Ինձ համար այս օրերին տպատառ երկու հոբելյար կաՙ «Ազգը», որի աշխատակիցն եմ 1993-ից ի վեր, 25-ամյակն է բոլորել, եւ գերմանական «Դի ցայթը», որի ընթերցողն եմ, եւ որն իր 70-ամյակն է տոնում: Երկուսն էլ շաբաթը մեկ են ընթերցողի ուղեղին թարմ գաղափարներ մատակարարում, համեստ են, նախընտրում են ստուգված տեղեկատվությունը, աղմուկն ու սկանդալը նրանց թուլությունը չեն, երկուսն էլ համբերատար ընթերցող են դաստիարակում, տեղական լուցկու տուփի մեջ տեղավորվող թեմաների փոխարեն աշխարհ են բացում: Երբ իմացա, որ «Դի ցայթն» էլ քաղաքական որեւէ գործչի չի խնդրել իր հոբելյանը շնորհավորել, ուրախացա, որ կռահել-գտել եմ էական նմանությունը: Եվ տխրեցի, որ Ա1+ հեռուստաընկերությունը դարձավ միակ բացառիկը, որ փետրվարի 16-ին օրվա համայնապատկերի մեջ հիշատակեց «Ազգի» հոբելյանական սյուժեն: Շնորհավորելն ու կարեւորելն իհարկե մշակույթ է, ինչպես նաեւ այն, որ տպագիր լրագրության մշակույթից հեռանալը բանավոր կառավարվող մեր երկրի հայելին է դարձել: Նույնիսկ մամուլի քարտուղարները թերթ չեն կարդում, ուր մնաց նրանց վերադասները: Ինձ համար դժվար է պատկերացնել մի կայացած երկիր, որ լուրջ թերթի դիմերես չունի, հենարան չունի, ու եռօրյայից 40 հազար տպաքանակով օրաթերթ դարձած «Ազգն» էլ մեր անկախ պետականության տարեգիրը լինելով, հավանաբար հենց այդ պատճառով տարիներ անց ստիպված նոր ձեւվածք ընտրեց իր համարՙ շաբաթաթերթի մեջ ասելիքի բյուրեղացումը:
Հոբելյանական համար «Ազգն», իհարկե, տարվա ընթացքում կհրատարակի: Ի վերջո, քառորդ դար ասելիք կուտակած կլինի, մանավանդ որ շատախոս սոցիալական ցանց դարձած երիտասարդ լրատվամիջոցների համար վարպետության բաց դասի կարիք միշտ կա: Իսկ մինչ այդ, անկեղծ չի լինի, եթե մենք «Ազգում»ՙ մեր տանն ապրած օրերի մասին չբարձրաձայնենք: Եվ քանի գրվելիք բոլոր պատմությունները լրագրությունից մի քանի փողոց հեռու չեն, հետաքրքրական կլինեն նաեւ մեր ընթերցողներին, որոնք կարող են մեր այս շարքը լրացնել իրենց պատմությամբՙ «Ազգ»- ի հետ իրենց հանդիպման մասին գրառելով:
Իմ հանդիպումը
Լրագրության թանաքը մեր վարպետ Սերգեյ Հարությունյանն էր պատվաստել դպրոցականի մեր բաց երակներ, երբ Ռուզան Խաչատրյանի, Աննա Ստեփանյան- Իսրայելյանի ( եւ ուրիշների ) հետ չորեքշաբթիներին վազում էինք «Շավիղ»ՙ «Պիոներ կանչ» թերթում մեր տեղը նվաճելու: Հենց նրանքՙ թանկ ընկերուհիներս, նորաբաց «Ազգ»- ում արդեն իրենց անուն- ազգանունը սիրելի դարձրած, ինձ քաջալերողներն էին: Փորձաշրջանն անցա ու դրա հետ մեկտեղ հասկացա, որ շատ ու արագ վազելու իմ կարողությունը պիտի կրկնապատկեմ, եւ եթե ուզում եմ օրաթերթի տեմպն իմը դարձնել, ապա պիտի հրաժարվեմ բարձրակրունկ կոշիկներից: Խմբագիր Համլետ Գասպարյանն առաջին օրն իսկ հենց դա զգուշացրեց: Նրա բարձր լարմանը մենք բոլորս հրաշալի կոփվեցինքՙ ժամը 10- ին կարդացած լինել բոլոր թերթերը, ընտրել օրվա նյութը եւ պատրաստ լինել վերջին պահին ամբողջ էջը քանդելուն: «Գզրոցներում ուրիշ նյութ չունես, հենց հիմա գրիր»:
Ազնվականի սպիտակ կեղծամի բնական տարբերակը գլխավոր խմբագիր Հակոբ Ավետիքյանին այնքան էր սազում, որ դժվարանում էի կռահել նրա տարիքը, բայց երբ մեզ հետ սովորական կենցաղային մի պահի անկեղծանում էր, հասկանում էի, որ այդքան շատ գիտելիքներ ունեցող մարդն անշուշտ մեզ նման երիտասարդ է: Նրա դասական երաժշտության իմացությունը մեր թերթին ճիշտ չափ է տվել, իսկ մեծ, անվանի մարդկանց հետ նրա բարեկամությունը, արտերկրից հյուրերի առատ, ամենօրյա ներկայությունը ոչ միայն բառուբանով լցրել մեր խմբագրությունը, այլ նաեւ «Ազգի» էջերը:
Հիշում եմՙ դրսում 90-ականների ցրտերն էին, տներում լույս չկար, իսկ խմբագրությունում, ճիշտ է, չպիտի մոռանայինք մեր գրածն անընդհատ save անել, բայց տաք էր, լուսառատ: Լեւոն Հախվերդյանը, որ համարյա ամեն օր խմբագրություն էր գալիս, մի անգամ ասացՙ «Սեղան- աթոռդ ինձ կտա՞ս օրվա մեջ մի քանի ժամով»: «Ողջ օրը թող Ձերը լինի», ասացի մեղավորության ամենօրյա զգացումով, քանի որ երբ գիշերը 12-ին տուն էի դառնում, տեսնում էի, թե իմ արտոնյալ կարգավիճակն ինչպես է ինձ մոռացնել տալիս ընտանիքիս, մյուսների լույս չունենալու մասին:
Այո, երջանիկ էինք, որ օրաթերթի լրագրությունն էինք ընտրել եւ ոչ թե այսօրվա արտոնյալ հեռուստատեսության, որ այն ժամանակ էներգետիկ ճգնաժամի պատճառով հեռուստադիտող չուներ: Նրանց հետ էլ ի դեպ հրաշալի, առաջ մղող մրցակցություն կար, բայց մասնագիտական համերաշխությունն այնքան առաջնային էր, որ թվում էր, թե լրագրողները հաջողել են ստեղծագործ աշխարհին հատուկ կրքերը ստորադասել բարձր պրոֆեսիոնալ գաղափարներին:
«Ազգ»-ում անգլալեզու, ֆրանսալեզու համաշխարհային մամուլի հսկա ներկայությունը մեր թերթը դարձնում էր իսկական խմբագրություն: Այդ լեզուների գիտակներըՙ Հակոբ Ծուլիկյանն ու Պետրոս Քեշիշյանը, զարմանալի համեստ մարդիկ, այսօր էլ «Ազգի» միջազգային կյանքը պահում են աշխարհի եռուզեռին շատ մերձ:
Լրագրողներիս էգոն չափից դուրս շատ է սիրում, երբ թերթի, լրատվամիջոցի անունն իր անվանը միաձույլ է տեսնում, նույնը չէ համակարգչի առջեւ նստած գեղարվեստական խմբագիրը, էջադրող վարպետը: Իմ տեսածներն իրենց գործի գիտակ համեստ մարդիկ էին, որ երբեմն ստիպված էին լինում տուրք տալ ոմանց քմահաճույքներինՙ անունս վերեւում գրիր, առաջին էջ տար հոդվածս: Չեմ պատկերացնումՙ ի՞նչ կլիներ մեր թերթի վիճակը, եթե «Ազգի» կմախքը լցնող Կարինե Արզումանյանն այնտեղ չլիներ: Իսկ մեր երկրում թե քանիսին է իր հաց տվող մասնագիտության գաղտնիքները հուշել, հաստատ ինքն էլ չի հիշի:
«Ազգի» ամենաուրախ այցեքարտըՙ Toto-ն մեր թերթն իսկապես միջազգային ռելսերի վրա է դրել: Նրա սուր միտքն իր արագ աջն այնքան հանգիստ է հանձնում թղթին, որ մտածում եսՙ միգուցե լրագրողներիս գրածն էլ իմաստ չունի: Հոլանդացի երկու լրագրողներ, երբ 90- ականներին Երեւան էին եկել ու մեր խմբագրություն ամեն օր էին այցելում, հավատացած էին, թե երգիծանկարիչն ապահովված է լավ հոնորարով, այլապես Սուքիաս Թորոսյանն ոչ իրենց կհյուրասիրի, ոչ էլ հոլանդական հեծանիվ կնվիրի: Այդ օրերին էր, որ լրագրողների մեր սենյակում ոչ միայն մամայիս մեծ կաթսայով եփած տոլման համտեսեցինք, այլեւ ուրիշ մի օր էլ խաշ կերանք: Իսկական մեծ ընտանիքի նման: 1996- ին Ամստերդամում Լեո Էրկեն ուրախությամբ իր մեկ օրը զոհաբերեց ինձ իր քաղաքի անկյունները ցույց տալու ի գին, իսկ Սուքիասի համար Վան Գոգի թանգարանից թանկ ներկեր գնեց ու ինձ խնդրեց փոխանցել:
Երբ 1997- ին Գերմանիա եկա, հասկացա, որ «Ազգի» այցեքարտը դռներ է բացում: Սփյուռքահայերը սիրում էին մեր օրաթերթը, «Ազգի» խմբագիրը «յուրային էր օտարների մեջ», իսկ գերմանացի քաղաքական գործիչները, ում հետ հարցազրույց եմ արել, իրազեկ էին, որ Հայաստանի առաջին անկախ օրաթերթն է, Անդրկովկասում առաջինն է տպագրվել համակարգչային տեխնիկայով, աշխատում է արեւմտյան չափանիշներով, երկու կարծիք է ներկայացնում, աշխատակիցները օտար լեզուներ գիտեն, 1999- ից ունի ինտերնետային ծառայություն, որ ամեն օր թարմացվում էր, լույս էր տեսնում 6 լեզուներովՙ հայերեն, ռուսերեն, անգլերեն, թուրքերեն, արաբերեն եւ պարսկերեն: Այն ընթերցում էին աշխարհի ավելի քան 70 երկրներում, օրական միջին հաշվով 4000-4500 հոգի: Ինտերնետով մենք աշխարհի համար բաց պատուհան էինք այլեւս: Մեր գրածը ոչ միայն կարդում, այլեւ դրա վրա հենվելով իրենց հոդվածն էին շարադրում ուրիշներ, մենք հավաստի աղբյուր էինք:
(շարունակելի)
Գերմանիա
