Թատերական փառատոներից ու պրեմիերաներից…. մինչեւ ռուսներ

Քովիդից հետո մեր թատրոնները երկրորդ շունչ են ստացել:

Մեկը մյուսի հետեւից՝ նոր ներկայացումներ, հյուրախաղեր, փառատոներ…

Մայիսի 24-ին Մոսկվայում բացվեց Չեխովյան փառատոնը, որն աշխարհի լավագույն թատերական փառատոների եռյակում է: Այն կտեւի մինչեւ օգոստոսի 20-ը: Համազգային թատրոնից Նարինե Գրիգորյանին «Տագանկա» թատրոնը հրավիրել էր բեմադրելու «Մու-մուն»: Նարինեն հայկական բեմադրական թիմի՝ բեմանկարչուհի Վիկտորյա Հովհաննիսյանի, խորեոգրաֆ Յուրի Կոստանյանի  հետ է իրականացրել «Մու-մուն», որի պրեմիերան տեղի է ունեցել մայիսի 25-ին:

Հունիսի առաջին օրերին էլ Թբիլիսիի Ռուսթավելու անվան վրացական եւ Պետրոս Ադամյանի անվան հայկական թատրոններում է պրեմիերա եղել: Հակոբ Պարոնյանի անվան երաժշտակական կոմեդիայի թատորնի գլխավոր ռեժիսոր Հակոբ Ղազանչյանը բեմադրել է դրամատուրգ Մարո Մադոյանի «Ապրիր, քանի դեռ ապրում ես» պիեսը:
Ռուսթավելու անվան թատրոնը դեռ քովիդից առաջ էր Հակոբ Ղազանչյանին հրավիրել Թբիլիսի՝ ներկայացում բեմադրելու: Ադամյանի անվան թատրոնից եւս հրավեր է ստացվել, եւ Ղազանչյանը նույն պիեսը Ռուսթավելու անվան թատրոնում բեմադրել է վրացերեն, հայկական թատրոնում՝ բնագրով՝ հայերեն:

Ներկայացումների տեսագրությունները վկայում են, որ պրեմիերաներն անցել են մեծ ոգեւորությամբ: Վրացի հանդիսատեսը գոհ է մնացել հայ ռեժիսորի բեմադրած հայկական պիեսից, որն ադապտացվել է վրացական բեմի համար:

Ստանիսլավսկու անվան ռուսական դրամատիկական թատրոնը նոր թատերաշրջանում 10 պրեմիերա է ունեցել, նաեւ մեկնել հյուրախաղերի, մասնակցել փառատոների:

Դերասանները նոր են վերադարձել Մոսկվայից, որտեղ «Գարդենիա» ներկայացումով մասնակցել են Չեխովյան փառատոնին: Ի դեպ, Հայաստանն այս փառատոնին արդեն 3-րդ անգամ է մասնակցում:

Ռուս հանդիսատեսն ու թատերական պրոֆեսիոնալ խմբերը անհամբերությամբ են սպասում հայ դերասանների հյուրախաղերին ու ելույթներին՝ վստահ, որ որակյալ թատրոն են տեսնելու: «Գարդենիան» նրանք տեսել են 4 տարբեր թատերախմբերի ներկայացմամբ, բայց Գոռ Մարգարյանի բեմադրությամբ  Երեւանի Ստանիսլավսկու անվան թատրոնի դերասանների խաղն են ամենից շատ հավանել: Ի դեպ, «Գարդենիան» հայկական թատերախումբը խաղացել է նաեւ Բելառուսում, Տաշքենդում, Սանկտ-Պետերբուրգում, իսկ Վորոնեժ քաղաքում անցկացվող «Պլատոնյան» փառատոնին մերոնք երկու ներկայացումով են հանդես եկել:

«Մենք դժվար ժամանակներում ենք ապրում, եւ հեղինակավոր փառատոներին մասնակցելը, մրցանակներ բերելը նպաստում է, որ մեր երկրի վարկանիշը բարձրանա, իսկ մենք դրա կարիքը շատ ունենք: Մոսկվայում, Վախթանգովի անվան թատրոնում  մրցանակ ստացանք, որից շատ  ոգեւորվեցինք: Ստանիսլավսկու անվան թատրոնը Ռուսաստանի սահմաններից դուրս գործող ռուսական թատրոնների մեջ ճանաչվեց լավագույնը: Այս մրցանակը հիմնված է բացառապես օտարալեզու հանդիսատեսի գնահատականների վրա: Մոտ օրերս  մեկնելու ենք Ռուսաստանի երկու տարբեր քաղաքներ, նորից ենք մասնակցելու փառատոների: Այնպես որ, թատրոնը միշտ լավ մարզավիճակում է ու հազիվ է հասցնում հյուրախաղերի ու փառատոների արանքում հանգստանալ»,-պատմեց Ստանիսլավսկու անվան ռուսական դրամատիկական թատրոնի գեղարվեստական ղեկավար Կարեն Ներսիսյանը:

Հայաստանում Ստանիսլավսկու անվան ռուսական թատրոնը միակ օտարալեզու բեմահարթակն է, այն էլ ստեղծվել է դեռ խորհրդային տարիներին՝ հեռավոր 1937-ին: Պարզ է, որ այդ ժամանակաշրջանում ռուսերենի, ռուսական մշակույթի քարոզչություն էր իրականացվում, սակայն հետագա տարիներին այս բեմը դարձավ համաշխարհային եւ հայ դասականների ստեղծագործությունները ներկայացնելու հարթակ, շուտով կլրանա 100 տարին, ինչ այս թատրոնը պահպանում է այդ ավանդույթները եւ որպես օտարալեզու բեմ՝ չունի մրցակից:

Մեր օրերում, երբ ռուսաֆոբիան մարդկանց մտքերից սողոսկել է նաեւ հանրային ու քաղաքական ոլորտներ, սկսում ես մտածել՝ հանկարծ Ստանիսլավսկու անվան թատրոնն էլ չփակեն կամ միացնեն, ասենք, ԵՊՀ ռուսական բանասիրության ֆակուլտետին: Ի՞նչ կա որ, հիմա ամենայն աբսուրդի ու անտրամաբանականի ժամանակներ են:

Այն, որ թատերական հարուստ ավանդույթներ ու հազարամյա կենսագրություն ունեցող Հայաստանում վերջին 100 տարվա ընթացքում հայկական թատրոնից բացի, մեկ օտարալեզու թատրոն է միայն հիմնադրվել, մեղմ ասած՝ գովելի չէ:

Խորհրդային ժամանակներում աշխարհի տարբեր երկրներից՝ ԱՄՆ-ից, Ֆրանսիայից, արաբական աշխարհից  հայրենադարձված հայերը կարող էին դառնալ ոչ միայն օտար լեզուներով ներկայացվող թատրորնների դերասաններ ու ռեժիսորներ, այլ նաեւ օտարալեզու բեմադրությունների  հանդիսատես: Ու մեր երկիրը կարող էր առանձնանալ իր բազմալեզու թատրոններով, որովհետեւ միայն մենք ունենք բազմալեզու Սփյուռք: Դա չարվեց հայրենադարձության ակտիվ փուլերի ժամանակ, չարվեց նաեւ հետագայում, մինչդեռ հենց միայն  հայ ժողովրդին այլ ազգերի մշակույթին մոտեցնելու, լեզու սովորեցնելու, ֆրանսիական, անգլիական թատրոններով կրթելու համար պետք է ստեղծվեին այլալեզու թատրոններ: Եվ զբոսաշրջության համար էլ շահեկան կլիներ:

Գնացեք օպերա եւ կտեսնեք, որ հատկապես օտարալեզու ներկայացումներին մեծ թվով օտարազգիներ կան դահլիճում, որովհետեւ որքան էլ «Գայանե», «Դիմակահանդես» բալետները, «Անուշ» օպերան մեզ հարազատ լինեն, օտար զբոսաշրջիկը կամ հյուրը նախընտրում է Ռոսսինի, Վերդի, Պուչինի, Չայկովսկի:

Հիմա ռուսների հոսքն է դեպի Հայաստան մեծացել: Մեկ տարուց ավելի՝ ռուսները գալիս են ու գալիս: Ոչ միայն ուտել-խմելու բիզնեսում, այլեւ մշակութային քաղաքականություն ու նախագծեր մշակելիս  պետք է նկատի ունենալ նաեւ մեր երկրում գտնվող ռուսներին: Նրանց պետք է կապել մշակութային հաստատությունների հետ, նրանց դարձնել մշտական հանդիսատես: Ու հենց այստեղ է, որ Ստանիսլավսկու անվան ռուսական թատրոնը կարող է շահեկան դիրքում հայտնվել, հյուրախաղերից ու փառատոներին մասնակցելուց բացի, ի դեմս ռուս նորեկների՝ ունենալ մշտական հանդիսատես:

ՆԱԻՐ ՅԱՆ