Զրուցեց Տիգրան ԵԿԱՎՅԱՆԸ, France-Arme՛nie, հունվար 2017, Ֆրանս. թարգմ. Պ.Ք.
Ֆրանկոֆոնիայի միջազգային կազմակերպությանը միանալուց հազիվ տասը տարի անց Հայաստանն ընտրվել է 2018 թ. կայանալիք Ֆրանկոֆոնիայի 17-րդ գագաթաժողովի հյուրընկալ երկիր: Այդ նշանակալից որոշումը համապատասխանում է ֆրանսախոս երկրների ընտանիքում Հայաստանի դերին ու դիրքին, կարծում է Le Courrier d”Erռvan կայքի հիմնադիր եւ գլխավոր խմբագիր Զառա Նազարյանը, ով 2014 թ. հիմնել է ֆրանսալեզու մամուլի միջազգային միության (UPF) հայկական բաժանմունքը, իսկ 2016 թ. նոյեմբերից այդ միության բյուրոյի անդամ է: Մոսկվայի Լոմոնոսովի անվան համալսարանում լրագրություն ուսանած Զառա Նազարյանը արեւելյան լեզուների մեջ է մասնագիտացել Մոսկվայում եւ Փարիզում: 2012 թ. իր հիմնած վերոհիշյալ կայքի խմբագրումից բացի, կանոնավորապես աշխատակցում է Nouvelles d”Armռnie Magazine հանդեսին: Ներկայացվող հարցազրույցը France-Armռnie ամսագրի հունվարյան համարից է:
– Հայաստանը Ֆրանկոֆոնիայի 17-րդ գագաթաժողովը կկազմակերպի 2018-ին: Հիշեցնենք, որ 2015-ի հոկտեմբերին Երեւանում արդեն անցկացվել է Ֆրանկոֆոնիայի նախարարական կոնֆերանսի 31-րդ նստաշրջանը: Հայ դիվանագիտությունը Էդվարդ Նալբանդյանի գլխավորությամբ արդյոք իր գործունեության պտուղնե՞րն է հավաքում:
– Կարելի է ասելՙ Ֆրանկոֆոնիայի միջազգային կազմակերպությունում (ՖՄԿ) Հայաստանի ուղեգիծը բացառիկ է այն իմաստով, որ Երեւանը համեմատաբար նոր մասնակից է. 2008 թ. դիտորդ անդամ դառնալուց հետո նա լիիրավ անդամ դարձավ 2012-ին:
ՖՄԿ-ի լիիրավ անդամ դառնալուց ընդամենը երեք տարի անցՙ 2015-ին Հայաստանն արդեն մեծ հաջողությամբ ընդունեց նախարարական կոնֆերանս, իսկ այժմ նշանակվել է ՖՄԿ պետությունների ղեկավարների ապագա վեհաժողովի հյուրընկալ երկիր: Կազմակերպության պատմության մեջ հազվադեպ ենք տեսել նման առաջընթաց: Ես գոհունակությամբ հավաստում եմ, որ չնայած Հայաստանի փոքր տարածքին եւ բոլոր դժվարություններին, երկիրը եւ իր ղեկավարները մեծ հարգանք են վայելում միջազգային գործընկերների կողմից, որոնք լրջորեն գնահատում են մեր երկրի ակտիվ մասնակցությունը ֆրանկոֆոնիայի բոլոր մարմիններին:
– 2010 թվականին Հայաստանում կար մոտ 200 հազար ֆրանսախոս: Այդ ժամանակվանից ի վեր ֆրանսերենի ինչպիսի՞ առաջընթաց եք արձանագրել, մասնավորապեսՙ դպրոցական եւ համալսարանական դասավանդման մեջ:
– Առօրեական մակարդակով ֆրանսախոս չլինելով հանդերձ, Հայաստանը երբեք չի թաքցրել իր մեծ ֆրանկոֆոն լինելը: Նաեւ նշենք, որ ֆրանկոֆոնիան միայն լեզվով չի սահմանափակվում. այն ենթադրում է արժեքների ընդհանրություն, որին Հայաստանը լիովին միանում է: Այսպիով, ֆրանսերենի յուրացումը անհրաժեշտ միջոց եւ բանալի է ֆրանկոֆոնիայի արժեքները հասկանալու եւ կիսելու համար: Երկրում ֆրանկոֆոնիայի առավել տեսանելի խորհրդանիշերից մեկը Հայաստանում ֆրանսիական համալսարանն էՙ Լիոնի համալսարանի գործընկերը, որը չափերով երկրորդ ֆրանսիական համալսարանն է արտերկրում: Ի դեպ, հայկական հինգ համալսարաններ ֆրանկոֆոնիայի համալսարանական գործակալության մաս են կազմում, եւ 2012-ից ի վեր ֆրանսերենը որպես 3-րդ օտար լեզու դասավանդվում է Հայաստանի 8 քաղաքների 18 դպրոցներում: Նմանապես 2012-2015 թթ. Հայաստանի ֆրանսերենի մոտ 350 ուսուցիչներ վերապատրաստվել են Կենտրոնական եւ Արեւելյան Եվրոպայի ֆրանկոֆոնիայի տարածաշրջանային կենտրոնի միջոցով, նաեւ ֆրանսերենի դասընթացներ են անցկացվել պաշտոնյաների համար:
– Անդամակցությունը հնարավորություն տալի՞ս է ինչ-որ ձեւով առաջ մղելու Արցախի կամ Ցեղասպանության ճանաչման զգայուն թեմաները:
– ՖՄԿ-ն եզակի բազմակողմ համաժողով է, որը կանոնավորապես հավաքում է պետությունների ու կառավարությունների 80-ից ավելի ղեկավարների եւ իր կշիռն ունի բազմակողմ համաժողովների մակարդակով: Արդ, ֆրանկոֆոնիան Երեւանին պատեհություն է ընձեռում առաջ քաշելու մի շարք թեմաներ, սկսած Արցախի հակամարտության խաղաղ կարգավորման հարցից: Օրինակ, ՖՄԿ անդամ երկրները Անտանանարիվու քաղաքում կայացած վերջին գագաթաժողովի ավարտին ընդունեցին ճգնաժամային իրավիճակների խաղաղ կարգավորմանը եւ խաղաղության ամրապնդմանը նվիրված բանաձեւ, որտեղ իրենց անվերապահ աջակցությունն են հայտնում ԼՂ հակամարտության խաղաղ կարգավորմանն ուղղված ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ երկրների ջանքերին:
– Հայաստանի տնտեսությունը ինչպիսի՞ հեռանկարներ կարող է ունենալ ՖՄԿ-ին առավել ինտեգրվելու շրջանակներում:
– Ֆրանկոֆոնիայի տնտեսական կողմին առնչվող բանավեճը արտահայտում է այդ ոլորտում տեւական կողմնորոշում փնտրելու ՖՄԿ անդամ երկրների ղեկավարների կամքը: Ֆրանկոֆոնիայի ոլորտում շատ լավ աշակերտ համարվող Հայաստանը մի շարք դրական ակնկալիքներ ունի: Տնտեսական ֆրանկոֆոնիայի առումով մենք դեռ խորհրդածության փուլում ենք, եւ դեռ վաղ է արտահայտվելու համար:
– Դուք ընտրվել եք ֆրանսալեզու մամուլի միջազգային միության համաշխարհային բյուրոյի կազմում: Ձեր պաշտոնին ինչպիսի՞ նշանակություն եք տալիս ֆրանկոֆոնիայի առաջիկա գագաթաժողովի նախապատրաստման շրջանակներում:
– Հայաստանի ընտրվելուց ընդամենը մի քանի օր առաջ կատարված իմ ընտրությունը երջանիկ պատահականություն է, քանի որ ֆրանսալեզու մամուլի միջազգային միությունը անկախ է ՖՄԿ-ից: Այդ միությունը իրականում լրագրողների ֆրանսալեզու հնագույն ընկերակցությունն է, քանզի հիմնադրվել է 1950 թվականին եւ այսօր ողջ աշխարհում ունի մոտ երեք հազար լրագրող, ԶԼՄ-ների պատասխանատու եւ հրատարակիչ: Ֆրանսախոս լրագրող գործընկերներս այդ ընտրությամբ ոչ միայն ինձ վստահություն հայտնեցին, այլեւ իրենց խորին երախտագիտությունն արտահայտեցին Հայաստանի ֆրանկոֆոնիայի առնչությամբ: Ավանդույթի համաձայն, ՖՄԿ գագաթաժողովի կազմակերպիչ երկիրը նաեւ կազմակերպում է ֆրանսալեզու մամուլի միջազգային միության նիստերի անցկացումը: 2018-ը բացառություն չի լինի: Բյուրոյում իմ աշխատանքից բացի, առաջիկա երկու տարիներին իմ առաքելությունը կլինի հսկել ՖՄԿ-երի գագաթաժողովից դուրս անցկացվելիք այդ հանդիպման լավ նախապատրաստմանը:
– Կարո՞ղ եք մեզ ներկայացնել Le Courrier d՛Ere՛van-ը եւ իր առաքելությունը: Դա զուտ ֆրանկոֆոնիայի վրա կենտրոնացած ֆրանսալեզու հայկական լրատվամիջո՞ց է, թե՞ ուզում եք խմբագրական գիծը բացել ուրիշ թեմաների համար:
– ՖՄԿ աջակցությունը վայելող Le Courrier d՛Ere՛van ֆրանսալեզու կայքը հիմնադրվեց 2012-ի հոկտեմբերին, երբ Հայաստանը դարձավ կազմակերպության լիիրավ անդամ: Դա Հայաստանի միակ ֆրանսալեզու լրատվամիջոցն է: Սկզբնական շրջանում այն հավակնում էր Հայաստանում լինել ֆրանկոֆոնիայի ամբիոն, բայց ժամանակի ընթացքում սկսեց տեղ հատկացնել նաեւ ուրիշ թեմաների եւ ձգտում է ֆրանսալեզու ընդհանրական լրատվամիջոց դառնալ տեղում գործող ֆրանսախոս երիտասարդ լրագրողների փոքր ու ժրաջան թիմի շնորհիվ:
