Ազգային ժողովի նախագահ Գալուստ Սահակյանի հետ «Ազգի» հարցազրույցը տեղի Է ունեցել չորեքշաբթի օրը եւ շոշափել է մի շարք հարցեր, այդ թվում` խորհրդարանում լրագրողների հավատարմագրման կարգը փոխելու վերաբերյալ: Վերջինի առումով լրատվամիջոցներ էր թափանցել այն լուրը, թե Ազգային ժողովում մտմտում են կրճատել հավատարմագրված լրագրողների թիվը, արտաքին հագուկապի հետ կապված սահմանել դրես-կոդ, ոլորտում հինգ տարուց պակաս փորձ ունեցող լրագրողներին չհավատարմագրել: Թե ինչու եւ ինչպես խորհրդարանական լրագրողի աշխատանքը կամաց-կամաց վերածվեց կենցաղային սենսացիա թռցնելու գործընթացի, արդյոք դրանում մեղավո՞ր են հենց լրագրողները, եւ արդյոք ճիշտ լուծում է լրագրողների թվի օպտիմալացումը խորհրդարանում` մեր տեսակետը կներկայացնենք հաջորդ համարում, իսկ այս, ու սրանից ավելի կարեւոր հարցերի վերաբերյալ մեր հարցազրույցը Գալուստ Սահակյանի հետ` ստորեւ:
– Ազգային ժողովի վերջին` արտահերթ նիստին առաջացավ քվորումի խնդիրը, որը նորից ու նորից կվերադառնա, հատկապես այս աշնանը, երբ ընդդիմադիր քառյակը խոստանում է կոշտացնել պայքարը: Սա մի խնդիր է, որ նոր է ՀՀԿ-ի համար, ինչպե՞ս եք այն լուծելու:
– Իրադրության մեջ ես խնդիրներ չեմ տեսնում: Այն, որ ընդդիմությունը հիմնական քաղաքական պրոցեսներից իրեն զատել-առանձնացրել է եւ գնում է տեխնիկական գործընթացների ճանապարհով` իբրեւ թե մեր խմբակցությունը քվորում եթե չապահովի, դա իրենց հաղթանակն է, ես կարծում եմ` դա թույլ գործոն է եւ թույլ գործիք, որովհետեւ ամեն դեպքում կան գործուղումներ, որոնք պարտադիր են, օրինակ` ԵԽԽՎ-ի կամ միջպետական գործուղումները: Մենք այդ պրոբլեմները կարող ենք հաղթահարել, եւ այդտեղ հաղթանակներ կամ պարտություններ տեսնելը չնչին մթնոլորտ ստեղծելու տարբերակ է ընդդիմության կողմից:
– Այդ իմաստով չե՞ք ափսոսում, որ ՕԵԿ-ին բաց թողեցիք, եւ արդյո՞ք դրա համար օբյեկտիվ հիմքեր կային:
– Քաղաքականության մեջ չեն ափսոսում, յուրաքանչյուր քաղաքական ուժ ինքն է որոշում իր ճանապարհը, ինչպես եւ` Հանրապետականը:
– Ազգային ժողովի նախագահի պաշտոնում մամուլը Ձեզ սկզբում մի տեսակ կոշտ ընդունեց, դա Ձեզ բարկացնում է՞ր:
– Ընդհանրաես մամուլը չի կարող բարկացնել, որովհետեւ իմ փորձառությունը այնպիսին է, որ նաեւ երբեմն-երբեմն այդ քննադատություններն ընդունում ու լռում եմ, որպեսզի մամուլը կարողանա վերջին հաշվով ձեւավորվել. ոչ թե կայքային մոտեցումները գերակշռեն, այլեւ լուրջ փիլիսոփայություն ունենա նաեւ մամուլը: Մամուլնն այսօր ապրում է ինտրիգներով, հայտնաբերում է ինտրիգներ եւ փորձում դրանք վերլուծել: Դա, կարծում եմ, որոշիչ չի կարող լինել լուրջ մամուլում:
– Մամուլի խնդրին դեռ կվերադառնանք: Ձեր կարծիքով ի վերջո Հայաստանը կստորագրի՞ Եվրասիական Միություն մտնելու պայմանագիրը, ե՞րբ եւ որտե՞ղ դա տեղի կունենա: ՌԴ փոխվարչապետ Շուվալովն այս առումով ասել էր, թե Հայաստանը պետք է բանակցութուններ վարի Առեւտրի համաշխարհային կազմակերպության հետ, ինչի՞ մասին է խոսքը, ի՞նչ նկատի ուներ նա:
– Նման հարցադրումը (ՌԴ փոխվարչապետի-Մ.Խ.) ես համարում եմ անձի մոտեցում. որովհետեւ մեր բանակցային պրոցեսում նման խնդիրներ չեն քննարկվել, քանի որ այդ խնդիրները որպես թնջուկ չեն էլ առաջացել: Ինչ վերաբերում է պայմանագրի ստորագրմանը` մենք շահագրգիռ ենք ճիշտ ժամանակին ստորագրել, իսկ եթե որոշակի հետաձգումներ լինեն` դրանք հայկական կողմի պատճառով չի լինի:
– Արտահոսք կար, որ հուլիսի 3-ին է ստորագրվելու` ի՞նչ միջոցառման, ի՞նչ ձեւաչափի համատեքստում է ստորագրվելու:
– Որեւէ նման ինֆորմացիայի չեմ տիրապետում, համենայնդեպս` մեր ստորագրման պայմանավորվածությունը բաց եւ հստակ է, ինչպես պայմանավորվել ենք, ժամկետների մեջ եթե փոփոխություն լինի` Եվրասիական միության երեք պետությունների, այլ ոչ թե Հայաստանի հետ կապված կլինի:
– Տեղեկատվական հոսքից ստացած տպավորություններ են` ուզում եմ Ձերը ստուգել. տպավորություն չունե՞ք, թե ռուսները չեն շտապում Հայաստանին ներքաշել ԵՏՄ կամ ՄՄ, ընդհակառակն, տորպեդահարում են:
– Հայաստանին ոչ որեւէ պետություն կարող է ներքաշել, եւ ոչ էլ ընդհակառակն: Մենք ունենք մեր շահերը, տնտեսական առումով շահավետությունն է գործոնը, եւ այնպիսի իրավիճակ է, որ մենք փորձում ենք արժանապատիվ մասնակցել միության աշխատանքներին: Իսկ ստորագրել-չստորագրելու խնդիրն այս պահին Հայաստանի հետ կապված չի կարող լինել…
– Ի՞նչ խնդիր` որոշակիացրեք…
– Ժամկետները երկարաձգել են մինչեւ հուլիսի մեկը, մենք պատրաստ ենք ստորագրելու, բայց մամուլից արդեն երեւում է, որ Բելառուսն ինչ- որ խնդիրներ ունի սցենարների մեջ: Ուզում եմ ասել, որ եթե նույնիսկ չստորագրվի` դա կապված չի լինի մեր քաղաքական կամ տնտեսական դրսեւորումերի հետ: Իմ կարծիքով` կստորագրվի եւ շատ չի ուշանա: Չեմ կարող ասելՙ ամսի մեկին կամ տասին, բայց որ ստորագրվելու է, դա` անկասկած :
– Գլխավոր խնդիրը մնում է Ղարաբաղի հետ կապվա՞ծ (նկատի ունեինք Արցախի սահմանին մաքսակետ դնելու խնդիրը):
– Ղարաբաղի հետ կապված որեւէ խնդիր չէր կարող լինել, չի էլ առաջացել:
– Նուրսուլթան Նազարբաեւի մակարդակով առաջանում է` երեք կողմերից մեկի:
– Հիմա մեր քաղաքական գործիչների, լրագրողների մեջ ավելի շատ Նուրսուլթան Նազարբաեւի խոսքն է անցնում, քան մեր ասածը. ղարաբաղյան խնդիր երբեւիցե այդ քննարկումների ժամանակ չի եղել եւ չէր էլ կարող լինել` դա տնտեսական համագործակցություն է:
– Վերադառնանք խորհրդարան, որտեղ ուժերը թվային առումով համարյա կիսվել են, մեծ տաբերություն չկա թվային առումով` սովորաբար այդպիսի իրավիճակի հետ մեծամասնությունը հաշվի պետք է նստի:
– Իսկ ի՞նչ իրավիճակ է` կա իշխող քաղաքական ուժ, եւ կան տարբեր քաղաքական ուժեր, որոնք փորձում են ինչ-որ հարցերում համագործակցել:
– Բայց պարոն Սահակյան, Հայաստանում արդյոք իրավիճակը համարժե՞ք է այն հանգստությանը, որն ի վերջո իշխող ուժը դրսեւորում է:
– Ես կարծում եմ` ամենաանհանգիստը իշխող ուժն է, ով ոչ թե այսպես ու այնպես` սրանից-նրանից է խոսում, այլ պատասխանատվություն ունի, եւ իր պատասխանատվության շրջանակներում պիտի միշտ անհանգիստ լինի:
– Բյուջե չի լցվում դեռ, թանկացումներ են, բազում այլ խնդիրներ կան, կամ` բողոքի գործողություններ անողների դեմ վերջին օրերի ոստիկանական պահվածքը նորմա՞լ է…
– Ինչը հնարավոր է` արվում է: Չէի ասի` բոլոր ոլորտներում փայլուն է արվում, բայց ինչը հնարավոր է, հաղթահարելի է` անում ենք: Ինչ վերաբերում է ոստիկանությանը, վերջին իրադարձություններին, էս աղմուկներին, եթե լսենք կեղծ ազատ խոսքի իրավունքի մասին խոսողների ասածները` մենք պետք է բանակ չունենանք, ոստիկանություն չունենանք…
– Չէ, խոսքը բողոքողների գործողություններին ոստիկանության անհամարժեք արձագանքին է վերաբերում:
– Դուք էլ եք տեսնում, նկարահանումները կան, էնպես չի, որ… մարդը բողոքում է` թող բողոքի, ասի` սա սխալ է, բայց չպետք է նախահարձակ լինի կամ հարձակվի իր պաշտոնական գործողությունը կատարող ոստիկանի վրա:
– Իսկ դուք որպես խորհրդարանի նախագահ, հակվա՞ծ եք լսելու բողոքավորներին, լոկալ բողոքներ իրակացնող տարբեր խմբերին:
– Ես բոլորի բողոքներն էլ լսում եմ, բայց չի կարելի հասարակական պրոցես դարձնել որեւէ փոքր խմբի բողոքը: Երբեմն էլ զարմացած եմ, թե ինչո՞վ են սնվում այդ մարդիկ, որոնք օրեր շարունակ առավոտից երեկո զբաղվում են բողոքելով: Սնուցման օջախը եթե տիրապետելի լինի` կարելի կլինի ավելի մեծ գնահատականներ տալ:
– Չե՞ք վախենում հասարակության պոռթկումից:
– Եթե որեւէ իշխանավոր հասարակության պոռթկումից վախենա, բնականաբար պետությունը չի կայանա: Իշխանությունը նրա համար է, որ լսի ե՛ւ հասարակության պոռթկումը, ե՛ւ իր պատասխանատվության շրջանակում լուծումներ գտնի:
– Իսկապե՞ս շատ խորհրդականներ եւ օգնականներ ունեք, ինչպես մամուլն էր գրել, եւ որ` խորհրդարանի աշխատակազմն ուռճացված է:
– Ես այդտեղ նաեւ դրական բան եմ տեսնում, որ խորհրդարանի նախագահի վերաբերյալ այլ բաներ չեն գտնում, ստիպված սկսում են էս կարգի խնդիրների առնչեցնել. որ Գալուստ Սահակյանին ինչ-որ բան ասելու համար կարելի է խոսք բացել, թե Գալուստ Սահակյանի թոռնիկը չի կարողացել դպրոց ընդունվել, կարելի է շարունակել-ասել` ճիշտ է, Գալուստ Սահակյանի որդին, Արման Սահակյանը գնացել է բանակ, բայց չի գրված, թե որտե՞ղ է ծառայել: Գալուստ Սահակյանը դեռ հաստիքացուցակն էլ չի նայել, որովհետեւ մեծ զբաղվածություն է եղել մինչեւ այժմ, որ ասի` ավելորդ հաստիքներ կան: Էս կարգի տեղեկությունները հիմնականում լրագրողների արածն են, դե` 131 պատգամավոր ունենք, իսկ խորհրդարանում հավատարմագրված են 250 լրագրող (մեր տեղեկություններով` մոտ 300.- Մ.Խ.), ու հորինվածքը շատ է:
– Եկանք-հասանք լրագրողներին. լուրեր կան, եւ կրկին մամուլում, որ խորհրդարանում պատրաստվում են օպտիմալացնել հավատարմագրված լրագրողների թիվը, նաեւ դրես-կոդ սահմանելու մասին է խոսվում` արտաքին հագուկապի ինչ-որ նորմերի մասին է խոսքն այսինքն… Դուք արհեստական գործընթացների կողմնակի՞ց եք:
– Ոչ, արհեստական գործընթացներ չեն լինի, ես դա քննարկելու եմ մամուլի ներկայացուցիչների եւ լրագողական կառույցների հետ եւ վերջնական եզրահանգումը թողնելու եմ իրենց: Կգտնեն, որ 1000 հոգի պետք է լինեն Ազգային ժողովում, կթույլատրենք այդ 1000 հոգին: Այնուհանդերձՙ այստեղ մի խնդիր կա. մեր թերթերը երկրորդական դաշտ են մղվում, որովհետեւ կայքերը գալիս են ոչ թե Ձեզ պես վերլուծությունների, այլ որ մի այնպիսի բան գտնեն, որ իրենց կայքերի այցելողների քանակը շատացնեն: Ոչ թե գալիս են լուսաբանելու խորհրդարանի աշխատանքները, այլ վատաբանելու ամեն ինչ…
– Դա հետեւանքն է. պատճառների մասին, որոնք լրագրողական հարթությունից իրականում դուրս են, ես ու Դուք գիտենք…
– Իմ խորին համոզմամբ` խորհրդարանը լրագրողական պրակտիկայի միջավայր չի կարող լինել, այստեղ պետք է գան առնվազն հինգ տարի ոլորտում աշխատած մարդիկ: Երբեք ու երբեք դեռ չեմ տեսել հակադրություն ու բախում փորձառու լրագրողի ու պատգամավորի կամ աշխատակազմի միջեւ, դա է պրոֆեսիոնալիզմը լրագրողի կողմից: Բացի այդ` խորհրդարանը հարմարություններ չունի այդքան մեծ թվով լրագրողներ հավատարմագրելու, հիմքում պետք է լինի նորմալ աշխատանքային պայմաններով ապահովելը, որպեսզի չխոչընդոտվի ե՛ւ պատգամավորի աշխատանքը, ե՛ւ լրագրողական ոլորտն էլ զարգանա: Որ նիստերի դահլիճից երբ պատգամավորը դուրս է գալիս մի բաժակ սուրճ խմելու կամ իր սենյակից մի փաստաթուղթ վերցնելու` դուրս գալուն պես պատգամավորի վրա լրագրողները չհարձակվեն:
– Դուք գոնե նման խնդիր չունեք` միշտ աչքի եք ընկել նրանով, որ շատ հեշտ եք շփվել լրագրողների հետ, նախագահ դառնալուց հետո պետք չէ դա խաթարել:
– Այսօրվա իմ օրակարգն այնպես է, որ ցանկացած լրագրողի հարցերին կարող եմ պատասխանել, բայց ոչ նույն պահին` ուղղակի ժամկետներ առաջադրելու պահանջով, ինչը մամուլի մասին օրենքն է պարտադրում:
