղարվեստական ղեկավարը՝ ԿԵԱԿ փոխտնօրեն Արմեն Սուքիասյանը: Հենց նա էր, որ բացման համառոտ խոսքով հայտարարեց փառատոնային առաջին օրվա համերգի սկիզբը: Ա. Սուքիասյանը շնորհակալությամբ հիշատակեց նրանց, որոնք օգնել են փառատոնը կայացնելու հարցում. դրանց թվում են ՀՀ Կրթության, գիտության, մշակույթի եւ սպորտի նախարարությունը, որը ողջունել է փառատոնն անցկացնելու գաղափարը եւ աջակցել այդ գաղափարն իրականացնելուն, միջազգային մի շարք կառույցներ, որոնք օգնել են կազմակերպիչներին տարբեր երկրներից հրավիրված երգեհոնահարների հետ բանակցելու եւ նրանց հավանությունն առնելու գործում: Եվ, իհարկե, Ա. Սուքիասյանը երախտագիտությամբ դիմեց դահլիճում ներկա հանդիսականներին, որոնց ջերությունն ու խրախուսանքն էր, որ ոգեշնչել էր իրենց՝ շարունակական դարձնելու փառատոնը՝ ամեն անգամ ավելի ընդգրկուն դարձնելով հերթական փառատոնի ներկայացվող ծրագրերը, նաեւ ընդլայնելով համերգներն անցկացնելու վայրերի ցանկն ու ապահովելով արտերկրից հրավիրյալ հանրահայտ երգեհոնահարների մասնակցությունը:

Նկատեց, որ առաջին փառատոնից հետո զգալի առաջընթաց ենք ունեցել երգեհոնային արվեստում, հայաստանյան դպրոցներում սկսել են երգեհոնայի երաշտության դասեր անցկացնել, շատ մասնավոր դպրոցներ երգեհոններ են գնել, ունենք կայուն եւ նվիրված հանդիսատես, որի շարքերում շատ են երիտասարդ սերնդի ներկայացուցիչները: Անգամ նախորդիվ արտերկրից ժամանած երգեհոնահարները զարմանքով են նկատել մեզանում երիտասարդների հետաքրքրվածությունը երգեհոնային երաժշտությամբ, քանի որ իրենց երկրներում սովոր են դահլիճներում տեսնելու միջինից բարձր տարիքի ունկնդիրների:
Կարելի է ընդգրկուն խոսք ասել Վահագն Ստամբոլցյանի մասին, որը խոշոր դերակատարություն է ունեցել երգեհոնային արվեստը մեզանում արմատավորելու եւ տարածելու, հայ հոգեւոր երաժշտությունը բեմ բերելու, Հայաստանի տարբեր քաղաքներում երգեհոններ տեղադրելու, ընդհանրապես՝ հայկական երգեհոնային դպրոցը հիմնադրելու եւ երգեհոնահարների ներկա սերունդն ունենալու գործում: Բանախոսն առիթը գործածեց՝ տալու հայ երգեհոնահարների ավագ սերնդի մի քանի կարկառուն ներկայացուցիչների անունները հնչեցնելու համար՝ Արթուր Ադամյան, Լեւոն Աբրահամյան, Դավիթ Դիլանյան, Աշոտ Աֆրիկյան, Գարեգին Գրիգորյան, ամերիկահայ երգեհոնահար Պերճ Ժամկոչյան, Կարինե Աղաբեկյան:
Բանախոսը հույս հայտնեց, որ այսուհետ երգեհոնայի երաժշտության այս փառատոնը կլինի շարունակական, ուստի եւ՝ ավանդական: Նա ավարտեց իր խոսքը՝ դիմելով ժամանակակից հայ կոմպոզիտորներին՝ ասելով, որ մեր երգեհոնահարները սպասում են նոր ստեղծագործությունների:
Կազմակերպիչների եւ հովանավորների համոզմամբ, երգեհոնային փառատոնը մի քանի կարեւոր առաջընթացներ է արձանագրում. նպաստում է հայ երգեհոնային դպրոցն ընդլայնելուն, կատարելագործելուն եւ հանրահռչակելուն: Արտերկրից հրավիրյալ երգեհոնահարների ներկայությամբ եւ կատարումներով բարձրանում է փառատոնի միջազգային հեղինակությունը, մեծանում է ճանաչելիությունը, նաեւ հնարավոր է դառնում երաժիշտների միջեւ կենդանի շփումների միջոցով կատարողական արվեստի առումով փորձի փոխանակումը: Նաեւ երգեհոնային արվեստը մայրաքաղաքային բեմերից տեղափոխվում է մեր մյուս քաղաքներ, մասնավորապես Կապան, Չարենցավան. հող է ստեղծվում հետագայում այլ մարզերի համար եւս երգեհոններ ձեռք բերելու, տեղադրելու եւ երգեհոնային կենդանի կատարումները լայն ազգաբնակչությանը հասանելի դարձնելու համար:
Իսկ այս համերգին հանդես եկան երգեհոնահարներ Թերեզա Ոսկանյանը, Արմեն Աղաջանյանը, Արփինե Հարությունանը, Հարություն Թագվորյանը եւ Լուսինե Հարությունյանը: Ծրագիրը կազմված էր հիմնականում կոմիտասյան ստեղծագործությունների կամ մշակումների հիման վրա, նաեւ հնչեցին հայ հեղինակների՝ կոմիտասյան շնչին համահունչ գործեր: Կոմիտասի «Օրհնյալ է Աստված»-ը, «Գովեա Երուսաղեմ»-ը, «Յայս յարկ»-ը (վերջինը՝ Ա. Հարությունյանի փոխադրությամբ), «Շուշիկի»-ն եւ «Օրոր»-ը երգեհոնի հնչողությամբ մի այլ խորհուրդ էին ստանում: Առանձնակի տպավորիչ էր, երբ երգեհոնին միանում էին այլ նվագարաններ: Կոմիտասի «Ա՜խ մարալ ջան» եւ «Էրվում եմ» ժողովրդա-ավանդական հնչողությամբ երգերը չափազանց սրտահույզ կատարեցին բլուլահար Հասմիկ Մուրադյան-Հարությունյանը եւ երգեհոնահար Թերեզա Ոսկանյանը: Ալան Հովհաննեսի «Սուրբ Գրիգորի աղոթքը» երաժշտական երկը կատարելիս՝ վերջինիս միացավ շեփորահար Արմեն Մայիլյանը:
Հիշատակեմ երաժիշտների եւս մի զույգի կատարումները: Կոմիտասի «Հով արեք»-ը եւ «Շողեր ջան»-ը հնչեցրին հայր եւ որդի՝ երգեհոնահար Արմեն Աղաջանյանը եւ երիտասարդ թավջութակահար Անդրանիկ Աղաջանյանը:
Համերգային երեկոյին կատարվեցին նաեւ Ներսես Շնորհալու, Սիմեոն Երեւանցու, Մակար Եկմալյանի, Ալեքսանդր Հարությունյանի, Առնո Բաբաջանյանի, Մարի Պոզապալյանի, Ստեփան Շաքարյանի երկերը:
Վ. Ստամբոլցյանի անվ. երգեհոնային III փառատոնին վերոնշյալ երգեհոնահարներից բացի հարուստ ծրագրերով կբեմեն նաեւ Աննա Բակունցը, Լուսին Սառաջյանը, Կարինե Հովհաննիսյանը, Հովհաննես Մանուկյանը, Վահագն Մարգարյանը, Մարինա Նահապետյանը, Դավիթ Հովհաննիսյանը, Աննա Առուստամյանը, Նելլի Սահակյանը, այլք: Հանդես կգան արտերկրից չորս հրավիրյալ երաժիշտներ՝ Փարիզի Աստվածամոր տաճարի տիտղոսակիր երգեհոնահար Վենսան Դյուբուան, Բարսելոնի Սագրադա Ֆամիլիա բազիլիկի գլխավոր երգեհոնահար Խուան դե լա Ռուբիան, բրիտանացի երգեհոնահար Ջոնաթան Սքոթը եւ Ռոտերդամի քաղաքային երգեհոնահար Ադրիան Հոեկը: Նրանք կանցկացնեն նաեւ վարպետության դասեր:
ՀԱՍՄԻԿ ՍԱՐԳՍՅԱՆ