Azg.am-ի զրուցակիցն է ռազմական փորձագետ Հայկ Նահապետյանը։
-Պարո՛ն Նահապետյան, Ադրբեջանը երեկ գիշերը կրակ է բացել Խնածախի ուղղությամբ, վնասվել է գյուղի մշակույթի տունը։ Օրեր առաջ ԱԺ նախագահ Ալեն Սիմոնյանը, անդրադառնալով սահմանային կրակոցներին, ասել էր՝ «Այդ կրակոցները, բացի մի դեպքից, եղել են դեպի օդ»։ ՀՀ ՊՆ փոխնախարար Արման Սարգսյանն էլ այսօր հայտարարել է, որ հնչող կրակոցներն անհասցե և ոչ նշանառու են։ Ինչպե՞ս եք գնահատում բարձրաստիճան պաշտոնյաների նման ձևակերպումները։
-Նախ, լուրջ գնահատական չէ, երբ ասում են՝ կրակոցները թիրախավորված չեն։ Նույնիսկ եթե թշնամին օդ է կրակում, Ադրբեջանը հստակ երկու խնդիր է լուծում. առաջին՝ շփման գծի՝ հայկական կողմի բնակիչների վրա լրջագույն հոգեբանական ազդեցություն գործադրել։ Մարդիկ առավոտյան արթնանում են կրակոցների ձայնից, երեկոյան պառկում են՝ կրկին կրակոցներ։
Դրա համար էլ առաջարկում եմ, որ Պաշտպանության փոխնախարարը, ԱԺ «Քաղաքացիական պայմանագրի» պատգամավորները, վարչության անդամներն իրենց ընտանիքներով գնան շփման գծի մեր բնակավայրերում մեկ-երկու շաբաթ ապրեն։ Թող 24-ժամյա ռեժիմով զգան այն, ինչ զգում են այդ բնակավայրերում ապրող մարդիկ։
Այդպես խոսող բարձրաստիճան պաշտոնյաները երբեք սահմանին չեն ապրել. ես սահմանին ծառայել եմ և հրաշալի պատկերացնում եմ, թե շփման գծի մյուս կողմից հակառակորդի կրակոցն ինչ է։ Մարդիկ մտածում են, որ դրանք ռազմական գործողությունների կամ հարձակման սկիզբ կարող են լինել։ Հիմա պատկերացրեք, թե տվյալ բնակավայրերի բնակիչներն ինչ հոգեբանական ճնշման ներքո են։
Իհարկե, ռազմական տեսանկյունից այդ կրակոցները որևէ արժեք չունեն, բայց, կրկնում եմ, հոգեբանական ազդեցություն ունեն, և եթե դրան էլ հավելենք այն, որ Նիկոլ Փաշինյանն օրեր առաջ, իր պաշտոնական լիազորությունները չարաշահելով, հայտարարեց, որ հայկական կողմը չի պատասխանելու ադրբեջանական կողմից կրակոցներին, դրանով, ըստ էության, չկրակելու հրաման տվեց։ Փաշինյանը մարդկանց անպաշտպան լինելու զգացողության վրա յուղ լցրեց։ Նման հայտարարություններն, անկասկած, կրակոցներից ավելի ճնշող են։ Իսկ խաղաղ պայմաններում չկրակելու հրաման կարող է տալ միայն ՀՀ ԳՇ պետը, ոչ թե Փաշինյանը։ Վերջինս նման գործառույթներ կարող է ունենալ, եթե ՀՀ օրենսդիր մարմինն օրենսդիր մարմինն իրավական ակտ ընդունի, որ Հայաստանը պատերազմի մեջ է գտնվում։
Մարդիկ մտածում են՝ եթե ադրբեջանցիները կրակեն և առաջ գան, իսկ Փաշինյանն էլ չկրակելու հրաման է տվել, իրենք ի՞նչ են անելու։ Սա վստահաբար խուճապային տրամադրություններ է ստեղծում։
-Պարո՛ն Նահապետյան, խոսելով ադրբեջանական կրակոցների մասին ՝ ասացիք, որ թշնամին երկու խնդիր է լուծում։ Մեկի մասին արդեն ասացիք, իսկ ո՞րն է երկրորդը։
-Սովորաբար ագրեսոր պետությունն իր հարձակումը փորձում է ներկայացնել կա՛մ որպես կանխարգելիչ գործողություն, կա՛մ որպես ինքնապաշտպանություն։ Շուտով մեկ ամիսը կլրանա, որ ամեն Աստծո օր Ադրբեջանը մի քանի անգամ հայկական կողմի՝ իբր սահմանին կրակելու մասին հաղորդագրություններ է տարածում։ Այսինքն՝ հող է նախապատրաստում. եթե աշխարհաքաղաքական զարգացումներն Ադրբեջանին հնարավորություն տան լայնածավալ պատերազմ սկսել, ապա դրա քարոզչական ֆոնն ինքն արդեն նախապատրաստի։
Նորից եմ ասում. եթե Ալեն Սիմոնյանը կամ Արման Սարգսյանը վստահ են, որ այդ կրակոցներն ընդամենն օդ են ուղղված, կամ ադրբեջանցիներն օրեր առաջ սխալմամբ են կրակել Խնածախի համայնքապետի տան, իսկ երեկ էլ՝ գյուղի մշակույթի տան վրա, ապա լրագրողները պետք է հորդորեն նրանց՝ ընտանիքներով գնալ և մեկ-երկու շաբաթ այդ բնակավայրերում ապրել։ Այնտեղ լավ եղանակ է, հրաշալի բնություն, թող կրակոցների «երաժշտության» ներքո ապրեն շփման գծի մերձակայքում, զգան այն, ինչ բնակավայրերի բնակիչներն են զգում։ Հետո գան, նոր նման հայտարարություններ անեն։
Անկեղծ ասեմ՝ եթե հետ եկան, որևիցե մեկը Ալեն Սիմոնյանի կամ Արման Սարգսյանի նման հայտարարություններ այլևս չի անի։ Անբարո են այդ մարդկանց հայտարարությունները՝ անկախ նրանից, թե այդ մարդիկ ինչ կարգավիճակ ունեն ՀՀ կառավարչական մարմիններում։
-Պարո՛ն Նահապետյան, այսօր էլ ՔՊ-ական պատգամավոր Վահե Ղալումյանն է լրագրողներին հավաստիացրել, որ Տավուշից է գալիս, և այնտեղ կրակոցներ չկան։ Ըստ Ձեզ՝ իշխանության ներկայացուցիչներն ինչո՞ւ են նման ջանասիրությամբ հերքում անհերքելի փաստերը։ Ինչո՞ւ ՔՊ-ական գործիչներն ազնիվ չեն առնվազն իրենց ընտրողների հետ։
-Այդ մարդը պարզ ստախոս է։ Կրակոցներ, իհարկե, կան։ Նորից եմ ասում՝ պետք է հրապարակավ կոչ անել, որ եթե կրակոց չկա, մեկ շաբաթ իրենց հաշվին արձակուրդ վերցնեն, գնան, այդ բնակավայրերում ապրեն։ Թող այնտեղ սելֆիներ անեն, գնան, ցույց տան, թե ինչ քաջ են։ Վստահեցնում եմ՝ նրանք ամբողջովին փոխված հետ կգան։ Առաջին իսկ կրակոցներից հետո նրանց կանայք ամուսիններին կհորդորեն ճամպրուկներն արագ կապել, գնալ և հրաժարական ներկայացնել, միայն թե Երևանում անվտանգ ապրեն։
Լավ, այսքան անբարո կարելի՞ է լինել. ստախոս՝ հասկացանք, արժեքներ չունեցող՝ ևս, կոռուպցիայի մեջ թաթախված… Բայց երբ մեր եղբայրների ու քույրերի նկատմամբ նման անհարգալից վերաբերմունք է դրսևորվում, ավելի խիստ բառեր չեմ ուզում ասել։ Սա անբարոյականության վերին սահմանն է։
Տավուշում իբր սահմանագծում-սահմանազատում են արել, ուրեմն ինչո՞ւ գյուղացիներն իրենց հողերը չեն մշակում։ Սա առաջին, ամենապարզ թեստն է։ Կարո՞ղ է հայ գյուղացին ծուլացել է. իհարկե ոչ։ Ուղղակի կա վախ, նրանք երաշխիք չունեն, որ այսօր դեպի օդ արված կրակոցները վաղն իրենց ուղղությամբ չեն լինի։
-Եվ իհարկե, կցանկանայի անդրադառնայիք հայ-իրանական զորավարժություններին։ Որքա՞ն կարևոր էր դրանց անցկացումը հենց այս ժամանակահատվածում։
-Լայնածավալ պատերազմի հավանականությունը գնալով փոքրանում է՝ հաշվի առնելով, որ Իրանի և ԱՄՆ-ի ներկայացուցիչներն արդեն առանց միջնորդների բանակցում են։ Սա շատ կարևոր հանգամանք է։ Մեծ Բրիտանիայի՝ մեր տարածաշրջանը պայթեցնելու ծրագիրը գնալով նվազում է։ Լայնածավալ գործողությունների և պատերազմի հավանականությունն այժմ շատ փոքր է։ Վերջնական որոշումն, ամեն դեպքում, չի կայացվելու ո՛չ Բաքվում, ո՛չ Անկարայում, այլ՝ Լոնդոնում։
Բայց Ադրբեջանը կարող է ինքնուրույն որոշում կայացնել, ինչպես արեց Սև լճում, Իշխանասարում, Ջերմուկում՝ ստրատեգիական նշանակության ինչ-որ բարձունքներ վերցնել։ Մեղրիի հատվածում Բաքուն նման հավակնություններ ունի և կարող է նման որոշում կայացնել։ Հայ-իրանական զորավարժությունները նաև միտված են դրան։ Խնդիր կա փոխգործակցությամբ չեզոքացնել Ադրբեջանից եկող հնարավոր վտանգը։
