Երկուշաբթի, Հուլիսի 14, 2025
Ազգ
Wildberries
Wildberries-ը նվազեցնում է միջնորդավճարը այն վաճառողների համար, ովքեր ապահովում են արագ առաքում մինչև գնորդ
  • Նորություններ
    • Պաշտոնական
    • Տեղական
    • Միջազգային
    • Տնտեսական
    • Տարածաշրջանային
    • Սոցիալական
    • Մշակութային
    • Հոգևոր
    • Իրավունք
    • ՌԱԿ մամուլ
  • Վերլուծություն
    • Քաղաքականություն
    • Տնտեսական
    • Հրապարակախոսություն
  • Մշակույթ
    • Ազգային
    • Կերպարվեստ
    • ToTo
    • Երաժշտություն
      • Դասական
      • Պոպ
      • Ջազ
      • Ռոք
  • ՌԱԿ մամուլ
  • «ԱԶԳ» Շաբաթաթերթ
    • Հոդվածներ
    • «ԱԶԳ» շաբաթաթերթ, տպագիր
    • Տպագիր արխիվ 1991-2025
    • Արխիվ
  • Տեսադարան
  • Մամուլ
  • Մեր հեղինակները
Ոչինչ չի գտնվել
Տեսնել բոլոր արդյունքները
Ազգ
Ոչինչ չի գտնվել
Տեսնել բոլոր արդյունքները

ՆԱԽԱԳԱՀ ԹՐԱՄՓԸ ԵՎ ԱՄՆ ԱԶԳԱՅԻՆ ԱՆՎՏԱՆԳՈՒԹՅԱՆ ՆՈՐ ՌԱԶՄԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆԸ

22/12/2017
- 22 Դեկտեմբերի, 2017, ԱԶԳ շաբաթաթերթ
Կիսվել ՖեյսբուքումԿիսվել ԹվիթերումՈւղարկել Տելեգրամով

ԱՐՄԵՆ ՄԱՆՎԵԼՅԱՆ, պ.գ.թ., էներգետիկ աշխարհաքաղաքականության եւ միջազգային անվտանգության մասնագետ

Մի քանի օր առաջ ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը հաստատեց ԱՄՆ ազգային անվտանգության նոր ռազմավարության նախագիծը: Այս փաստաթուղթը կարեւորագույն նշանակություն ունի այդ պետության առաջիկա տարիների զարգացումըՙ նրա հիմնական ռազմավարական թիրախները, վտանգները, սպառնալիքները ու մարտահրավերները հասկանալու համար, ինչը մասնագետներին հնարավորություն կտա նաեւ վերլուծել այն քաղաքականությունը, որը Թրամփի վարչակազմը կորդեգրի իր նպատակներին հասնելու համար:

ԱՄՆ-ում վերջին անգամ ազգային անվտանգության ռազմավարություն հաստատել էին 2015թ. նախագահ Օբամայի օրոք, բայց դրանից հետո փոխվել էր ոչ միայն Սպիտակ տան վարչակազմը, այլեւ աշխարհաքաղաքական իրավիճակը` առաջադրելով նոր խնդիրներ աշխարհի թիվ մեկ տերությանը: Այս փոփոխությունները նաեւ արտացոլվել են նոր ռազմավարության մեջ, որտեղ ԱՄՆ ազգային անվտանգության հիմնական սպառնալիքների թվում Չինաստանից բացի ավելացել է նաեւ Ռուսաստանը: Վերջինիս դերի կարեւորումը ԱՄՆ-ը ազգային անվտանգության ռազմավարության մեջ թերեւս կարելի է գնահատել շրջադարձային, քանի որ ԽՍՀՄ-ի քայքայումից հետո Ռուսաստանը չէր արժանացել այդ «պատվին»ՙ ամերիկյան արժեքների ու համաշխարհային գերիշխանության համար «սպառնալիք» գնահատվելու համար:

Այս առումով թերեւս արժե որոշակի պատմական էքսկուրս կատարել հասկանալու համար այդ փաստաթղթիՙ ազգային անվտանգության ռազմավարության կարեւորությունը այդ պետության համար: 1986թ. նախագահ Ռոնալդ Ռեյգանի օրոք ԱՄՆ Կոնգրեսը ընդունեց Գոլդվոթեր-Նիկոլսի Պաշտպանական գերատեսչության վերակառուցման մասին ակտը, որով փոփոխություն մտցրեց Ազգային անվտանգության օրենսդրությունում (ընդունված դեռ 1947թ. Կոնգրեսի կողմից): Այդ փոփոխությամբ Կոնգրեսը պարտադրում էր բոլոր նախագահներին գրավոր կերպով ներկայացնել տարեկան զեկույցներ մեծ ռազմավարության (grand strategy) մասին: Այս ակտով ԱՄՆ Կոնգրեսը փորձում էր կանոնակարգել եւ օրինականացնել ազգային անվտանգության ռազմավարության ընդունման եւ ազգային ռեսուրսների կառավարման համակարգըՙ միջնաժամկետ եւ երկարաժամկետ ռազմավարությունների ընդունման համար, որպեսզի պաշտպանի պետության համար կենսական նշանակություն ունեցող ուղղություններըՙ ազգային առաջնությունների, որոնք առնչվում են ազգային անվտանգության հիմնախնդիրներին:

Ազգային անվտանգություն ռազմավարության փաստաթուղթը որպես պետական անվտանգությունը համակարգող կարեւորագույնՙ ռազմավարական նշանակության փաստաթուղթ առաջին անգամ ընդունվեց ԱՄՆ-ում վերը նշված օրենսդրական փոփոխությունից մեկ տարի անցՙ 1987թ., նախագահ Ռոնալդ Ռեյգանի կողմից: Սա առաջին փորձն էր ուղղված պետության անվտանգության քաղաքականության ռազմավարության հստակեցման եւ այն այդ պետության ազգային շահերի հետ պատճաշեցման համար: Այս փորձը դեռ այն ժամանակ ցույց տվեց, որ նմանատիպ փաստաթուղթը հնարավորություն է տալիս հստակեցնելու պետության զարգացման գերակա ուղղությունները եւ փորձ էր պատասխանելու սպասվելիք այն մարտահրավերներին ու զարգացման հնարավոր այն միտումներին, որոնք ինչ-որ շրջանում կարող էին սպառնալիքներ ստեղծել պետության համար:

Նշված օրենսդրական ակտից եւ առաջին անվտանգային ռազմավարության ընդունումից հետո, անցած 30 տարիների ընթացքում ԱՄՆ-ը ընդունել է ազգային անվտանգության ռազմավարության 17 նմանատիպ փաստաթուղթ, որոնց ընդունման գործընթացի, կամ արդեն ընդունվածների մեջ փոփոխությունները կատարվել են ըստ աշխարհաքաղաքական շարժընթացներում տեղի ունեցող փոփոխությունների սրընթացության ու անհրաժեշտության:

Ազգային անվտանգության ռազմավարությունների ընդունման ռեկորդը թերեւս պատկանում է ԱՄՆ նախագահ Բիլ Քլինթոնին, որն իր նախագահության 8 տարիների ընթացքում հաստատել է նմանատիպ 7 փաստաթուղթ: Ի տարբերություն Քլինթոնի, ԱՄՆ-ի նախագահ Բարաք Օբաման ընդամենը 2 անգամ է հաստատել Ազգային անվտանգության ռազմավարությունը` 2010թ. եւ 2015թ., ինչը հավանաբար բացատրվում էր Քլինթոնի եւ ապա Բուշ կրտսերի ժամանակաշրջանից հետո համեմատաբար խաղաղ տարիներով, որոնք կային Օբամայի վարչակազմի օրոք:

Ինչեւէ, այդ փաստաթղթերը, որոնք կարեւորագույն նշանակություն ունեն ԱՄՆ վարչակազմերի համար, կարող են ենթարկվել որոշակի փոփոխությունների, երբ, օրինակ, որոշվում են աշխարհի այն տարածաշրջանները, որոնք գերակա-ռազմավարական նշանակություն էին ձեռք բերում, պայմանավորված աշխարհաքաղաքական փոփոխությունների հետ: Այսպես, եթե Ռոնալդ Ռեյգանի եւ ապա Բուշ ավագի ժամանակաշրջանում ԱՄՆ-ի համար աշխարհառազմավարական նշանակության տարածաշրջանը Արեւմտյան Եվրոպան էր, իսկ հետագայումՙ ողջ Եվրոպան, ապա Քլինթոնի եւ Բուշ կրտսերի օրոք ռազմավարական նշանակության շեշտադրումները սկսվեցին տեղափոխվել դեպի Մեծ Մերձավոր Արեւելք: Իսկ արդեն Բուշ կրտսերի եւ ապա Օբամայի օրոք հստակ դարձավ, որ ԱՄՆ-ի համար ռազմավարական նշանակություն է ստանում Ասիա-Խաղաղօվկիանոսյան տարածաշրջանը: Չինաստանը իր տնտեսական բուռն զարգացմամբ ԱՄՆ-ին ստիպեց ուշադրությունը շեղել դեպի իր կողմը:

Ազգային անվտանգության ռազմավարության նմանատիպ փոփոխությունները պայմանավորված էին աշխարհաքաղաքական այն զարգացումներով, որոնք տեղի են ունենում աշխարհում եւ որոնք արտացոլվում են ռազմավարական նշանակության տվյալ փաստաթղթում: Եթե ԽՍՀՄ-ի գոյության պայմաններում Արեւմուտք-Արեւելք հակասությունների հիմնական գիծն անցնում էր այդ երկու ճամբարներն իրարից բաժանող Արեւմտյան եւ Արեւելյան Եվրոպայի միջով, ապա ԽՍՀՄ-ի քայքայումից հետո, ԱՄՆ-ի համար ռազմավարական նշանակություն ձեռք բերեց Մեծ Մերձավոր Արեւելք կոչվող տարածաշրջանը:

Նման քաղաքականությունը պայմանավորված էր ԽՍՀՄ-ի քայքայումից հետո նախապատվությունների փոփոխությամբՙ ուժային կենտրոնների տեղաշարժով, մերձավորարեւելյան նավթի համար պայքարի սրմամբ, եւ տարածաշրջանում գործող ավտորիտար ռեժիմների դեմ պայքարի քաղաքականության որդեգրմամբ եւ այդ տարածաշրջանում Իրանի դերի բարձրացման դեմ պայքարով եւ այլն: Հասկանալի կերպով այս ամենը արտացոլվում էր նաեւ ԱՄՆ ազգային անվտանգության ռազմավարության մեջ եւ շեշտադրումը փոխվում դեպի Մերձավոր Արեւելք:

Սակայն 90-ական թվականների երկրորդ կեսից եւ հատկապես 2000-ականների սկզբներին Չինաստանի տնտեսական կտրուկ աճըՙ նրա դերակատարության ու ազդեցության ուժեղացումը Ասիա-խաղաղօվկիանոսյան տարածաշրջանում, սկսեց լրջագույնս անհանգստացնել Վաշինգտոնին: Վերջինս իր դաշնակիցներիՙ Ճապոնիայի, Հարավային Կորեայի եւ Թայվանի պաշտպանության անվան տակ սկսեց ուժեղացնել իր ներկայությունը այդ տարածաշրջանում, ցանկանալով զսպել Չինաստանի աճող ազդեցությունը հարեւան պետությունների նկատմամբ: Այս փոփոխությունը արտացոլվեց արդեն 2010 եւ 2015թթ ԱՄՆ-ի կողմից ընդունված ռազմավարության մեջ, ինչը նշանակում էր, որ տարածաշրջանը հայտնվում է ԱՄՆ-ի առանցքային հետաքրքրությունների եւ ուշադրության կենտրոնում:

Սակայն վերջին տարիներին Ռուսաստանի ռազմաքաղաքական դերի փոփոխությունըՙ նրա տնտեսական ու քաղաքական ազդեցության մեծացումը Եվրասիա մայրցամաքում եւ հատկապես Մերձավոր Արեւելքում, ԱՄՆ-ի նոր վարչակազմին ստիպեցին վերանայել իր ռազմավարությունը եւ Ռուսաստանին, Չինաստանի հետ միասին, ընդգրկել իր հիմնական սպառնալիքների ցանկում ԽՍՀՄ-ի կործանումից ուղիղ 26 տարի անց:

ShareTweetShare
Նախորդ գրառումը

ՏԻԵԶԵՐԱԿԱՆ ՏԱՐԱԾՈՒԹՅԱՆ ՈԴԻՍԱԿԱՆ

Հաջորդ գրառումը

ՓՈԹՈՐԻԿԸ ԲԱԺԱԿՈՒՄ

Համանման Հոդվածներ

11 հուլիսի, 2025

Տխմարություն է Եկեղեցու դեմ սուր ճոճելը

11/07/2025
11 հուլիսի, 2025

Նույն գետը՝ երկրորդ անգամ

11/07/2025
11 հուլիսի, 2025

Հայաստանը՝ նաեւ իր դեմ ծրագրի մասնակի՞ց

11/07/2025
11 հուլիսի, 2025

«Հայաստանն ու Ադրբեջանը ունեն նույն նպատակը՝ դուրս մղել Ռուսաստանին Հարավային Կովկասից»

11/07/2025
Հաջորդ գրառումը

ՓՈԹՈՐԻԿԸ ԲԱԺԱԿՈՒՄ

Արխիվ

Երկ Երք Չրք Հնգ Ուր Շբթ Կիր
 123456
78910111213
14151617181920
21222324252627
28293031  

Վերջին լուրեր

Միջազգային

ԱՄՆ-ն ու ՆԱՏՕ-ն Ուկրաինային զենք կմատակարարեն՝ Եվրոպայի հաշվին

14/07/2025

ԱՄՆ-ն և ՆԱՏՕ-ն համաձայնության են եկել Ուկրաինային զենք մատակարարելու հարցում՝ Եվրոպայի հաշվին. ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը հայտարարել է Սպիտակ տանը,...

ԿարդալDetails

Միացյալ Նահանգները առաջարկել է 100 տարով  վերահսկել Զանգեզուրի միջանցքը. դեսպան

14/07/2025

Գլխավոր դատախազությունը պահանջում է դեսպան Ավետ Ադոնցից անշարժ գույք և գումար բռնագանձել

14/07/2025

Այս փուլում «Արցախցիների իրավունքների պաշտպանության» խորհուրդը փողոցային պայքարը և նստացույցը դադարեցնում է. Ապրես Մարգարյան

14/07/2025

Արցախցիների 80 տոկոսն աղքատության շեմից ցածր վիճակում է. Բեգլարյան

14/07/2025
logo-white1
“Վահան Թեքեյան” Սոցիալ-Մշակութային Հիմնադրամ
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են։ Կայքի նյութերը տարածելիս հղումը կայքին պարտադիր է։

©2024 «ԱԶԳ» վերլուծական

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In

Add New Playlist

Ոչինչ չի գտնվել
Տեսնել բոլոր արդյունքները
  • Նորություններ
    • Պաշտոնական
    • Տեղական
    • Միջազգային
    • Տնտեսական
    • Տարածաշրջանային
    • Սոցիալական
    • Մշակութային
    • Հոգևոր
    • Իրավունք
    • ՌԱԿ մամուլ
  • Վերլուծություն
    • Քաղաքականություն
    • Տնտեսական
    • Հրապարակախոսություն
  • Մշակույթ
    • Ազգային
    • Կերպարվեստ
    • ToTo
    • Երաժշտություն
      • Դասական
      • Պոպ
      • Ջազ
      • Ռոք
  • ՌԱԿ մամուլ
  • «ԱԶԳ» Շաբաթաթերթ
    • Հոդվածներ
    • «ԱԶԳ» շաբաթաթերթ, տպագիր
    • Տպագիր արխիվ 1991-2025
    • Արխիվ
  • Տեսադարան
  • Մամուլ
  • Մեր հեղինակները

© 2025 «ԱԶԳ» վերլուծական