Իրանի տարածքից Իսրայելին հարվածելու եւ պատժելու Թեհրանի քայլը ռազմավարական որոշում էր, որի շնորհիվ Թեհրանին հաջողվեց հստակ ուղերձ հղել Թել Ավիվին, որ Իրանը հաստատակամ է պաշտպանելու իր ազգային շահերն ու համաչափ ուժ կիրառելու իր տարածքին ուղղված ոտնձգությունները չեզոքացնելու համար:
Տվյալ որոշումն ընդունելիս, Իրանի մեկնակետն այն համոզմունքն էր, որ դեսպանընկալ երկրներում անձեռնմխելիության իրավունքով օժտված դիվանագիտական ներկայացուցչությունները փաստացի համարվում են հյուրընկալվող երկրի տարածքը:
Թեհրանը նաեւ այդ եղանակով ի ցույց դրեց տարածաշրջանում իր ուժն ու հեղինակությունը՝ կատարելով երկրի հոգեւոր առաջնորդ Ալի Խամենեիի՝ Դամասկոսում ԻԻՀ հյուպատոսարանի հրթիռակոծման առիթով հնչեցրած այն առաջադրանքը, որ «Իսրայելը սխալվել է եւ պետք է պատժվի»»:
Դա նաեւ պետք է ունենա կանխարգելիչ ազդեցություն՝ հակառակորդների կողմից հետագայում Իրանի կարեւոր նշանակության օբյեկտների նկատմամբ հնարավոր ահաբեկչական գործողությունները բացառելու առումով:
Թեհրանի այս վճռական քայլը նաեւ հստակ ուղերձ էր այն երկրներին, որոնք թերահավատորեն են նայում Իրանի նախանշած «կարմիր գծերին»: Կարծում ենք, այս գործողությունը համոզիչ կերպով ցույց կտա Ադրբեջանին, որ Հայաստանի տարածքով միջանցք բացելու ծրագրերին հակադրվելու վճռականությունն Իրանի անընկրկելի որոշումներից է:
Պատահական չի կարելի համարել ապրիլի 16-ին Երեւանում տեղի ունեցած մամուլի ասուլիսի ժամանակ ՀՀ-ում ԻԻՀ դեսպան Մեհդի Սոբհանիի հայտարարությունն այն մասին, որ Իրանը վերահաստատում է Հարավային Կովկասում միջազգայնորեն ճանաչված սահմանների փոփոխությունը մերժելու իր վճռականությունը: Դեսպանը նաեւ անդրադարձել է Իսրայելի ու Ադրբեջանի ռազմական համագործակցությանը եւ հիշեցրել, որ Իրանը բազմիցս մեղադրել է Իսրայելին տարածաշրջանը ռազմականացնելու մեջ:
Պատժիչ գործողություններից հետո Իրանի ու Իսրայելի միջեւ հնարավոր պատերազմի հեռանկարը շատերին է մտահոգում: Հանրային կարծիքն արտացոլող միջազգային մամուլի բարձրացրած հարցերը բավականին շատ են. Արդյո՞ք հակամարտող կողմերը կխուսափեն համատարած պատերազմից, եւ ո՞րն է լինելու յուրաքանչյուրի նախընտրանքը:
2023 թվականի հոկտեմբերի 7-ի պատերազմից հետո Թեհրանին մտահոգում է ռազմական գործողությունների աշխարհագրությունը Գազայից մինչեւ Պարսից ծոց հասցնելու Իսրայելի վարչապետ Նեթանյահուի կառավարության քաղաքականությունը, որի հետեւանքը կարող է լինել Իրանի ու Իսրայելի միջեւ համատարած պատերազմը: Այդ պատճառով էլ Իրանը ձգտում է իր գործողություններին «պատժիչ եւ կանխարգելիչ» բնույթ հաղորդել:
Թեհրանը հայտարարել է, որ ցանկություն չունի սրել իրավիճակը՝ խոստանալով, սակայն, Թել Ավիվի ռեւանշիստական քայլերին ավելի հուժկու հարվածներով արձագանքել:
Իսրայելի ռեւանշիստական գործողությունները չեն խրախուսվում Վաշինգտոնի կողմից: ԱՄՆ նախագահ Բայդենի կառավարությունը քաջ գիտակցում է, որ իսրայելցիները տեւական ժամանակ է, ինչ ձգտում են ԱՄՆ-ին ներքաշել Իրանի դեմ տարածաշրջանային լայնածավալ պատերազմի մեջ: Սա ավելի ակնհայտ դարձավ հատկապես Գազայի պատերազմի ընթացքում: Հորդանանում տեղակայված ԱՄՆ ռազմակայանին ուղղված հարձակումից հետո Իսրայելի լոբբիստական հոսանքներն ու աջակիցներն Իրանի դեմ արկածախնդրություն հրահրելու նպատակով զանգվածային լրատվամիջոցներում լայնածավալ քարոզչական արշավ էին սկսել:
Այդ էր պատճառը, որ Բայդենի կառավարությունը թե՛ Գազայի պատերազմից առաջ եւ թե՛ պատերազմի ընթացքում հստակ ցույց տվեց, որ Վաշինգտոնը չի պատրաստվում մտնել Իրանի դեմ ձեռնարկված խաղի մեջ, գիտակցելով, որ դրա հետեւանքը ԱՄՆ շահերի զոհաբերումն է հօգուտ Իսրայելի: Վաշինգտոնի այդ դիրքորոշումն ավելի հստակ արտահայտվեց ապրիլի 13-ին Իրանի պատժիչ գործողություններից հետո, երբ Սպիտակ տունը հրապարակեց ԱՄՆ նախագահ Բայդենի պաշտոնական դիրքորոշումն Իրանի դեմ հարձակումներին չմասնակցելու մասին:
ԳՐԻԳՈՐ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ
Իրանագետ