Լավ հաշվարկելու նրա կարողության մասին խոսում են շատերը, տնտեսագիտական վերլուծությունները «Ֆայնենշըլ թայմի» ընթերցողների սեփականությունն են արդեն, իսկ մեզ համար պաշտոնավարման 4 տարիներին համոզիչ դարձավ, որ 2009-ի հոկտեմբերի 29-ից Բեռլինում ՀՀ ներկայացրած 4-րդ դեսպան Արմեն Մարտիրոսյանի համար նախընտրելին «բաժակը կիսով չափ լիքն է» տարբերակն է, իսկ տեսանելի դատարկ մասը աշխատում է լցնել հետեւողականությամբ, գործնական, աշխույժ կապեր հաստատելու ընդունակությամբ: Արեւմուտքում մկրտություն ստացած հայ դիվանագետների համար սեպտեմբեր- նոյեմբերին նոր ժամանակ է սկսվումՙ գիտելիքների, ճկունության, դիվանագիտության իսկական ստուգատես: Սեպտեմբերին Արմեն Մարտիրոսյանի հրաժեշտը Գերմանիային համընկավ Մոսկվայում հանրապետության նախագահ Սերժ Սարգսյանիՙ Մաքսային միությանը մաս կազմելու հայտարարության հետ:
– Պարոն դեսպան, գերմանացի Ձեր գործընկերների հետ վերջին հանդիպումներում ՄՄ-ին միանալու հայտից հետո ակնարկ հնչե՞լ է Հայաստանի անկանխատեսելի, անվստահելի լինելու վերաբերյալ:
– Ոչ, այդպիսի բան ընդհանրապես չի եղել, անգամՙ ՄՄ որոշումից հետո: Կա ըմբռնում. պաշտոնական Երեւանն արդեն բավական բացատրություններ է ներկայացրել երկրում թե երկրից դուրս, այնպես որ անկանխատեսելի չէ: Գոնե Գերմանիայում չի եղել:
– Պարոն Մարտիրոսյան, Ձեզ նախորդած մեր 3 դեսպաններին հաջողվել էր զարգացնել հայ-գերմանական կապերըՙ խորհրդարանական, միջկառավարական փոխայցեր, ՀՀ նախագահի այց ԳԴՀ, Դուք շարունակեցիք զարգացնել այդ աշխատանքը, թվարկված շարքը համալրելովՙ 2012-ին ԼՂՀ նախագահ Բակո Սահակյանն առաջին անգամ եղավ Գերմանիայում, երկու երկրների կուսակցական գործիչների միջեւ հաստատվեցին միջկուսակցական շփումներ, փոխայցեր: Ինչպե՞ս կգնահատեք Բեռլին-Երեւան քաղաքական երկխոսության ներկա մակարդակը:
– Վերջին 4 տարիներին շփումները շատ ակտիվ էին բոլոր մակարդակներով: Նախագահ Սարգսյանի այցը 2010-ի հունիսին էր, ամեն տարի նախարար Նալբանդյանն է եղել Բեռլինում, աշխատանքային հանդիպումներ, քննարկումներ էին լինում թե՛ Բունդեսթագում, թե՛ արտգործնախարարությունում, թե՛ կանցլերամթում: Միջխորհրդարանական կապերն էլ նոր որակ ստացան: Մի փաստ կարելի է նշել. ԽՍՀՄ փլուզումից հետո Բունդեսթագի նախագահն առաջին անգամ եղավ տարածաշրջանումՙ այցելելով միայն Հայաստան: Շատ ուրախ եմ, բավարարված. արդյունավետ այց էր, որի մասին մի քանի օր առաջ իմ հրաժեշտի հանդիպման ժամանակ հատուկ նշեց պարոն Լամերթը: Լավ տպավորված է, թեեւ այցը կարճ էր, բայց կարողացել էր բավականին մոտիկից ճանաչել Հայաստանը: Ինչ վերաբերում է միջկուսակցական կապերին, ապա ԵԺԿ շրջանակներում քրիստոնյա- դեմոկրատների եւ հանրապետականների փոխհարաբերությունները եզակի չեն, Գերմանիայի սոցիալ-դեմոկրատներն իրենց վերջին համագումարին հրավիրել էին նաեւ ՀՅԴ-ի ներկայացուցիչներին: 2012-ին առաջին անգամ Գերմանիա այցելած ԼՂՀ նախագահը ընդունելության արժանացավ Բունդեսթագում: Մի քանի օր առաջ Բունդեսթագի երկրորդ պատգամավորը այցելեց ԼՂՀ: Ասել է, թե համագործակցությունը տարածվեցՙ նաեւ դեպի ԼՂՀ: 4 տարվա ընթացքում երկու անգամ Հայաստանի վերաբերյալ լսումներ եղան Բունդեսթագում, որը նույնպես նոր բան էր. տարբեր հանձնաժողովների, խմբակցությունների պատգամավորներ էին մասնակցում, Հարավային Կովկասի հանձնաժողովի նախագահըՙ քրիստոնյա- դեմոկրատական կուսակցության անդամ Վոլֆգանգ Բյորնզենը, որ նաեւ այցելել էր Ղարաբաղ, շատ ակտիվ, նպաստող դերակատարում ունեցավ նաեւ իմ առաքելությանը խորհրդարանում:Մեր աշխատանքի շնորհիվ հաջողվեց տապալել Ադրբեջանի բոլոր նախաձեռնությունները, որ վերջին 3 տարում փորձում էին առաջ տանել Բունդեսթագում: Ավելինՙ ոչ միայն հաջողվեց խոչընդոտել եւ չեզոքացնել նրանց բոլոր փորձերը, այլեւ 2011-ի նոյեմբերին Բունդեսթագի մարդու իրավունքների հանձնաժողովը Ադրբեջանում մարդու իրավունքների վիճակը քննադատող փաստաթուղթ ընդունեց, որը այս տարի ապրիլ-մայիսին քննարկվում էր Բունդեսթագում, որ այդ մակարդակով ընդունվի, բայց հսկայական լոբբիինգը խանգարեց, քաղաքական ուժերը գտան, թե այդ պահին նպատակահարմար չէ: Թվարկածս որոշակի ինդիկատորներ են մեր երկու երկրների քաղաքական երկխոսության համար: Բայց ոչ միայն երկկողմ, այլեւ բազմակողմ դիվանագիտական համագործակցությունը զարգացավՙ Բեռլինում աշխատում էինք ԵԽԽՎ-ի գերմանական պատվիրակության հետ, մանավանդ պատվիրակության ղեկավար Յոախիմ Հյորսթերի հետ, որ շատ ազդեցիկ, պարկեշտ քաղաքական գործիչ է: Նրա հետ շատ արդյունավետ էր մեր գործունեությունը: 2011-ին Հովիկ Աբրահամյանը եկավ Բեռլին, հանդիպում եղավ Բունդեսթագի նախագահ Լամերթի հետ, իսկ եկող տարի կլինի շարունակությունըՙ ԱԺ նախագահը պաշտոնական այցով կլինի ԳԴՀ-ում, արդեն նախնական պայմանավորվածություն կա: Երկու երկրների հարաբերությունները, որոնց հիմքերը անկախությունից ի վեր դրվել են, կարծում եմ, զարգացում ապրեցին: Այս տեսակետից գոհ եմ կատարված աշխատանքից:
– «Գերմանիան կարող է մեծապես նպաստել Հայաստանի տնտեսության արդիականացմանը». Ձեր խոսքերն են: Մեզ հետ կայացած Ձեր հարցազրույցներից մեկում ասել էիք, թե փորձելու եք ակտիվացնել Հայաստանի առեւտրաարդյունաբերական պալատի եւ ԳԴՀ երկրամասերի համանման կառույցների հետ համագործակցությունը: Ձեզ հաջողվե՞ց իրականացնել այդ մտադրությունները:
– Երբ նայում եմ դեսպանների գործունեությունը տնտեսական բնագավառում համագործակցության մասով, մի փոքր երանելիությամբ մտաբերում եմ սովետական տարիների դիվանագիտությունը, որովհետեւ ամբողջ տնտեսությունը պետական էր, կառավարվում էր մեկ կենտրոնից եւ այստեղ դեսպանի առաջարկը ավելի մեծ դերակատարում ուներ, քան այսօրվա ազատ տնտեսության պայմաններում, երբ մասնավոր սեկտորը ինքն է որոշում, ընտրում իր գործընկերներին, իր աշխատելաոճը: Օբյեկտիվ պատճառներով աշխատում ենք լրիվ նոր պայմաններում, ուրեմնՙ խնդիրները մի փոքր այլ են: Այստեղից մեծ քանակով թե՛ վերլուծական տեղեկատվություն,թե՛ առաջարկություն ենք ուղարկել Հայաստան, բայց միշտ չէ, որ դրանք ունեցել են իրենց տրամաբանական ավարտը: 2008-ից միջազգային ճգնաժամը, որ համընկավ իմ աշխատանքային տարիներին, եւ վստահ չեմ կարող ասել, թե արդեն ավարտվել է, շատ բացասաբար անդրադարձավ ոչ միայն Հայաստանի, Գերմանիայի տնտեսությունների վրա, այլեւ մեր արտաքին առեւտրի թվերը բավական նվազեցին: Իհարկե 2012-ի կեսից դրական դինամիկան նկատվեց, թվերը սկսեցին աճել: Երկկողմանի առեւտուրը հիմնականում կապված է Քրոնիմետ ձեռնարկության հետՙ հանքարդյունաբերությունն է, որ նոր ճյուղ բացեցՙ Երեւանում կառուցեցին ժամանակակից ավտոմատացված մարտկոցների գործարանը, որը հանքարդյունաբերության հետ ուղիղ կապ չունի, բայց արտադրության դիվերսիֆիկացիա տեղի ունեցավ, որ իհարկե շատ գոհացուցիչ էր: Ավելի արդյունավետ ստացվեց Գերմանիայի Արեւելյան Եվրոպայի տնտեսական հանձնաժողովի հետ համագործակցությունը, որի նախագահը մի քանի անգամ եղավ Հայաստանում, 2012-ի դեկտեմբերին կազմակերպեցինք բիզնես ֆորումը Մայնի Ֆրանկֆուրտում, գարնանը ներկայացուցչական պատվիրակություն գնաց Հայաստան, կոնկրետ պայմանավորվածություններ կան: Ինչ վերաբերում է առեւտրաարդյունաբերական պալատներին, անելիքները մի փոքր շատ են: Ընդհանուր առմամբ տնտեսական բնագավառում Գերմանիայի ներուժը մասամբ օբյեկտիվ, մասամբ սուբյեկտիվ պատճառներով լրիվ չի օգտագործվել: Իրավական լավ բազա ստեղծված է, ինչ պիտի անի պետությունը, արվել է, բայց եթե հանքարդյունաբերությունը հանենք, ապա թվերը գոհացուցիչ չեն: Մասնավոր սեկտորը համապատասխան կառույցների հետ բավական անելիք ունի:
– Գերմանացիների մեջ նկատելի՞ է հետաքրքրություն:
– Այսօր գերմանական ներդրումները զարգացող երկրներում հումքային են կամ արտահանմանն ուղղված: Հայաստանը հումքային ռեսուրսի ֆորմատի մեջ է: Հատկապես մոլիբդենի շուկայում ՀՀ ոչ միայն Գերմանիայի, այլեւ Եվրոպայի համար լուրջ մատակարար է: Այս տեսակետից գերմանացիներին համագործակցությունը հետաքրքրում է: Ցավոք սրտի, արտահանման բնագավառում, եթե հանքարդյունաբերությունը հանենք, մնացածը շատ թույլ է, թվերը բավարար չեն, թեեւ մեծ հնարավորություն կաՙ մասնավորապես ինֆորմացիոն տեխնոլոգիաների բնագավառում: Մեկ ձեռնարկություն կա, որ 3 տարի առաջ գերմանացիները հիմնեցին Հայաստանում եւ շատ լավ աշխատում է:
Հաջորդըՙ տուրիզմն է: Բոլոր զբոսաշրջիկները, որ Գերմանիայից գնացել են Հայաստան, շատ հետաքրքրված են, շահագրգռված, գոհ են: Տուրիզմը Գերմանիայում ներկայացնելու համար պիտի լուրջ միջոցներ ներդրվեն: Փետրվար-մարտին կազմակերպվող Բեռլինի միջազգային տուրիստական տոնավաճառին (ITB) Հայաստանը ակտիվ մասնակցում է, բայց սա բավարար չէ: 81-82 միլիոն բնակչության 40 միլիոնը տարեկան դուրս է գնում, հսկայական թվեր են, եւ եթե դրանց մի փոքր մասը կարողանանք ուղղորդել Հայաստան… Այդ տեսակետից Գերմանիան մեզ համար շատ հետաքրքրական երկիր է: Կառավարությունը ճանապարհը բաց է անում, բայց մասնավոր սեկտորը պետք է միջոցներ ներդնիՙ գովազդային աշխատանք, բուկլետների տարածում եւ այլն: Մտեք ցանկացած զբոսաշրջային բյուրո եւ ասեքՙ Հայաստան, ինքս փորձել եմ մի քանի անգամ, տեղեկատվության պակաս կա:
Ուրախալի է, որ մեր ավանդական ապրանքատեսակներից կոնյակի արտահանումը ԳԴՀ բավական ակտիվացավ: Ներկայացուցչություններ են բացվել երկու գործարաններում, տղաները բավականին ակտիվ աշխատում են: Ամփոփենքՙ որոշ բնագավառներում հաջողվեց առաջ գնալ, որոշ բնագավառներ օբյեկտիվ եւ սուբյեկտիվ պատճառներով ետ մնացին:
– Ձեր ակտիվ աշխատանքը մեզ համար հատկապես նկատելի էր մշակութային խոշոր միջոցառումների ժամանակ. Դրեզդենի ֆիլհարմոնիկը 2012-13 համերգաշրջանին ներկայացրեց հայ երաժշտություն, Կոմիտասի հուշատախտակը զետեղվեց Հումբոլդտ համալսարանի արտաքին պատին: Կարելի է շարքը լրացնել, բայց ամենանվիրականը, կարծում եմ, Կոմիտասի բեռլինյան հասցեն էՙ ցանկությունը կար վաղուց, բայց իրականացավ 2012-ի սեպտեմբերին:
– Հոգուս համար կարեւոր միջոցառում էր, ավելին ասեմՙ հուշատախտակի տեղադրմամբ աշխատանքը չավարտվեց: Հումբոլդտի համալսարանի երաժշտության ֆակուլտետի հետ պայմանավորվածություն է ձեռք բերվել, որ Կոմիտասը մտնի համալսարանի ուսումնասիրման ծրագրի մեջ, առաջարկը, բոլոր նյութերը ուղարկվել է կոնսերվատորիա, հուսով եմ, որ կոնսերվատորիան հետեւողական կլինի, կկարողանա հիմնավորումը ներկայացնել: Դրա համար նախադրյալները ստեղծված են:Նպատակն այն է, որ գերմանացի երաժիշտները ուսումնասիրեն Կոմիտաս, նրա ներդրումը եվրոպական երաժշտության մեջ: Մշակույթն այն բնագավառն է, որտեղ բավականին մրցունակ ենք: Շատ լավ համագործակցել ենք մշակույթի նախարարության, անձամբ` տիկին Հասմիկ Պողոսյանի հետ: Մեր ներկայացրած գրեթե բոլոր նախաձեռնությունները պաշտպանվել են: Որպես դեսպան իմ վերջին ակորդը եղավ Սեւրուգյաններիՙ Գերմանիայում գտնվող ողջ ժառանգությունը Հայաստան տեղափոխելու աշխատանքը: Այն պիտի զետեղվի Մատենադարանում: Բազմաթիվ համերգներ ենք կազմակերպել Բեռլինում, Կարլսռուհեում: Մշակութային համագործակցությունը հետաքրքրում է գերմանացիներին: Կա լավ հնարավորություն մեր ազգային արվեստը ներկայացնելու, բայց պիտի խոստովանենք, որ արվեստի գործերի մասնավոր ինդուստրիան ձեւավորվել է, բայց հայ երաժիշտը, նկարիչը առանց պետության դեռ չի կարողանում, ի վիճակի չէ բավարար կերպով իր ստեղծագործությունը ներկայացնել Եվրոպայում, հանել միջազգային շուկաՙ սկսած մարքետինգից, վերջացրած ներկայացնելուց, համերգներ կազմակերպելուց: Թվում է, թե ունենք բուհեր, որտեղ մենեջերներ են պատրաստում, բայց պետք է արվեստի բնագավառում մենեջեր պատրաստել, իմանան Գերմանիայի շուկայի առանձնահատկություններըՙ ինչպես պիտի աշխատել, տոմսերի վաճառքը կազմակերպել: Դեսպանությունն իր փոքրիկ ուժերով մի քանի անգամ արել է, սարսափելի աշխատանք է: Մի կողմիցՙ պիտի սովորեինք, մյուս կողմիցՙ իրականացնեինք: Կոմպոզիտորների, նկարիչների միությունները պիտի ուսումնասիրեն շուկանՙ իմանալու սպեցիֆիկանՙ ինչպես մտնել այդ շուկա: Մեր նկարիչների աշխատանքներն այստեղ վաճառելը նույնպես արտահանում է: Լավ ավանդույթ դարձավՙ Շտուտգարդում հոկտեմբերին արդեն 3-րդ տարին անընդմեջ կազմակերպվում է «Հայկական մշակույթի օրերը»: Այս տարի նույնպես մշակույթի նախարարությունն օգնեց նաեւ ֆինանսապես: Հայր Տիրատուր Սարդարյանը տեղի համայնքի աջակցությամբ շատ լավ աշխատանք է տանում, 2012-ին շատ ուրախ էի, որ դահլիճը լեփ-լեցուն էր, գերմանացիներըՙ շատ: Դուք Քյոլնը նշեցիք, ուրիշ վայրերում էլ ենք արելՙ համայնքային կառույցների հետ միասին: Խոշոր լրջագույն 2 միջոցառում կազմակերպեցինք գրատպության 500-ամյակի առիթովՙ Հալլեում, Մայնցի Գութենբերգի տուն-թանգարանում: Գերմանիայում գտնվեց մի հովանավոր, որ կօժանդակի հիշյալ երկու ցուցահանդեսների գանձերի կատարյալ գեղեցիկ պատկերագրքով (կատալոգ) հրատարակումը:Հալլեի մեր հայագիտության պրոֆեսոր Դրոստ-Աբգարյանի հետ այդ ուղղությամբ աշխատում ենք, արդյունավետ աշխատեցինք նաեւ Բեռլինի պետական գրադարանի աշխատակից Մելինե Փեհլիվանյանի հետ, կազմակերպեցիք հիշյալ գրադարանի տնօրեն տիկին Շնայդեր- Քամփֆի այցը Հայաստան, Մատենադարանի եւ Հանրային գրադարանի հետ կնքվեց պայմանագիր, քարտեզներ են հատկացրել, որը նույնպես պիտի տեղափոխեմ Երեւան: Մշակույթի բնագավառում հաջողվեց բազմավեկտոր, արդյունավետ աշխատանք իրականացնել:
– Հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ գերմանահայ համայնքը ապակենտրոնացված է, արդյունավետ համագործակցություն կայացա՞վ:
– Ընդհանուր առմամբՙ այո: Իհարկե մեր համագործակցությունն առաջին հերթին առաջնորդարանի եւ Բեռլինի երկու համայնքների հետ էր: Երախտագիտությունս հայտնել եմ մեր համայնքային կառույցներին իմ հրաժեշտի նամակներում: Թեեւ ապակենտրոնացված լինելը բարդություններ էր ստեղծում, այնուամենայնիվ հաջողվեց բավական հետաքրքրական աշխատանք համատեղ իրականացնել:
– Պարոն Մարտիրոսյան, Ձեր կենսագրությանը հետեւելիս ակնհայտ է դառնում, թե ղեկավարելու Ձեր ջիղը հաշվի են առել, հիմա հայտնի՞ էՙ Հայաստան վերադառնալուց հետո ինչպե՞ս են օգտագործելու Ձեր այդ կարողությունը:
– Կա դիվանագիտության մասին ՀՀ օրենքը, ռոտացիայի մեխանիզմը նախատեսում է, որ դիվանագետները, դեսպանները ինչ-որ ժամանակ աշխատում են արտերկրում, հետո գործուղման ավարտից հետո վերադառնում են Հայաստան, երկրի ղեկավարությունը որոշում է տվյալ դիվանագետի ապագան: Կարծում եմՙ բացառություն չի կազմի նաեւ իմ համեստ անձը, տեսնենք ինչպես կլինի:
– Այստեղից փոխարտգործնախարարի պաշտոնով են հեռանում, ինչը մի անգամ արդեն Ձեզ վստահվել է, ինչպես ասում ենՙ երկրորդ անգամ նույն գետը չես մտնի:
– Դիվանագիտությունը նույն գետը չի…Կառավարությունն ինչպես հարմար կգտնի:
– Ձեզ ի՞նչ տվեցին բեռլինյան 4 տարիները:
– Դուրսն ապրելով ավելի լավ ես հասկանում աշխարհը: Շատ տրիվիալ է հնչումՙ լավ հասկացա Գերմանիան եւ այն նպատակները, որ ԳԴՀ հետապնդում է եվրոպական եւ գլոբալ քաղաքականության մեջ, մասնավորապեսՙ տարածաշրջանային, հարավկովկասյան քաղաքականությունը: Զեկուցագրերը մշտապես ուղարկել եմ Հայաստան, դրանց հիման վրա մշակվում, համադրվում է մեր քաղաքականությունը, այս տեսակետից մինչեւ իմ Բեռլին գալը, եթե որոշ բաներ տեսական էին, նրբությունները չէի պատկերացնում, ապա այստեղի շփումները ոչ միայն կառավարության, այլեւ ժողովրդիՙ գիտնականների, քաղաքացիական հասարակության հետ թույլ տվեց ավելի լավ հասկանալ, զգալ երկիրը եւ այն ազդակները, որ այս երկրից դուրս են գալիս: Դրանց համապատասխան պիտի կարողանաս կառուցել քո քաղաքականությունըՙ հենվելով երկկողմ եւ նաեւ բազմակողմ դիվանագիտության վրա: Սաՙ պրոֆեսիոնալիզմի իմաստով: Անձնական իմաստով էլ իհարկե Բեռլինը կմնա մեր ընտանիքի հիշողության մեջ, քանի որ ավագ որդիս գերազանց ավարտեց Բեռլինի ամերիկյան դպրոցը, Օբամայից պատվոգիր ստացավ, այնուհետ հաջողությամբ ընդունվեց Լոնդոնի համալսարանի ամենաբարդ ֆակուլտետըՙ ֆիզիկամաթեմատիկականը:
– Կա՞ բնավորության մի գիծ, որ Ձեր մեջ Գերմանիան սրբագրեց, խմբագրեց:
– Իհարկե: Հանդուրժողականության տեսակետից Բեռլինը բավական հետաքրքրական նոր տարրեր ներկայացրեց ինձ: Մինչեւ վերադառնալս բարեկամներիս, ընկերներիս փոխանցել եմ տպավորություններս, անգամ պաշտոնյաների այցերի ժամանակ միշտ ասում էիՙ օրենքի պայմաններում ապրելն ավելի հեշտ է, քան երբ փորձում ենք շրջանցել օրենքը: Այս տեսակետիցՙ Գերմանիայի օրինապաշտությունը: Մեր գերմանաբնակ հայրենակիցները, մի քանի տարի ապրելուց հետո սովորում են դրան, մեծ ձեռքբերում իրենց համար: Հանդիպելիս ասում էի նրանցՙ երբ Հայաստան եք վերադառնում, ձեր հարազատներին էլ դա ներկայացրեք: Հաճախ մեզ թվում է, թե օրենքը սկսվում է վերեւից, ու թույլ ենք տալիս շրջանցել այն: Եթե կարողանանք միմյանց տեսանելի դարձնել օրինապաշտությունը, հանդուրժողականությունը, ներելու ունակությունը, կարծում եմ, կկարողանանք ազգովին շատ ավելի լավ իրավիճակում հայտնվել:
– Օրինապաշտությունն ու հանդուրժողականությունը տանում եք Ձեզ հետ, իսկ ի՞նչ ժառանգություն եք թողնում Բեռլին եկող ՀՀ 5-րդ դեսպանին:
– Բարդ հարց է: Չորս հագեցած տարիները հեշտ տարիներ չէին: Աշխատանքիս գնահատականը ես չէ, որ պիտի տամ, կա ղեկավարություն, ի վերջո նրանք են գնահատում: Այսօր միգուցե հրապարակման ենթակա չէ, բայց նոր էլեմենտներ, ուղղություններ, նոր հարցադրումներ հաջողվեց իրականացնել: Ամեն դեսպան, ղեկավար ունենում է իր ձեռքը, իր ոճը, հուսամՙ իմ թողած ժառանգության վրա հնարավոր կլինի կառուցել: Թողնում եմ այն հիմքերը, որոնց մասին խոսեցինք: Նոր դեսպանին, անկախ անձից, ցանկանում եմ հաջողություն: Նրա հաջողությունը կլինի իմ հաջողությունը: Ինչպես ես եկա եւ ստացած լավ ժառանգությունը փորձեցի պահել, նույն ձեւով էլ կուզենայի, որ ինձ հաջորդողը մեր աշխատանքը դրական հիշի:
– Իմ հարցերը սպառվեցին: Կա՞ բան, որի մասին կուզենայիք նշել:
– Քանի որ Բեռլինից մեր վերջին հարցազրույցն է, նշեմՙ Ձեր թերթի, Ձեզ հետ, թեեւ ունեցել ենք նաեւ տարակարծություններ, բայց եղել է լավ համագործակցություն: Շնորհակալություն «Ազգին», Ձեզ, որ ուշադիր, օբյեկտիվ, պահանջկոտ եք եղել, դրանից մեր գործը միայն շահել է:
– Զեզ էլ շնորհակալությունՙ մեր աշխատանքին օժանդակելու համար:
Նկար 1. Արմեն Մարտիրոսյանը ԳԴՀ պետնախարար Քորնելիա Փիիփերի հետ
