Իսկ աշխարհի շատ քաղաքներում հասարակական տրանսպորտն անվճար է

Քաղաքային տրանսպորտի աշխատանքի եւ ուղեւորների սպասարկման որակի բարելավման խնդիրը նոր չէ, որ օրակարգային է ինչպես մեր մայրաքաղաք Երեւանի, անպես էլ հանրապետության այլ քաղաքների համար: Այդ ուղղությամբ վերջին շրջանում մայրաքաղաքում կատարվող քայլերից են նախկին գազելների փոխարեն մեծ թվով նոր ավտոբուսների ներկրումն ու երթուղիներում գործարկումը, մեկ էլ տոմսային նոր համակարգի ներդրման ու հընթացս նաեւ  ուղեւորավարձի թանկացման փորձը: Որը գիտենք, թե հիմա ուր է հասել:

Դեռ ուղեվարձը եռապատկելու՝ 300 դրամ դարձնելու հաշվարկ ներկայացնելիս Տիգրան Ավինյանի ղեկավարած քաղաքային իշխանությունը հավատացնում էր, որ դա անհրաժեշտ է համակարգի նաեւ հետագա կայուն աշխատանքի ապահովման համար: Իսկ վարչապետ Փաշինյանն էլ ասում էր՝ վերջին քսան տարում ուղեվարձը 100 դրամից չի թանկացել, հո չի կարող անվերջ այդքան մնալ: Իսկ գիտե՞ք, դրանից քսան տարի առաջ էլ այդ ուղեվարձը 3-5 կոպեկ էր ու երբեք էլ չէր թանկանում: Ճիշտ է՝ դա այլ կարգեր, այլ իրականություն էր: Բայց եւ ներեցեք, թեկուզ հիմա ո՞վ է ասում, որ պետք է ամեն ինչը տարեցտարի անպայման  թանկանա, թեկուզ հիմա էլ 100 դրամը դառնա 150 ու երբեւէ չլինեն նաեւ հակառակ դեպքեր:

Մինչդեռ աշխարհի տարբեր քաղաքներում այսօր որոշակի տարածում գտած միտում է անգամ անվճար քաղաքային տրանսպորտը: Իհարկե՝ ուղեւորների՛ համար անվճար, որովհետեւ համակարգը պահելու եւ աշխատեցնելու համար անհրաժեշտ գումարներն ինչ-որ տեղից, նաեւ համայնքային բյուջեներից փոխհատուցվում են: «Ազգը» ժամանակին անդրադարձել է այս իրողությանը, բերվել է օրինակ՝ հետխորհրդային տարածքում առաջինը դեռ 2013 թվականին դրան անցած Էստոնիայի մայրաքաղաք Տալլինի հաջող փորձը, որը հետո ներառել է այդ երկրի նաեւ այլ տարածքներ ու երթուղիներ: Ամբողջությամբ անվճար հասարակական տրանսպորտ առաջին անգամ մտցվել է ինչ-որ տեղ ԱՄՆ-ում դեռ 1970-ական թվականներին: Լյուքսեմբուրգում 2020 թվականից ամբողջ երկրում անվճար են դարձել հասարակական տրանսպորտի բոլոր տեսակները, ներառյալ նաեւ երկաթուղու գնացքները՝ հատուկ բացառություններով: Վերջին տարիներին անվճար տրանսպորտի ներդրման օրինակներ ու փորձեր կարելի է նշել Ֆրանսիայի 30 քաղաքներից, Ավստրալիայից, Շվեյցարիայից, Չինաստանից, Բելգիայից, Մալթայից, Դանիայի կղզիներից. դա հասունացած խնդիր է համարվել նաեւ Ռուսաստանում:

Սոցիալական ընդունված կարեւոր միջոց լինելուց զատ, անվճար համակարգի ներդրումը կարող է ծառայել նաեւ ծախսատար անհատական մեքենաներով երթեւեկող վարորդների եւ ուղեւորների մի մասի հաշվին դեպի հասարակական տրանսպորտ ուղեւորահոսքի ավելացմանն ու ծանրաբեռնված փողոցների բեռնաթափմանը, վառելիքային արտանետումների եւ օդի աղտոտվածության նվազեցմանը, ավտովթարների քանակի, խցանումների, մարդկանց ժամանակի կորուստների կրճատմանը եւ այլն: Իհարկե, տրանսպորտը միայն անվճար դարձնելը, եթե անգամ լուծվեն ֆինանսավորման ապահովման խնդիրները, բավարար չէ նշված նպատակներին հասնելու համար: Դա համալիր խնդիր է, որը պահանջում է նաեւ այդ տրանսպորտի հուսալիությունը, հարմարավետությունն ու անվտանգությունը, երթեւեկության հաճախականությունը, ճշտապահությունը, սպասարկման տարածքը, արագությունն ու երթուղու հարմարությունը:

Կարծում ենք՝ եթե մենք քաղաքային մշակույթի այս նոր տարրի ներդրմանը դեռ պատրաստ էլ չենք, եղած փորձն արժե ուսումնասիրել եւ քայլ առ քայլ մոտենալ դրա տարբերակների ներդրումը մեր պայմաններում հնարավոր դարձնելուն:

Մի բան էլ՝ տրանսպորտի ուղեվարձի վճարման ներդրվող համակարգի մասին:

Երբեմն մի տեսակ տպավորություն է ստեղծվում, որ այն հիմնականում ամեն օր երթեւեկող միայն մայրաքաղաքացի ուղեւորի համար է: Բայց մայրաքաղաքը նաեւ բոլորիս հարազատ ու մեր երբեմնակի այցելությունների քաղաքն է, ավելացրած նաեւ դրսեկ հյուրերի մշտապես առկա որոշակի քանակը: Քաղաքային տրանսպորտով նման ուղեւորների տեղաշարժը եւս չպետք է բարդացվի: Եվ ընդհանրապես թվում է՝ արվել է ամեն ինչ՝ այս հարցում էլ մարդկանց կյանքը դժվարացնելու համար: Վճարման նոր եղանակները չպետք է սահմանափակեն դրանցից իր համար առավել հեշտն ընտրելու ուղեւորի իրավունքը: Պահպանեք նաեւ առաջվա պես ուղղակի դրամով վճարելու հնարավորությունը: Եթե ասում եք՝ կոռուպցիա է, ինչ է՝ դա թույլ չտալը, հարգելի պաշտոնյաներ, ձե՛ր անելիքն է:

ԳԵՂԱՄ ՄԿՐՏՉՅԱՆ