Անցյալ դարի 70-ական թվականների մեր ուսանողական միջավայրում մի ժամանակ բանավոր արձակ բանաստեղծության նման այսպիսի մի կարճ կատակ-«պատում» շրջանառվեց: Քիչ աղոտ հիշողությամբ՝ մոտավորապես հետեւյալը. «Մենք իրար սիրում էինք: Ամիսը մեկ հանդիպում էինք, գնում կինո, թատրոն, սրճարան… եւ այլն: Բայց մի օր չար մարդիկ մեզ բաժանեցին: Ու հիմա մենք չենք հանդիպում… Ես այլեւս չեմ գնում կինո, թատրոն, այլուր: Ես առանց քեզ տխուր եմ: Ես ուզում եմ, որ մենք նորից միասին լինենք: Ես քեզ սիրում եմ… թոշակ»: Երեւի հասկանալի եղավ՝ խոսքը ուսանողական կրթաթոշակի մասին էր: Որը, այն ժամանակվա անվճար կրթության պայմաններում հատկապես եթե տանից էլ համարյա այդքան ունենում էիր, մայրաքաղաքում ոչ-երեւանցի ուսանողիդ բավարարում էր ե՛ւ ապրելու (նաեւ վարձով), ե՛ւ կինո, թատրոն գնալու, գրքեր գնելու, ե՛ւ անգամ ընկերությունից հետ չմնալու համար:
Մի բան, որն այսօր, գաղտնիք չէ, չի բավարարում ներկա կենսաթոշակառուների՝ մեր երկրում ամբողջ մի կյանք ջանք ու վաստակ ներդրած եւ տարիքն առած մարդկանց զգալի մասին՝ քիչ թե շատ արժանապատիվ ապրելու համար: Գուցե առայժմ այդքան կարող է ապահովել մեր պետությունը: Պետական պաշտոնյաներն ասում են՝ առայժմ ավելին հնարավոր չէ: Փոխարենը վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանն, ինչպես հայտնի է, կառավարության ամսույս 6-ի նիստում խիստ տոնով երկու շաբաթ ժամանակ տվեց համապատասխան պաշտոնյաներին՝ սահմանելով ու պահանջելով, որ այսուհետեւ «բոլոր թոշակառուները թոշակը ստանում են միայն էլեկտրոնային եղանակով»: Չգիտենք՝ վարչապետը նման պահանջից առաջ խորհրդակցե՞լ է գործի պատասխանատուների, ոչ շահագրգիռ մասնագետների հետ, առաջնորդվե՞լ է դրա հետ կապված իրավիճակային վերլուծությամբ թե ոչ, կամ գործադիրին ի՞նչ է տալիս բոլորին պարտադիր «էլեկտրոնային դաշտ» բերելը, բայց որ այս կատեգորիկ վճիռը հատկապես գյուղական եւ տարբեր այլ կարգի թոշակառուների համար արհեստական նոր խնդիրներ է ստեղծելու, թերեւս ակնհայտ է:
Տեխնիկական առաջընթացն, իհարկե, կանգ չի առնում, բայց այն միշտ չէ, որ բարիք է: Մանավանդ եթե ներդրվում է հապշտապ, առանց բավարար նախապատրաստման եւ առանց դրա բացասական հետեւանքները հաշվի առնելու: Թոշակառու մարդկանց հետ կապված այս դեպքում, թվում է, սա կամայական որոշում է, եւ եթե կառավարությունը պահանջում է որ, օրինակ, մեծ թիվ կազմող գյուղական բնակավայրերում ապրող բոլոր թոշակառուներն էլ բանկոմատով ստանան իրենց թոշակները, պետք է նախ գոնե ամեն գյուղում տեղադրվեին դրանք՝ ծեր, հիվանդ, միայնակ մարդկանց եւ մյուս տարեցներին հարկադիր «զորաշարժի» չենթարկելու, չզայրացնելու-վիրավորելու ու ամեն անգամ չտանջելու համար:
Իսկ ի՞նչ են ասում իրենք՝ թոշակառուները կամ այդպիսիք ունեցող նրանց հարազատները, քաղաքացիները: Ներկայացնենք համացանցում մեզ առաջինը պատահած առանձին լրատվական եւ այլ կայքերի ֆեյսբուքյան էջերում խնդրի վերաբերյալ տեղ գտած արձագանքներից մի փոքր մաս, ի բաց առնելով ակնհայտ ոչ կոռեկտ բառապաշարով արձագանքներն ու ձեւակերպումները: Չունենալով տվյալ անձանց համաձայնությունները, չենք գրի նրանց լրիվ անուն-ազգանունները:
Ազնիվ Հ.– Թոշակառուները, հատկապես միայնակները, կանգնելու են լուրջ խնդիրների առաջ, եւ այս… օրենքը վտանգավոր է: Եթե ընդունվի, խառնաշփոթ է լինելու ու քաշքշուկ:
Շողիկ Տ.– Մայրս երկրորդ կարգի հաշմանդամ է, հազիվ քայլում է, ո՞նց եմ տանելու բանկ, որ քարտ հանեմ: Թող ուրեմն հրաման տա, որ բանկի աշխատակիցները գան տուն ու գործընթացն իրականացնեն:
Մարիետա Ս.– Թոշակառուն 97 տարեկան է, մի կերպ է քայլում, ինչպե՞ս վարվել:
Աիդա Ս.– Ասենք մի պահ պատկերացում ունե՞ս գյուղի 87 տարեկան կույր կին՝ ո՞նց է ստանալու:
Էլմիրա Ք.– Բա միայնակ թոշակառուն որ չի կարողանում դուրս գա՝ դա ո՞նց պետք է լինի:
Գայանե Պ.– Հերիք է, էլի, մի հատ էլ մարդկանց կարծիքը հարցրեք: Թոշակառուն կարո՞ղ է քարտից օգտվի, ոչ բոլորն են կարողանում, ինչո՞ւ եք խեղճ ծեր մարդուն սթրեսի ենթարկում: Ժողովրդին դարձրիք հոգեկան հիվանդ, ինչքա՞ն կարելի է:
Արմեն Ս.– Որ թոշակառուի հաշվին բանկե՞րը հարստանան…
Արարատ Դ.- Ինչո՞ւ եք վատ վիճակի մեջ դնում մարդկանց: Այդպե՞ս եք հարգում մեծերին, գոնե թոշակները բարձրացրեք:
Սոֆյա Մ.– Ի՞նչ ես ընկել թոշակառուների հետեւից, մի քանի կոպեկ կտաք՝ քթներիցս կբերեք, զզվեցրիք, ամոթ է:
Հասմիկ Թ.– Խայտառակ որոշում է:
Արուսյակ Ա.– Էլի ժողովրդի դեմ մի բան մոգոնեց…
Կարինե Մ.– Եկեղեցուց «պրծավ», հիմա էլ կպավ խեղճ կիսասոված թոշակառուներին. էս ի՞նչ պատիժ է մեր գլխին, այ ժողովուրդ:
Արմիդա Գ.– Ինչո՞ւ եք բեւեռվել էդ թշվառ թոշակի վրա… բան ու գործ թողած՝ ընկել էդ տանջված անճար ծերերի ետեւից: Ամոթ է, թողեք մարդիկ խաղաղ ծերությունը ապրեն: Սա իրավունքների ոտնահարում է:
Շողիկ Ի.– Դուք իրավունք չունեք սահմանափակել մարդու իրավունքները… Դուք բռնանում եք մարդու իրավունքների վրա, եւ դեռ ձեզ ժողովրդավար եք համարում:
Կարինե Ղ.– Հետո ասում են արտագաղթ չլինի. Ով հնարավորություն ունենա՝ կփախչի, մանավանդ թոշակառուն:
Հռիփսիմե Ն.– Իսկ ե՞րբ կկիրառեք ԱՐԺԱՆԱՊԱՏԻՎ ԾԵՐՈՒԹՅՈՒՆ ապահովելու օրենսդրական քայլեր, մարդասիրական ծրագրեր…
ԳԵՂԱՄ ՄԿՐՏՉՅԱՆ
