Երբ համոզվեք, որ ՀՀ-ում գործող կառավարությունը ձեզ էլ է խաբել և խաբում, այդ ժամանակ ավելի աչալուրջ կլինեք. Արտակ Զաքարյանը՝ Եվրանեսթի մասնակիցներին

Արևելյան գործընկերության Եվրանեսթ Խորհրդարանական վեհաժողովի 12-րդ լիագումար նիստի հարգելի մասնակիցներին

Որպես Եվրանեսթ ԽՎ հիմնադիր փաստաթղթերի և կանոնադրության մշակման վրա աշխատած նախկին պատգամավոր, որպես նրա մշտական հանձնաժողովներից մեկի նախկին համանախագահ և որպես վեհաժողովի նախկին փոխհամանախագահ, շատ ուրախ եմ, որ իր գործունեության 14 տարիների ընթացքում, ԱլԳ Եվրանեսթ ԽՎ-ն լիագումար նիստը երկրորդ անգամ անցկացվում է Երևանում (առաջինը՝ 2015թ, մարտի 17-20)։ Այդ ընթացքում ՀՀ Ազգային Ժողովը, մի քանի անգամ պատիվ է ունեցել հյուրընկալել նաև վեհաժողովի մշտական հանձնաժողովների և բյուրոյի նիստերը։

Որպես ԱլԳ գործընկեր երկիր, Հայաստանի Հանրապետությունը նրա բոլոր ձևաչափերը (գործադիր, խորհրդարանական և քաղաքացիական հասարակության) դիտարկել է որպես նորանկախ հանրապետությունում մարդու իրավունքների, ժողովրդավարության կառույցների և սկզբունքների զարգացման, եվրոպական քաղաքակրթությանն ու հիմնարար արժեքներին առավել մոտ գտնվելու, ինչպես նաև ԵՄ անդամ երկրների հետ տնտեսական, իրավական, կրթա-մշակութային և այլ ոլորտներում համագործակցության զարգացման հնրավարություն։

Բնականաբար 2011 թվականին, երբ հիմնադրվում էր Եվրանեսթ ԽՎ-ը՝ եվրոպական տարածաշրջանը և մասնավորապես նաև Հայաստանն այլ իրավիճակում էին գտնվում։ Որպես երկու գումարումների ԱԺ պատգամավոր, կարող եմ փաստել և հիշեցնել ձեզ, թե Եվրոպական խորհրդարանը և Եվրակառույցները, ինչպես նաև քաղաքացիական հասարակության կառույցներն ինչ սկտիվությամբ և ջանասիրությամբ էին արձանագրում ու արձագանքում ԱլԳ անդամ երկրներում տեղի ունեցող իրադարձություններին։ 2011-18թթ․ դժվար էր անգամ պատկերացնել, որ ԱլԳ անդամ որևէ երկրում կարող էին տեղի ունենալ մարդու քաղաքացիական կամ քաղաքական իրավունքների ու ազատությունների խախտումներ, և դրանք լինեին անտեսված ժողովրդավարության ջատագով կառույցների կողմից։

Եվրանեսթ ԽՎ քաղաքական հարցերի, մարդու իրավունքների և ժողովրդավարության հարցերի հանձնաժողովը, ինչպես նաև սոցիալական, կրթության, մշակույթի և քաղաքացիական հասարակության հարցերի մշտական հանձնաժողովը տարբեր զեկույցներ են պատրաստել ԱլԳ անդամ երկրներում մարդու հիմնարար իրավունքների և ազատութունների մասին։ Ես ձեզ ամենայն պատասխանատվությամբ վստահեցնում եմ, որ եթե 2012-17թթ․-ին Հայաստանում տեղի ունենար այն, ինչ վերջին յոթ տարիներին տեղի է ունենում՝ ապա անհատի քաղաքական իրավունքների, խոսքի ազատության, տեղական ինքնավարության մարմինների, ինչպես նաև կրոնական կառույցների ինքնավարության հարցերը մշտական ռեժիմով տեղ կգտնեին Եվրանեսթ ԽՎ օրակարգում։

Այսօրվա աշխարհում շատ բան է փոխվել։ Ցավոք փոխվել են նաև Հայաստանի ներքին և արտաքին մարտահրավերները՝ այդ թվում նաև ամենատարբեր իրավունքների և ազատությունների տեսքով։

ԱլԳ անդամ մեկ այլ երկրի՝ Ադրբեջանի բանտերում առ այսօր, ապօրինի կերպով պահվում են մեր հայրենակիցներն, ովքեր հավատալով ՄԱԿ-ի կանոնադրության և Հելսինկյան եզրափակիչ ակտի հիմնարար սկզբունքներին՝ իրենց գործունեությունը նվիրել էին Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքնին, անվտանգությանն ուազատություններին։

Եվրանեսթ ԽՎ ամբիոններից, Հայաստանի պատգամավորները բազմաթիվ անգամ ելույթ են ունեցել՝ նշելով, որ Արցախյան հարցը նախ և առաջ մարդու կենսական իրավունքների, հիմնարար ազատությունների և փրկության հարց է։ 2020-23թթ․ դուք ականատես եղաք, թե Ադրբեջանն ինչպես է վարվել սեփական հայրենիքում, իրենց օջախներում հազարամյակներ ապրած մարդկանց նկատմամբ։

Նրանք սպանվել, գերևարվել, սովի են մատնվել և վերջում բռնի տեղահանվել են ամբողջ աշխարհի՝ աջքի առջև։ Ես վստահ եմ, որ կգա ժամանակ, երբ Եվրոպական խորհրդարանը և ԵՄ անդամ երկրների ազգային խորհրդարանները, պատեհ առիթներ կունենան վեր հանելու և պատշաճ ուշադրություն դարձնելու 21-րդ դարում տեղի ունեցած ամենամեծ բռնի տեղահանումներից մեկի ենթարկվածների իրավունքների հարցերին։

Մեկ այլ հիմնախնդիր է նաև հասարակական-քաղաքական իրավիճակը տասնյակ քաղբանտարկյալներով «ժողովրդավարության բաստիոն» հռչակված Հայաստանում։ Ես անկեղծորեն մտածում եմ, որ ձեզանից շատերը լավ տեղեկացված են, թե իրականում ի՞նչ վիճակում է գտնվում քաղաքական իրավունքի հարցերը Հայաստանում, սակայն ելնելով առկա իրավիճակից՝ դուք առայժմ նպատակահարմար չեք համարում այն դարձնել քննարկաման առարկա։ Համոզված եմ, որ երբ համոզվեք, որ ՀՀ-ում գործող կառավարությունը ձեզ էլ է խաբել և խաբում՝ այդ ժամանակ ավելի աչալուրջ կլինեք։

Եվս մեկ անգամ շնորհակալ եմ, որ ժամանակ գտաք Հայաստան այցելելու համար և արդյունավետ աշխատանք եմ մաղթում վեհաժողովի 12-րդ լիագումար նիստին

Ձեր նախկին գործընկեր,

ՀՀ ԱԺ 4-րդ և 5-րդ գումարումների պատգամավոր, ԱլԳ ԽՎ հայկական պատվիրակության նախկին ղեկավար

Արտակ Զաքարյան

Dear participants (MEPs) of the 12th plenary session of the Euronest Parliamentary Assembly of the Eastern Partnership

As a former MP who worked on the development of the founding documents of the Euronest PA and the text of its statute, as a former Co-Chair of one of its standing committees and as a former Vice-Chair of the Assembly, I am very pleased that in the 14 years of its activity, the EaP Euronest PA plenary session is being held in Yerevan for the second time (the first was in 2015, March 17-20). During that time, the National Assembly of the Republic of Armenia also had the honor of hosting the sessions of the Assembly’s standing committees and bureau several times.

As an EaP partner country, the Republic of Armenia has viewed all its formats (executive, parliamentary, and civil society) as an opportunity to develop human rights, democratic institutions and principles in the newly independent republic, to move closer to European civilization and fundamental values, as well as to develop cooperation with EU member states in economic, legal, educational, cultural, and other areas.

Naturally, in 2011, when the Euronest PA was being established, the European region, and Armenia in particular, were in a different situation. As a MP of the National Assembly of Armenia of two convocations, I can document and remind you with what activity and diligence the European Parliament and European structures, as well as civil society organizations, were recording and responding to the events taking place in the EaP member states. In 2011-18, it was difficult to even imagine that violations of human civil or political rights and freedoms could occur in any EaP member country and be ignored by institutions advocating democracy.

The Euronest PA Committee on Political Affairs, Human Rights and Democracy, as well as the Standing Committee on Social Affairs, Education, Culture and Civil Society, have prepared various reports on fundamental human rights and freedoms in the EaP member states. I assure you with all responsibility that if what has been happening in Armenia in 2012-2017 had happened, then the issues of individual political rights, freedom of speech, local self-government bodies, as well as the autonomy of religious institutions would have been permanently on the agenda of the Euronest PA.

A lot has changed in today’s world. Unfortunately, Armenia’s internal and external challenges have also changed, including in the form of various rights and freedoms.

To this day, our compatriots are illegally held in the prisons of another EaP member state, Azerbaijan, who, believing in the fundamental principles of the UN Charter and the Helsinki Final Act, dedicated their activities to the right to self-determination, security, and freedoms of the people of Nagorno-Karabakh.

From the podiums of the Euronest PA, Armenian MPs have addressed you and your colleagues numerous times, noting that the Artsakh issue is, first and foremost, a matter of human rights, fundamental freedoms, and salvation. In 2020-2023, you witnessed how Azerbaijan gained a chance to treat people who had lived in their own homeland, in their own homes, for millennia. They were killed, captured, starved, and finally forcibly displaced in full view of the entire world. I hope that the time will come when the European Parliament and the national parliaments of the EU member states will have appropriate opportunities to raise and give due attention to the fate and rights of those subjected to one of the largest forced displacements of the 21st century.

Another major issue is the socio-political situation in Armenia, which has been declared a “bastion of democracy” with dozens of political prisoners. I sincerely think that many of you are well informed about the actual state of political rights issues in Armenia, but based on the current situation, you do not consider it appropriate to make it a subject of discussion yet. I am sure that when you are convinced that the current government in the Republic of Armenia has deceived and continues to deceive you, you will be more vigilant.

Thank you once again for finding the time to visit Armenia and I wish you fruitful work at the 12th plenary session of the Assembly.

Your former colleague,

MP of the RA NA of the 4th and 5th convocations, former head of the Armenian delegation to the Euronest PA

Artak Zakaryan