1991 սեպտեմբերի 21-ի Անկախության հանրաքվեից հետո ամենաճակատագրական քվեարկությունն է տեղի ունենալու առաջիկա կիրակի օրը, բոլորովին անհամեմատելի պայմաններում, այն ժամանակվա անորոշ հեռանկարի դիմաց այժմ ցավագինորեն որոշակի, գրեթե ամբողջական հուսալքության իրավիճակում, որը հիշեցնում է ոչ այնքան 1991, որքան 1918 թվականը: Վիրավոր ու սգավոր ժողովուրդ, բզկտված ու դեռ հոշոտվող երկիր, դիմադրողականությունը կորցրած պետություն, պետական անդամալուծված կառույցներ, աշխարհից, նույնիսկ դաշնակիցներից լքված մի երկիր ու մի ժողովուրդ, որի մի հատվածը եթե դեռեւս կառչած է մնում մի կեղծ հերոսից, մյուս հատվածը փրկությունը տեսնում է անցյալի հերոսի ու հերոսների մեջ: Մի ժողովուրդՙ որի գիտակից կամ գիտակցության եկած զանգվածը փորձում է ինքնասրբագրման միջոցով փրկության ելք գտնել 2018 ապրիլին իր թույլ տված սխալներից, մի ուրիշ զանգված էլ պարփակված է մնում անգիտակից, տարերային ատելության սարդոստայնում, մինչ մեկ այլ հատված փրկությունը տեսնում է հեռաստաններումՙ առաջին պատեհությամբ երկիրը լքելու վճռականությամբ, մինչդեռ մեկ այլՙ ավելի հսկա զանգված, արդեն հեռաստաններից, կրկին է փորձում գտնել (կամ ընդհանրապես ոչինչ էլ չի փորձում գտնել) իր հայ մնալու իմաստը…
Քաոս, իսկական քաոս, որին արժանի չէր մեր ազգը, պետությունը: Հատկապես 30 տարվա փորձառությունից, անչափելի զոհողություններից, արյունից, քրտինքից, նվիրաբերումից, ձախողություններից ու նվաճումներից հետո: Նման փորձություններից հետո մեր ժողովուրդը պետք էր ավելի խելամիտ լիներ, սխալները սրբագրած լիներ, շահածը չկորցնելու հմտությունը ձեռք բերած լիներ, քաղաքականապես ու քաղաքացիական գիտակցությամբ հասունացած լիներ: Հանցավորը ոչ թե Նիկոլն է կամ նիկոլականությունը, որի արարքներն ու ատելավառ հայտարարությունները ամփոփող մի ամբողջական գիրք կարելի է գրել §Մատյան հիմարությանց¦ վերնագրով, այլ հենց այն ժողովուրդը, ավելի ճիշտՙ ժողովրդի ներսի ու դրսի լայն հատվածները, որոնք թույլ տվեցին, նույնիսկ ողջունեցին նրա պոպուլիզմը, ստախոսությունը, արկածախնդրությունը:
Սխալ է կարծիքը, որը հաճախ արդյունք է ամբոխահաճության ու ժողովրդին շողոքորթելու կեղծավորության, թե ժողովուրդը երբեք չի սխալվում: Սխալվո՛ւմ է, էն էլՙ ո՜նց: Բայց այն ժողովուրդը, որը կրկնում է իր սխալըՙ դադարում է ազգ լինելուց, զրկվում է պետական միավոր լինելուց: Եվ մեր ժողովուրդը, իր մեծամասնությամբ, սխալվել էՙ երկիրը, երկրի ղեկավարումը վստահելով պատահական մարդու, առանց ուշադրություն դարձնելու նրա ծագումնաբանությանը, կրթվածության մակարդակին, անփորձությանը, բնավորության հոռի գծերին, հայրենասիրության եւ մարդասիրության պակասին, կաշառվելու եւ կաշառելու հակվածությանը:
Սակայն հիմնական սխալը, նախքան ժողովուրդը, գործել է պետական իշխանությունը, որը զոհ է դարձել իր իսկ գոռոզամտությանը, կուսակցապաշտությանը, անհեռատեսությանը եւ ժողովրդից կտրվածությանը, նրա կարիքների նկատմամբ խուլականջ լինելուն: Նախկին իշխանությունը չի կանխատեսել ժամանակակից աշխարհաքաղաքական փոփոխությունները, Արեւմուտքից սպառնացող նեոօսմանիզմը, ժամանակակից ռազմաարդյունաբերության միտումները, երկրում գործող օտարերկրյա թե §սեփական¦ գործակալական ցանցերի առկայությունը եւ ամեն ինչըՙ որը կապ ունի երկրի անվտանգության, ժողովրդի բարեկեցության, հանրօգուտ աշխատանքի, պաշտոնյաների ընչաքաղցության հետ:
Ի տարբերություն ժողովրդի, քաղաքական իշխանությունների սխալները չեն ներվում: Քաղաքական կյանքը անողոք է, սխալի եւ սխալների համար հատուցումը անխուսափելի է, եւ եթե սխալվելու համար ժողովրդին տրվում է սրբագրելու եւ ինքասրբագրման առիթ, ապա նույնը զլացվում է իշխանություններին: Եվ նույնը վերաբերում է անշուշտ այսպես կոչված ներկա իշխանություններին, որոնք վերջին 3 տարվա ընթացքում թույլ տվեցին կարելի եւ անկարելի բոլոր սխալները, որոնց դիմաց պետք է հատուցեն: Առաջին հերթինՙ ասպարեզից հեռանալով, առանց մուրճի կամ մանգաղի, առանց արյունահեղության, առանց ցնցումների, եթե կարելի է ասելՙ թավշյա հեռացումով:
Եկել է պահը ժողովրդի ինքնասրբագրման, զանգվածային քվեարկությամբ հեռացնելու իր սխալի արդյունք ապիկար, կործանարար իշխանությանը: Եկել է ժամանակը ստեղծելու ազգային համաձայնական կառավարություն, ոչ թե կուսակցական եւ ախպերական, այլՙ տեխնոգրադական սկզբունքով: Ամբողջ աշխարհը, լուռ սպասողականությամբ հետեւում է այդ քվեարկությանը, ավելի ճիշտՙ հանրաքվեի արդյունքին, որպեսզի կշռաչափիՙ հայերը իրավունք ունե՞ն անկախ, ինքնիշխան, արժանապատիվ պետականություն ունենալու: Իսկ ի՞նչ կարծիքի ենք մենք:
ՀԱԿՈԲ ԱՎԵՏԻՔՅԱՆ
