Երեքշաբթի, Հուլիսի 15, 2025
Ազգ
Wildberries
Wildberries-ը նվազեցնում է միջնորդավճարը այն վաճառողների համար, ովքեր ապահովում են արագ առաքում մինչև գնորդ
  • Նորություններ
    • Պաշտոնական
    • Տեղական
    • Միջազգային
    • Տնտեսական
    • Տարածաշրջանային
    • Սոցիալական
    • Մշակութային
    • Հոգևոր
    • Իրավունք
    • ՌԱԿ մամուլ
  • Վերլուծություն
    • Քաղաքականություն
    • Տնտեսական
    • Հրապարակախոսություն
  • Մշակույթ
    • Ազգային
    • Կերպարվեստ
    • ToTo
    • Երաժշտություն
      • Դասական
      • Պոպ
      • Ջազ
      • Ռոք
  • ՌԱԿ մամուլ
  • «ԱԶԳ» Շաբաթաթերթ
    • Հոդվածներ
    • «ԱԶԳ» շաբաթաթերթ, տպագիր
    • Տպագիր արխիվ 1991-2025
    • Արխիվ
  • Տեսադարան
  • Մամուլ
  • Մեր հեղինակները
Ոչինչ չի գտնվել
Տեսնել բոլոր արդյունքները
Ազգ
Ոչինչ չի գտնվել
Տեսնել բոլոր արդյունքները

ԱՆՎՏԱՆԳՈՒԹՅՈՒՆ

05/05/2017
- 05 Մայիսի, 2017, ԱԶԳ շաբաթաթերթ
Կիսվել ՖեյսբուքումԿիսվել ԹվիթերումՈւղարկել Տելեգրամով

ԱՐՄԵՆ ՄԱՆՎԵԼՅԱՆ, պ.գ.թ., Միջազգային անվտանգության եւ էներգետիկ աշխարհաքաղաքականության հարցերով մասնագետ

(hինգերորդ մաս)

Հոդվածաշարի նախորդ համարում արդեն անդրադարձել ենք այն փաստին, որ անվտանգային ռազմավարության թիրախը, խաղաղության պայմաններում, պետք է լինի պատերազմը, եւ այն ոչ թե դեպի անխուսափելիությունը տանող ճակատագիր է, այլ կարող է դառնալ զարգացման հզոր խթան, եթե գրագետ կերպով մշակվի եւ իրականացվի անվտանգային ռազմավարությունը: Այդ մշակման հիմքում պետք է լինի թե՛ պետական, թե՛ մասնավոր ողջ համակարգի աշխատանքն անվտանգային ռեսուրսի խորացման ու նոր որակի ստեղծման համար:

Մասնավորապես պետությունը պետք է իր ողջ պետական համակարգը եւ ֆինանսական միջոցներըՙ բյուջեն, ուղղի անվտանգային բաղադրիչի հզորացմանը: Այսինքն այդ հզորացումը, այդ թվում նաեւ պաշտպանական համակարգի, պետք է իրականացվի ոչ թե ռազմական, այլ ողջ պետական բյուջեի հաշվին: Եվ այդ բյուջեով նախատեսված ծախսերի տրամաբանությունը պետք է ուղղված լինի անվտանգային համակարգին: Մասնավորապեսՙ թե առողջապահության եւ թե կրթության կամ ճանապարհաշինական աշխատանքները եւ դրա համար հատկացվելիք ֆինանսական միջոցները այնպես պետք է նախագծվեն եւ իրականացվեն, որ նպաստեն անվտագային ռազմավարության տեսլականից բխող խնդիրների լուծմանը: Սա վերաբերում է թե մասնավոր բիզնեսի զարգացման խթանմանը եւ թե ՏՏ ոլորտի զարգազման տրամաբանությանը, եւ այսպես շարունակ:

Արդյունքում պաշտպանական համակարգի հզորացման համար ծախսվում է ոչ միայն դրա համար պետության կողմից նախատեսված ֆինանսական միջոցները, այլեւ ողջ պետական բյուջեն աշխատում է անվտանգային համակարգի հզորացման համար: Այս պայմաններում պաշտպանական համակարգը իսկապես կարող է դառնալ հզոր «լոկոմոտիվ» երկրի տնտեսությունն առաջ մղելու գործում:

Ի դեպ, համաշխարհային պատմության մեջ նմանատիպ օրինակները շատ են. նույն Խորհրդային Միությունը անցած դարի կեսերի տնտեսական թռիչքի համար «պարտական» է հենց պաշտպանական, իսկ ավելի կոնկրետՙ ռազմաարդյունաբերության ոլորտին, որը լուրջ խթան հանդիսացավ երկրի առաջընթացի համար: Հետագայում այդ փորձը կրկնեցին մի շարք պետություններ եւս, մասնավորապես Իսրայելը, որը պետության զարգացման հիմքում դրեց պաշտպանական համակարգի հզորացման տեսլական: Սակայն, կարեւոր է շեշտել, որ միայն ռազմաարդյունաբերության համակարգի հզորացումը առանց անվտանգության համար կարեւոր մյուս ճյուղերի զարգացմանը դատապարտված է ձախողման:

Այստեղ թերեւս կարեւոր է անդրադառնալ մի խնդրի, որը ռազմավարական նշանակություն ունի վերը նշված համակարգի իրականացման համար: Խնդիրը Ազգային անվտանգություն հասկացության արդի մեկնաբանությունն է, որը վերջին տարիներին ակտիվորեն հրամցվում է որպես գիտական մոտեցում Հայաստանում: ՀՀ ՊՆ Դ. Կանայանի ինստիտուտի կողմից հրատարակված անվտանգային-պաշտպանական բառարանում Ազգային անվտանգությունը սահմանվում է որպես «ռեալ եւ հնարավոր արտաքին ու ներքին սպառնալիքներից անձի, ընտանիքի, հասարակության ու պետության կենսականորեն կարեւոր շահերի պաշտպանվածության վիճակ: Ապահովում է պետության ռազմական, քաղաքական, տնտեսական, սոցիալական եւ այլ կարողություններով»:

Նման մոտեցման թերությունն այն է, որ այս մեկնաբանությամբ պաշտպանվածությունը հավասարեցվում եւ ներկայացվում է որպես անվտանգության առանցքային գործոն: Արտաքին եւ ներքին վտանգներից պաշտպանված լինելը դեռ չի նշանակում անվտանգ լինել, այս բառերը` պաշտպանվածություն եւ անվտանգություն, հոմանիշներ չեն: Անվտանգություն հասկացության նման մեկնաբանումը խեղաթյուրում է այս հասկացությունըՙ ստեղծելով խաբկանք, թե ուժեղ պաշտպանական համակարգը անվտանգության երաշխիք է:

Վերջին տարիների զարգացումները ցույց տվեցին, որ շատ պաշտպանված պետություններ, որոնք ունեին թե՛ արտաքին թշնամիներից պաշտպանվելու համար մարտունակ բանակ եւ թե ներքին խնդիրների լուծման համար ոստիկանական ու անվտանգության այլ մարմիններ, չեն կարողանում դիմակայել անվտանգային այն մարտահրավերներին, որոնք առաջանում են համաշխարհային զարգացումների արդյունքում: Մասնավորպես նույն ԽՍՀՄ-ի քայքայումը դրա դասական օրինակն էր, երբ միջուկային զենքով զինված բանակը եւ ՊԱԿ-ի ամենահզոր համակարգը ունեցող պետությունը մասնատվեց եւ վերացավ, երբ տեղի ունեցող զարգացումների պայմաններում վերջինիս պաշտպանական համակարգը անզոր գտնվեց նոր մարտահրավերներին եւ սպառնալիքներին դիմակայելու գործում:

Նույնը տեղի է ունենում նաեւ վերջին տարիներին, երբ այսպես կոչված, «արաբական գարնան» ազդեցության տակ մեկը մյուսի հետեւից ընկնում էին պաշտպանական հզոր համակարգեր ունեցող պետությունները, անզոր գտնվելով ի հայտ եկող նոր մարտահրավերների առաջ: Այսինքն պաշտպանվածությունը դեռ չի նշանակում անվտանգություն, եթե այդ համակարգը չի զարգանում առկա ու սպասվելիք մարտահրավերներին համահունչ եւ նույնիսկ գոնե կես քայլ առաջ չանցնելով ու չկանխատեսլով նոր ծագող սպառնալիքներն ու մարտահրավերները: Բարձր պարիսպներով ամրոցի բնակչությունը, նույնիսկ պաշարվածության պայմաններում, հնարավոր է եւ որ պաշտպանված է, սակայն անվտանգ չէ:

Այլ կերպ ասած, ազգային անվտանգությունը ոչ թե պաշտպանվածությունն է, այլ նախ եւ առաջ համակարգային զարգացումը, որի հիմքում արտաքին ու ներքին սպառնալիքների կանխատեսումն է եւ դրանց դիմակայելու ու հաղթահարելու գրագետ ռազմավարության մշակումը :

Զարգացում, որը պետք է համահունչ լինի առկա ու սպասվելիք ռիսկերին, սպառնալիքներին, վտանգներին ու մարտահրավերներին, որոնք անընդհատ փոփոխվում են նորանոր խնդիրներ առաջացնելով պետությունների համար: Զարգացման այս տրամաբանությունը եւ ուղղվածությունը հասկանալու համար, ինչպես եւ նշել էինք նախորդ հոդվածներում, պետք է իրականացվի անվտանգային միջավայրի անընդմեջ մոնիտորինգ եւ ըստ դրա էլ կատարվեն փոփոխություններ անվտանգային ռազմավարության համակարգում, որն էլ կնախանշի անվտանգային զարգացման ուղղությունները ու դրանց տրամաբանությունը:

Այս առումով եւս մեկ դիտարկում. ապրիլյան պատերազմից հետո Հայաստանում սկսվեց մեծ տեղ հատկացվել նոր տեխնոլոգիաներին եւ դրանց զարգացմանը, որպես պաշտպանական համակարգի հզորացման հիմք: Այդ գործընթացը սակայն իրականացվում է հախուռն եւ պարզ չէ, թե սպասվելիք ու առկա մարտահրավերների պայմաններում ինչքան արդյունավետ կլինեն դրանք: Հաշվի առնելով ներկայում գիտական մտքի զարգացման տեմպերը այսօր իսկ մշակված տեխնոլոգիաները արդեն մեկ տարի ու նույնիսկ կես տարի հետո կարող են արդեն հնացած լինել ու չհամապաստախանել այն մարտահրավերներին, որոնք անընդմաջ առաջանում են:

Այսինքն ռազմավարական նշանակություն է ստանում զարգացման արդի միտումները կանխատեսելու գործընթացը, որպեսզի տեխնոլոգիաները համապատասխանեն այդ միտումներին: Իսկ այդ միտումները հասկանալու համար հարկավոր է իրականացնել հումանիտար տեխնոլոգիաների զարգացում ու դրանց համար նոր մեթոդոլոգիաների մշակում: Սա մի գործընթաց է, որը Հայաստանում ցավոք սրտի չի իրականացվում: Այստեղ թերեւս որոշակի դրական բացառություն է կազմում Նորավանք հիմնադրամը, որը զբաղվում է այդ տեխնոլոգիաների մշակմամբ: Հումանիտար տեխնոլոգիաների զարգացումները եւ դրանց կիրառումը պետք է նախանշի արդեն անվտանգության ոլորտում տեխնիկական տեխնոլոգիաների զարգացման տրամաբանությունը եւ ուղղվածությունը:

(վերջը` հաջորդիվ)

ShareTweetShare
Նախորդ գրառումը

ԹՐԱՄՓԻ ԵՎ ՄԻՄՅԱՆՑ ՄԻՋԵՎ

Հաջորդ գրառումը

ՓԱԽԱԾ ՄԻԼԻԱՐԴԱՏԵՐԸ ԵՎՐՈՊԱՅՈՒՄ ՀՈՎԱՆԱՎՈՐՆԵՐ Է ԳՏԵԼ

Համանման Հոդվածներ

11 հուլիսի, 2025

Տխմարություն է Եկեղեցու դեմ սուր ճոճելը

11/07/2025
11 հուլիսի, 2025

Նույն գետը՝ երկրորդ անգամ

11/07/2025
11 հուլիսի, 2025

«Հայաստանն ու Ադրբեջանը ունեն նույն նպատակը՝ դուրս մղել Ռուսաստանին Հարավային Կովկասից»

11/07/2025
11 հուլիսի, 2025

Հայաստանը՝ նաեւ իր դեմ ծրագրի մասնակի՞ց

11/07/2025
Հաջորդ գրառումը

ՓԱԽԱԾ ՄԻԼԻԱՐԴԱՏԵՐԸ ԵՎՐՈՊԱՅՈՒՄ ՀՈՎԱՆԱՎՈՐՆԵՐ Է ԳՏԵԼ

Արխիվ

Երկ Երք Չրք Հնգ Ուր Շբթ Կիր
 123456
78910111213
14151617181920
21222324252627
28293031  

Վերջին լուրեր

Նորություններ

Նոր էջ է բացվում, բայց Հայաստանի վիլայեթացման. Էդուարդ Շարմազանով

15/07/2025

Քաղաքական գործիչ Էդուարդ Շարմազանովը գրում է. «Մակրոնի կողմից Նիկոլին քաջալերելը շատ ծանր է նստում Հայաստանի ու հայ ժողովրդի վրա։ 2022-ի...

ԿարդալDetails

Քաղաքական դաշտը կրկին զտվում է. պատեհապաշտները տարանջատվում են նվիրյալներից, թուլամորթները՝ պայքարողներից. Հրանտ Մելիք-Շահնազարյան

14/07/2025

Կասկած չունեմ, որ առաջիկայում «միջանցքի» թեմայով կլինեն նոր զարգացումներ. Վարուժան Գեղամյան

14/07/2025

ԱՄՆ-ն ու ՆԱՏՕ-ն Ուկրաինային զենք կմատակարարեն՝ Եվրոպայի հաշվին

14/07/2025

Միացյալ Նահանգները առաջարկել է 100 տարով  վերահսկել Զանգեզուրի միջանցքը. դեսպան

14/07/2025
logo-white1
“Վահան Թեքեյան” Սոցիալ-Մշակութային Հիմնադրամ
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են։ Կայքի նյութերը տարածելիս հղումը կայքին պարտադիր է։

©2024 «ԱԶԳ» վերլուծական

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In

Add New Playlist

Ոչինչ չի գտնվել
Տեսնել բոլոր արդյունքները
  • Նորություններ
    • Պաշտոնական
    • Տեղական
    • Միջազգային
    • Տնտեսական
    • Տարածաշրջանային
    • Սոցիալական
    • Մշակութային
    • Հոգևոր
    • Իրավունք
    • ՌԱԿ մամուլ
  • Վերլուծություն
    • Քաղաքականություն
    • Տնտեսական
    • Հրապարակախոսություն
  • Մշակույթ
    • Ազգային
    • Կերպարվեստ
    • ToTo
    • Երաժշտություն
      • Դասական
      • Պոպ
      • Ջազ
      • Ռոք
  • ՌԱԿ մամուլ
  • «ԱԶԳ» Շաբաթաթերթ
    • Հոդվածներ
    • «ԱԶԳ» շաբաթաթերթ, տպագիր
    • Տպագիր արխիվ 1991-2025
    • Արխիվ
  • Տեսադարան
  • Մամուլ
  • Մեր հեղինակները

© 2025 «ԱԶԳ» վերլուծական