Չորեքշաբթի, Հոկտեմբերի 22, 2025
Ազգ
Wildberries
Wildberries-ը նվազեցնում է միջնորդավճարը այն վաճառողների համար, ովքեր ապահովում են արագ առաքում մինչև գնորդ
  • Նորություններ
    • Պաշտոնական
    • Տեղական
    • Միջազգային
    • Տնտեսական
    • Տարածաշրջանային
    • Սոցիալական
    • Մշակութային
    • Հոգևոր
    • Իրավունք
    • ՌԱԿ մամուլ
  • Վերլուծություն
    • Քաղաքականություն
    • Տնտեսական
    • Հրապարակախոսություն
  • Մշակույթ
    • Ազգային
    • Կերպարվեստ
    • ToTo
    • Երաժշտություն
      • Դասական
      • Պոպ
      • Ջազ
      • Ռոք
  • ՌԱԿ մամուլ
  • «ԱԶԳ» Շաբաթաթերթ
    • Հոդվածներ
    • «ԱԶԳ» շաբաթաթերթ, տպագիր
    • Տպագիր արխիվ 1991-2025
    • Արխիվ
  • Տեսադարան
  • Մամուլ
  • Մեր հեղինակները
Ոչինչ չի գտնվել
Տեսնել բոլոր արդյունքները
Ազգ
Ոչինչ չի գտնվել
Տեսնել բոլոր արդյունքները

Թուրքական գաղտնի ծառայությունների առասպելներն ու իրողությունները

02/04/2021
- 02 Ապրիլի, 2021, ԱԶԳ շաբաթաթերթ
Կիսվել ՖեյսբուքումԿիսվել ԹվիթերումՈւղարկել Տելեգրամով

Հարցազրույց Կոնստանտին Պիկրամենոսի հետ

ՏԻԳՐԱՆ ԵԿԱՎՅԱՆ, Փարիզ

Արեւմտյան փորձագետներից քչերն են ուսումնասիրել Թուրքիայի ամենազոր արտաքին հետախուզական ծառայության պատմությունն ու գործելակերպը:

Առաջին անգամ այս զգայուն եւ դեռեւս անծանոթ թեման առաջարկում է հստակեցնել երկու հույն փորձագետների հետեւյալ գիրք-հետաքննությունը. Սավվաս Կալենտերիդիս, Կոնստանտին Պիկրամենոս, MIT-Թուրքական գաղտնի ծառայությունը. Պատերազմ բոլոր ճակատներով (MIT- Le Service secret turc – Guerre sur tous les fronts,) MILLI ISTIHBARAT TESKILATI, VA Editions, 370 էջ):

Ֆրանս–Արմենի – Հակիրճ կներկայանա՞ք մեր ընթերցողներին: Ի՞նչ մասնագիտական ուղի եք անցել, եւ ինչո՞ւ այս ստեղծագործությունը հայտնվեց հենց հիմա եւ ֆրանսերենով:

Կոնստանտին Պիկրամենոս – Ես ուսանել եմ Աթենքի Քաղաքական հետազոտությունների ինստիտուտում, մասնագիտացել ժամանակակից Թուրքիայի խնդիրների մեջ: Ի թիվս այլոց, նաեւ թուրքերենին տիրապետելու պատճառով, զինվորական ծառայությունս կատարել եմ Ռազմական հետախուզական վարչությունում, հունական Լեսբոս կղզում, որը գտնվում է անմիջապես Այվալըք ծովափնյա քաղաքի դիմաց (Թուրքիայի արեւմուտքում): Քաղաքացիական կյանքում բազմիցս եղել եմ Թուրքիայում: Լինելով մրցակցային հետախուզության փորձագետՙ որպես խորհրդական աշխատում եմ արտահանող հունական ձեռնարկությունների հետ, որոնք ակտիվ են թուրքական շուկայում: Արդեն երկար տարիներ է, ինչ ուսամնասիրում եմ հետախուզական ծառայությունները, եւ ասեմ, որ եկող աշնանը VA Editions-ում լույս կտեսնի իմ նոր գիրքըՙ «Իսրայելն ընդդեմ Հըզբոլլահի. հաջորդ պատերազմը կլինի՞ արդյոք վերջինը»: «MIT-Թուրքական գաղտնի գործակալությունը», որը համահեղինակել եմ Սավվաս Կալենտերիդիսի հետ, հրատարակվել է ֆրանսերեն եւ հունարեն. մի քանի ամսից էլ կթարգմանվի անգլերեն: Այս գրքի տպագրությունը նպատակ ունի լցնել այն հսկայական բացը, որն առկա է թուրքական MIT-ի վերաբերյալ. վերջինս Էրդողանի կառավարության նոր օսմանյան ծավալապաշտական քաղաքականության «ռազմավարական» գործիքն է :

– Ինչի՞ հիման վրա կարող ենք ասել, որ MIT-ը 1915 թվականի Ցեղասպանությունը ծրագրած Հատուկ կազմակերպության (Թեշքիլաթ–ը մահսուսե) ուղղակի շարունակությունն է:

– Հատուկ կազմակերպությունը (Թեշքիլաթ-ը մահսուսե) գործել է 1913-1918 թվականներին երիտթուրքական օսմանյան կառավարության ռազմական գործոց նախարար Իսմայիլ Էնվեր Փաշայի ղեկավարությամբ: 1925 թվականին Մուստաֆա Քեմալը Գերմանիայի օգնությամբ հիմնադրեց Ազգային անվտանգության ծառայությունը (MEH-MillՏ Emniyet Hizmeti Riyeseti), որին էլ 40 տարի անց, 1965 թվականին, փոխարինեց MIT-ը (MillՏ stihbarat Te kiet ) կամ Ազգային հետախուզական գործակալությունը: Մինչեւ 20-րդ դարի վերջը MIT-ը առավել ակտիվ էր ներքին քաղաքական հարթակում, որպես թուրքական բանակին ծառայող վերահսկողական գործիք: PKK-ի (ՔԲԿՙ Քրդական Բանվորական կուսակցություն) դեմ պայքարը (1978-ից հետո), ԱՍԱԼԱ-ի ղեկավարների դեմ գործողությունները (80-ական թվականներին) եւ 1980 թվականի հեղաշրջումից հետո Եվրոպայում քաղաքական ապաստան գտած ձախաթեւյան քաղաքացիների վերահսկողությունը նույնպես ընդգրկված էին MIT-ի գործառույթների մեջ: Նրա ամենամեծ հաջողությունը համարվում է PKK-ի պատմական առաջնորդ Աբդուլլահ Օջալանի հանձնվելը 1999 թվականին Նայրոբիում, թեեւ MIT-ի գործառութային ներդրումն այստեղ գրեթե զրոյական էր:(*)

– Ձեր կարծիքով, արտաքին հետախուզական ծառայության ո՞ր մոդելն է առավելապես հիշեցնում MIT-ըՙ IS-ի՞ն (Պակիստանի միջգերատեսչական հետախուզություն), թե՞ CIA–ին (ԱՄՆ Կենտրոնական հետախուզական վարչություն):

– IS-ը հետախուզական ծառայություն է, որը պատկանում է Պակիստանի բանակի՛ն: MIT-ը քաղաքացիակա՛ն հետախուզական ծառայություն է: Այնպես, որ թուրքական գաղտնի ծառայությունն ավելի շատ նման է CIA-ին, քանի որ երկու ծառայություններն էլ (MIT եւ CIA) բացառապես գտնվում են, համապատասխանաբար, Թուրքիայի եւ Ամերիկայի պետությունների ղեկավարների վերահսկողության ներքո: Սակայն MIT-ը արտաքին հետախուզական եւ հակահետախուզական ծառայություն է, որ ունի թե՛ տարածքային հետախուզության (ֆրանսիականի նման) եւ թե՛ AMAN-ի (իսրայելական ռազմական հետախուզություն) (իսրայելականի նման) գործառույթներ: Մի խոսքով, այն CIA-ի, FBI-ի (ԱՄՆ Հետաքննությունների դաշնային բյուրո) եւ DIA-ի (Defense Intelligence Agency. ԱՄՆ Պաշտպանության նախարարության հետախուզական վարչություն) թուրքական խառնուրդ է:

– Դուք նշում եք, որ 2014 թվականն առանցքային տարի էր, երբ իրականցվեց MIT–ի վարչական եւ գործառութային վերակազմակերպություն: Ի՞նչ է փոխվել դրանից հետո, եւ ի՞նչ քաղաքական, մարդկային եւ ֆինանսական կշիռ ունի այդ ծառայությունը:

– 2014 թվականին տեղի ունեցավ MIT-ի վերակազմակերպումը: Այն գլխավորապես հիմնված էր օտարերկրյա գաղտնի ծառայությունների կառուցվածքի վրաՙ որպես առաջնակարգ մոդել ունենալով CIA-ն: Վերակազմակերպման նորությունն այն վեց անկախ գլխավոր տնօրենությունների ստեղծումն էր, որոնք պիտի վարչական եւ գործառույթային ինքնուրույնություն ունենային: MIT-ը հետախուզական ծառայություն է, որտեղ աշխատում է ավելի քան 8000 մարդՙ բոլոր մասնագիտությունները ներառյալ: Օրինակՙ DGSE-ն (Ֆրանսիայի արտաքին անվտանգության գլխավոր տնօրենություն) ունի 7000 աշխատակից: Սակայն նրա բյուջեն MIT-ի բյուջեի կեսից էլ պակաս է: 2020 թվականին MIT-ը ծախսել է 275 միլիոն եվրո: Կարճ ասած, 2012-ին MIT-ը ստեղծել է Հատուկ գործառութային վարչություն, որը հաջորդաբար ներգրավվեց սիրիական պատերազմում, այնուհետեւՙ Լիբիայում եւ անցյալ տարիՙ Լեռնային Ղարաբաղում:

– Արդյո՞ք Էրդողանի AKP–ի («Արդարություն եւ զարգացում» կուսակցություն) վարչակարգի հետ փոխվեց նաեւ MIT–ը: Ունեցա՞վ գաղափարական վերափոխումՙ անցնելով քեմալական աշխարհիկ ազգայնականությունից իսլամա–ազգայնականության:

– Հետախուզության համար կարեւորը ազգային անվտանգությունն է եւ պետության շահը, իսկ MIT-ը ծառայում է Թուրքիայի պետությանըՙ երեկ քեմալական, թե այսօր նոր օսմանյան: Սակայն Էրդողանի օրակարգը (ռազմավարական հարցերին եւ պետական շահերին վերաբերող) գնալով շատ ծանրաբեռնվեց: Ըստ նոր օսմանյան հավակնությունների, 2050 թվականին Թուրքիան կլինի աշխարհի ամենահզոր 10 երկրների շարքում, ինչպես եւՙ մահմեդական աշխարհի առաջնորդը: Դրա համար էլ MIT-ը պետք է պատրաստ լինի ստանձնել CIA-ին եւ ռուսական CBP-ին (ՌԴ Արտաքին հետախուզության ծառայություն) համարժեք թուրքական գաղտնի ծառայության դերը: MIT-ի փոխակերպումը գաղափարական չէ, այլ ավելի շուտ կառուցվածքային եւ գործառական: MIT-ը քաղաքականությամբ չի զբաղվում, այլ հետախուզությամբՙ կիրառելով կառավարության հրահանգները, եւ Հաքան Ֆիդանն այն անձնավորությունն է, որը խորապես կերպարանափոխեց թուրքական հետախուզությունը:

– Ձեր գրքում դուք ընդգծում եք թուրքական եւ իրանական գաղտնի գործակալությունների մերձության մասին, հատկապես հանձին մի մարդուՙ իրանա–թուրք գործարար Ռեզա Զառաբի: Արդյո՞ք այստեղ գործ ունենք «եղբայրա–շիական» ռազմավարական դաշինքի հետ, ինչպես կասեր Ժիլ Կեպելը (Ֆրանսիացի քաղաքագետ: Իսլամի եւ ժամանակակից արաբական աշխարհի մասնագետ):

– Ո՛չ, այդպես չեմ կարծում: Գիտե՞ք, «եղբայրա-շիական» դաշինքը, Ժիլ Կեպելի այդ եզրույթը, հիմնված չէ կրոնական ուսմունքի վրա (սուննի-շիա), այլ հակասիոնիստական եւ հակասաուդյան ընդհանուր ճակատի: Հաքան Ֆիդանի օրոք թուրքական MIT-ի մերձեցումը իրանական VEVAK-ի (Իրանի հետախուզության եւ ազգային անվտանգության նախարարություն) հետՙ նախ «Արդարություն եւ զարգացում» կուսակցության բազմաթիվ կադրերի հիացմունքի զուտ արդյունքն էր Իրանում իսլամական հեղափոխության նկատմամբ: Հպանցիկ ասեմ, որ Վաշինգտոնում Թուրքիայի ներկայիս դեսպանը մոլլաների ռեժիմի «կայացած երկրպագու» է: «Թուրքական գաղտնի ծառայություն» գրքում այս թեմայի վերաբերյալ կան շատ տեղեկություններ: Բացի այդ, քրդական հարցը եւ PKK-ի գործունեությունը երկու հետախուզական ծառայություններին մտահոգող ընդհանուր թեմաներ են: Մինչդեռ Ռեզա Զառաբի գործն ավելի շատ վերաբերում է թուրքական ղեկավար վերնախավի ներսում առկա կոռուպցիոն ցանցերին, քան, այսպես կոչված, թուրք-իրանական կամ եղբայրա-շիական դաշինքին: Վստահեցնում եմ ձեզ, որ եթե Զառաբը կոչվեր, օրինակ, Քոհեն կամ Լեւի, նա դարձյալ նույնքան հեշտությամբ «ցանցեր» կգտներ իր բիզնեսի համար …

– Արդյո՞ք MIT–ը նույն կերպ է գործում թե՛ Ֆրանսիայում եւ թե՛ Գերմանիայում, կամ գուցե գերմանացիների մոտ նրանք ավելի մանեւրո՞ղ են:

– MIT-ի գործելաձեւը նույնն է ամբողջ Եւրոպայում: Տեղեկությունների հավաքման համար թուրքական ծառայությունն օգտագործում է հասարակական կազմակերպությունների, հիմնադրամների, պետական գործակալությունների թուրք-իսլամական ընկերությունների եւ Թուրքիայի պետական ծառայող իմամների մի հսկայական ցանց: Դրա նպատակն էՙ վերահսկել Էրդողանի կառավարության հակառակորդներին (քրդեր, ալեւիներ, գյուլենականներ, լիբերալներ, հայեր եւ այլն) եւ ճնշում գործադրել եվրոպական երկրների վրա: MIT-ի գործողությունների մի մեծ մաս կենտրոնացած է Գերմանիայում, որը հյուրընկալում է երեքուկես միլիոն թուրք քաղաքացի (ներառյալ ութ հարյուր հազար քրդեր), քանի որ PKK-ն եւ Գյուլենի համայնքն այնտեղ ունեն տասնյակ հազարավոր համակիրներ: Կարելի է ասել, որ Ֆրանսիայում MIT գործակալները գործում են բավականին ազատՙ ի տարբերություն Գերմանիայի, որտեղ լրտեսության համար արդեն ընթանում են բազմաթիվ դատավարություններ ու դատաքննություններ:

– Եւ ի՞նչ մտածել MIT–ի եւ DGSE–ի համագործակցության մասին, երբ գիտենք, որ ֆրանսիական գաղտնի ծառայությունների տնօրեն Բեռնար Էմիեն նախկինում եղել է Ֆրանսիայի դեսպանը Թուրքիայում եւ ծանոթ է նախկինում իր համապաշտոնյային, որը ներկայումս Թուրքիայի դեսպանն է Ֆրանսիայում:

– MIT-ը եւ DGSE-ն վաղուց են ճանաչում միմյանց, դեռ մինչեւ Բեռնար Էմիեիՙ DGSE-ի տնօրեն նշանակվելը եւ Հաքի Մուսայիՙ MIT-ի թիվ երկու պաշտոնյան դառնալը 2012-ին: Արդեն տասնամյակներ են, որ Ֆրանսիան եւ Թուրքիան ՆԱՏՕ-ի եւ Եւրոխորհրդի անդամներ են: Սակայն այս երկու հետախուզական ծառայությունների «առաջնայնությունները» մրցակցային ու բախումնային են այնպիսի հարցերի շուրջ, ինչպիսիք են իսլամիստական ահաբեկչությունը, Մուսուլման եղբայրները, Լիբիան, Արեւելյան Միջերկրականը եւ վերջերս նաեւՙ Աֆրիկան ու Մաղրիբը: Ստամբուլում DGSE-ի չորս թուրք իրազեկիչների վերջին պատմությունը բազմաթիվ «սովորական» պատմություններից ընդամենը մեկն էր, որ հայտնի դարձավ: Ապագայում, կարծում եմ, ավելին կիմանանք MIT-ի եւ DGSE-ի գաղտնի պատերազմի մասին, օրինակՙ Լիբիայում եւ Սահելում: MIT-ի մասին երկրորդ գրքի համար նյութեր կարող են հայտնվել…

– Ի՞նչ դեր ունեցավ MIT–ը ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմում եւ սիրիացի ջիհադիստների հավաքագրման մեջ:

– Հայտնի է, որ MIT-ի Հատուկ գործողությունների տնօրենությունը, օրինակ, 2020 թվականի հոկտեմբերի 1-ին Լիբիայի սիրիական ազգային բանակի 300 վարձկաններ է տեղափոխել այնտեղՙ մասնակցելու Ադրբեջանի սանձազերծած հարձակմանը Ղարաբաղի դեմ: Թեեւ մարտերը դադարել են Լեռնային Ղարաբաղում, սակայն թուրքական MIT-ը դեռ սիրիացի վարձկաններին պահում է տեղում եւ այնտեղ տանում նրանց ընտանիքները: Մարտերի ընթացքում սպանված սիրիացիներին թաղել են ընդհանուր գերեզմանափոսում գիշերվա խավարի ներքո: Հայկական լրատվամիջոցների թողարկած մի տեսանյութում երկու սիրիացի վարձկաններ ասում էին, որ մարտերը շատ թեժ էին, եւ որ ադրբեջանական բանակը նախընտրում էր թողնել նրանց մեռնել տեղում, քան վճարել իրենց աշխատավարձերը:
Ֆրանսերենից թարգմանեց ԱՐՈՒՍՅԱԿ ԳՐԻՆՈ ԲԱԽՉԻՆՅԱՆԸ, Սիստերոն, Ֆրանսիա
*) Իրականում Օջալանին տեղորոշեցին CIA–ի գործակալները, որոնք նրա ձերբակալությանը հրավիրեցին MIT–ի գործակալներին, որոնք, իրենց հերթին, նրան տարան թուրքական Իմրալը կղզի, որտեղ մինչեւ այսօր գտնվում է PKK–ի առաջնորդը: Ծ.Խ.:
ShareTweetShare
Նախորդ գրառումը

Թուրքիայի մի քանի հայտնի հանգստավայրերում գրանցվել են երկրաշարժեր

Հաջորդ գրառումը

Փարիզն ու Բեռլինը քննարկումներ են վարում «Հյուսիսային հոսք-2»-ի հարցում դիրքորոշումների մերձեցման շուրջ

Համանման Հոդվածներ

17 հոկտեմբերի, 2025

Հերթը հասավ քահանայից դասին: Հաջորդը՞…

17/10/2025
17 հոկտեմբերի, 2025

Իր ճակատագրի որոշողը դառնալ չկարողացող մեր հանրությունը

17/10/2025
World leaders including U.S. President Donald Trump and Egypt's President Abdel Fattah al-Sisi pose for a family photo, at a world leaders' summit on ending the Gaza war, amid a U.S.-brokered prisoner-hostage swap and ceasefire deal between Israel and Hamas, in Sharm el-Sheikh, Egypt, October 13, 2025. Yoan Valat/Pool via REUTERS
17 հոկտեմբերի, 2025

Շարմ Էլ Շեյխի ակամա բացականերն ու լուսանցքային հրավիրյալները

17/10/2025
17 հոկտեմբերի, 2025

«Ադրբեջանի հակահայ ատելության քաղաքականությունը հանգուցալուծում չի գտել»

17/10/2025
Հաջորդ գրառումը

Փարիզն ու Բեռլինը քննարկումներ են վարում «Հյուսիսային հոսք-2»-ի հարցում դիրքորոշումների մերձեցման շուրջ

Արխիվ

Loading...
«Հոկտեմբերի 2025»
Երկ Երք Չրք Հնգ Ուր Շբթ Կիր
 12345
6789101112
13141516171819
20212223242526
2728293031  
« ՍեպտեմբերիՆոյեմբերի »

Վերջին լուրեր

ԿԱՐԵՎՈՐԸ

Ինձ պետք չէ պաշտպանության պատրանք. ես պահանջում եմ իմ դատավարական իրավունքների իրական պահպանում. Ռուբեն Վարդանյան

22/10/2025

Ռուբեն Վարդանյանն ընտանիքի միջոցով փոխանցել է պաշտպանից հրաժարվելու իր պատճառները՝ բացատրելով փաստաբանի մասնագիտական աշխատանքը կատարելու պայմանների բացակայությամբ և իրավունքի նորմերի...

ԿարդալDetails

Մեծի Տանն Կիլիկիո Կաթողիկոսության հայտարարությունները ոնց որ կինոյից դուրս մնացած կադրեր լինեն. Փաշինյան

22/10/2025

Մոլդովայի խորհրդարանում ընդդիմադիր դաշինքը գլխավորել է Հայկ Վարդանյանը

22/10/2025

Մանան Գևորգյանն ընտրվեց Ջերմուկ համայնքի ղեկավար

22/10/2025

Խստագույնս դատապարտում ենք փաստաբանի նկատմամբ իրականացվող ցանկացած հետապնդում. Փաստաբանների պալատ

22/10/2025
logo-white1
“Վահան Թեքեյան” Սոցիալ-Մշակութային Հիմնադրամ
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են։ Կայքի նյութերը տարածելիս հղումը կայքին պարտադիր է։

©2024 «ԱԶԳ» վերլուծական

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In

Add New Playlist

Ոչինչ չի գտնվել
Տեսնել բոլոր արդյունքները
  • Նորություններ
    • Պաշտոնական
    • Տեղական
    • Միջազգային
    • Տնտեսական
    • Տարածաշրջանային
    • Սոցիալական
    • Մշակութային
    • Հոգևոր
    • Իրավունք
    • ՌԱԿ մամուլ
  • Վերլուծություն
    • Քաղաքականություն
    • Տնտեսական
    • Հրապարակախոսություն
  • Մշակույթ
    • Ազգային
    • Կերպարվեստ
    • ToTo
    • Երաժշտություն
      • Դասական
      • Պոպ
      • Ջազ
      • Ռոք
  • ՌԱԿ մամուլ
  • «ԱԶԳ» Շաբաթաթերթ
    • Հոդվածներ
    • «ԱԶԳ» շաբաթաթերթ, տպագիր
    • Տպագիր արխիվ 1991-2025
    • Արխիվ
  • Տեսադարան
  • Մամուլ
  • Մեր հեղինակները

© 2025 «ԱԶԳ» վերլուծական