Ռազմաքաղաքական իրավիճակը Հարավային Կովկասում թեւակոխում է նոր վտանգավոր փուլ. 2020-ի 44-օրյա պատերազմը, 2022-ի սեպտեմբերյան մարտերը և 2023-ի սեպտեմբերին Ադրբեջանի հակաահաբեկչական գործողություnը իր ինքնիշխան տարածքում՝ Ղարաբաղում, վերջապես հանգեցրին տարածաշրջանում անջատողականության վերացմանը, Հայաստանի` Ադրբեջանի նկատմամբ տարածքային պահանջներից հրաժարվելուն։ Այն մեծացրել է խաղաղության պայմանագրի ստորագրման հույսը, որը վերջ կդնի երկու երկրների միջև հակամարտությանը. ադրբեջանական մամուլում քիչ առաջ այսպիսի «վերլուծական հոդված» է հրապարակվել, որը թարգմանաբար ներկայացնում ենք Azg.am-ի ընթերցողներին։
Հոդվածն ամբողջությամբ՝ ստորև.
«Բայց, ինչպես նախկինում, Հայաստանի այսօրվա ղեկավարությունը նույնպես ռազմական և դիվանագիտական ասպարեզում իր հերթական պարտություններից հետո չկարողանալով արդյունքի հասնել խաղաղության պայմանագրի ստորագրման համար ստեղծված պայմաններում՝ սկսեց ապակառուցողական մոտեցում ցուցաբերել։
Այս ապակառուցողականությունը սկսվեց երկու երկրների միջև խաղաղության հաստատման վերաբերյալ Ադրբեջանի ԱԳՆ առաջարկներին Հայաստանի արձագանքի ուշացումով։
Միջազգային միջոցառումներում անհիմն հայտարարություններ եղան իբր Ադրբեջանի կողմից Ղարաբաղում իրականացված «էթնիկ զտումների», երկու երկրների միջև ստորագրվելիք խաղաղության պայմանագրի տեքստում Ղարաբաղի հայ բնակիչների իրավունքների մասին կետ ներառելու փորձերի մասին, Ադրբեջանի, Հայաստանի և Ռուսաստանի ղեկավարների կողմից ստորագրված եռակողմ համաձայնագրի՝ Զանգեզուրի միջանցքի բացման մասին կետի ակնհայտ խախտումով։
Չնայած այն հանգամանքին, որ այս քայլերում մեծ դեր են ունեցել Հայաստանի իշխանությունների ռեւանշիստական ուժերը, դրանում իրենց «ներդրումն» են ունեցել նաև տարածաշրջանից դուրս երկրները, մասնավորապես՝ Ֆրանսիան։ Ֆրանսիան, որը 21-րդ դարում ունի նեոգաղութատիրական պետության ամոթալի կարգավիճակ, ձգտում է իր սադրիչ դերը կատարել համաշխարհային մասշտաբով՝ հարավկովկասյան տարածաշրջանի գործընթացներում։
Իմանալով, որ Ռուսաստանից հեռանալու Հայաստանի քաղաքական կուրսը աշխարհաքաղաքական հնարավորություն է ընձեռում մեծացնելու իր ազդեցությունը տարածաշրջանում՝ Փարիզը վերջին շրջանում հետևողական քայլեր է ձեռնարկել՝ ուժեղացնելու իր ազդեցությունն այս երկրում, ռազմականացնելու Հարավային Կովկասը և Հայաստանին հեռացնելու խաղաղ բանակցություններից։
Մակրոնի հայամետ քաղաքականությունը, որը մշտապես աչքի է ընկել Ադրբեջանի նկատմամբ կողմնակալ դիրքորոշմամբ, փորձում է Հարավային Կովկաս տեղափոխել մոլորակի տարբեր ծայրերում՝ Աֆրիկայում, Հարավային Ամերիկայում վարվող արկածախնդիր քաղաքականությունը։ Դրա համար նա որպես գործիք օգտագործում է Հայաստանի իշխանությանը, որն անընդհատ հովանավոր է փնտրում՝ նախապատրաստելով Ղարաբաղյան երրորդ պատերազմին։
Փաշինյանի իշխանությունը, որի քաղաքական տեսլականը գտնվում է զրոյական, կամային թույլ և հեշտությամբ շահարկվող մակարդակի վրա։
Այն, որ Հայաստանը ցանկանում է Ղարաբաղյան երրորդ պատերազմ և դրան պատրաստվում է Ֆրանսիայի և համաշխարհային այլ խաղացողների օգնությամբ, վկայում են պաշտոնական Երևանի՝ Հայաստանի զինանոցն ընդլայնելու վերջին քայլերը։
2020 թվականից Հայաստանը սերտորեն համագործակցում է նաև իր նոր ռազմական գործընկեր Հնդկաստանի հետ՝ նրանից գնելով հարյուր միլիոն դոլար արժողությամբ «Ակաշ» հակաօդային պաշտպանության համակարգ, ATAGS և MArG 155 ինքնագնաց հաուբիցներ, Pinaka բազմակի հրթիռային համակարգեր և հակահրթիռային պաշտպանության համակարգեր, «Կոնկուրս» տանկային հրթիռներ և այլն։
Բացի այդ, Ֆրանսիան՝ էսկալացիայի գլխավոր հովանավորը, վերջին տարիներին Հայաստանին տարբեր զինատեսակներ է վաճառել։ Անցած հոկտեմբերին Ֆրանսիան պայմանագիր է ստորագրել պաշտոնական Երեւանի հետ 3 միավոր GM200 ռադարի եւ 50 միավոր Bastion տիպի զրահամեքենաների վաճառքի վերաբերյալ։ Համաձայնագրում կետ կար նաև «Միստրալ» փոքր հեռահարության հակաօդային պաշտպանության համակարգերի հետագա ձեռքբերման մասին։
Պաշտոնական Փարիզը պնդում էր, որ Հայաստանին մատակարարվող ռազմական տեխնիկան պաշտպանական բնույթ է կրում և այս համաձայնագիրը որակել է որպես աջակցություն երկրի անվտանգության ամրապնդմանը։ Սակայն այս տարվա հունիսի 19-ին Ֆրանսիայի կողմից Հայաստանին 36 SEZAR ինքնագնաց հաուբից մատակարարելու մասին պայմանագիրը ցույց տվեց Փարիզի և Երևանի հերթական սուտը։ Դրանից հետո, միաժամանակ, «պատահականության» արդյունքում պարզվեց, որ Ֆրանսիայի մոտ 100 հայտնի մարդիկ դիմել են նախագահ Էմանուել Մակրոնին՝ ֆրանսիական զինված ուժերին «խաղաղապահ կոնտինգենտի» անվան տակ Հայաստան ուղարկելու խնդրանքով։
Այսպիսով, առանց Հարավային Կովկասի գլխավոր երկրի՝ Ադրբեջանի շահերն ու դիրքորոշումը հաշվի առնելու, Հայաստանին հարձակողական բնույթի ֆրանսիական SEZAR հաուբիցների վաճառքը և դրան հաջորդած Հայաստանում ֆրանսիացի զինվորական անձնակազմի տեղակայման նախապատրաստումը սպառնալիք է ստեղծում առաջին հերթին Ադրբեջանի նկատմամբ՝ տարածաշրջանում ռազմաքաղաքական իրավիճակը հասցնելով լայնամասշտաբ պատերազմի սահմանագծին։
Այն, որ ադրբեջանական հողերը երկար տարիներ գտնվում էին օկուպացիայի տակ, խախտվում էին միջազգային իրավունքն ու նորմերը, այս համատեքստում ոչ լեգիտիմ է դարձնում Հայաստանի քայլերը զանգվածային սպառազինության, հատկապես հարձակողական զենքի ձեռքբերման ուղղությամբ։
Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության դեմ ագրեսիան՝ հակառակ Ալմա-Աթայի հռչակագրին, որն այսօր բազմիցս է վկայակոչում պաշտոնական Երևանը, Հայաստանի Սահմանադրությունը փոխելու դժկամությունը, որն ուղղակիորեն հղում է անում Անկախության ակտին՝ կոչ անելով «միավորել» Հայաստանը և Լեռնային Ղարաբաղը, Ադրբեջանին իրավունք է տալիս վտանգ զգալ և իր տարածքում կանխարգելիչ քայլեր ձեռնարկել Հայաստանի սպառազինության դեմ։
Ադրբեջանը ամենաբարձր մակարդակով բազմիցս զգուշացրել է Հայաստանին մահաբեր զենք գնելու և տարածաշրջանի ռազմականացմանն ուղղված քայլերի համար։ Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը 2024 թվականի հունվարի 10-ին տեղական հեռուստաալիքներին տված հարցազրույցում նույնպես բացահայտորեն խոսել է Հայաստանի զանգվածային սպառազինության և այն քայլերի մասին, որոնք ձեռնարկվելու են Ադրբեջանի դեմ սպառնալիքի դեպքում։
«Մեր բանակի կառուցման գործընթացը շարունակվելու է. Հայաստանը պետք է իմանա, որ ինչքան էլ զենք գնի, ինչքան էլ աջակցություն ստանա, մեզ համար սպառնալիք ներկայացնող ցանկացած աղբյուր անմիջապես կոչնչացվի։ Ես դա չեմ թաքցնում, որպեսզի վաղը ոչ ոք չասի, որ ինչ-որ անսպասելի բան է տեղի ունեցել։ Թող բոլորը լսեն, որ եթե մենք մեզ համար իրական վտանգ հայտնաբերենք, խոսքը ֆրանսիական աղբի կամ «Բաստիոն» կոչվող այս թիթեղյա տարաների մասին չէ, ապա մենք անմիջապես կանխարգելիչ միջոցներ կձեռնարկենք դրանք ոչնչացնելու համար»,- ասել է Ալիևը։
Պաշտոնական Բաքուն շահագրգռված չէ Հայաստանի հետ հարաբերությունների սրմամբ, նա ուղղակի կանխարգելիչ քայլեր է ձեռնարկում։ Բայց պարզ է, որ Նիկոլ Փաշինյանի կառավարությունը գործում է երրորդ երկրների, մասնավորապես՝ Ֆրանսիայի թելադրանքով՝ թունավորելով խաղաղության պայմանագրի կնքման համար ստեղծված նպաստավոր իրավիճակը և հակված է ռազմական սադրանքների։
Բայց ոչ ոք չպետք է մոռանա, որ պաշտոնական Բաքուն հանգիստ կերպով չի հետևելու, թե ինչպես է Հայաստանը, որը ցանկանում է տարածաշրջանում նոր ղարաբաղյան պատերազմ սանձազերծել, շարունակում ռազմականացման իր գիծը և ձեռք է բերում մահաբեր զենք։ Հայաստանը և նրա նոր տերը՝ Ֆրանսիան, չպետք է մոռանան, որ Ադրբեջանն ունի բոլոր ռազմատեխնիկական միջոցները այս երկրի ողջ տարածքում ցանկացած ռազմական թիրախ ճշգրիտ ոչնչացնելու և չեզոքացնելու համար։
Ադրբեջանը երբեք չի ճանաչի Հայաստանի ռազմական հավասարակշռությունը փոխելու քաղաքականությունը և վճռականորեն կպատասխանի բոլոր սադրանքներին։ Պաշտոնական Երեւանը չպետք է մոռանա այս փաստի մասին, ինչպես նաեւ այն, որ հաջորդ ռազմական հակամարտությունն արդեն կարող է կասկածի տակ դնել Հայաստանի՝ որպես պետության գոյությունը»։
