ԵՎՐՈՊԱԿԱՆ ԱՐԴԱՐԱԴԱՏՈՒԹՅՈՒՆԸ ՎՃՌՈՒՄ Է ՓԱԽԱԾ ՄԻԼԻԱՐԴԱՏԵՐԵՐԻ ՃԱԿԱՏԱԳԻՐԸ

ՌՈՒԴՈԼՖ ԱՎԱՆԵՍՅԱՆ

Եվրոպական Միությունում վերջապես ընկալեցին, որ ամեն օլիգարխ չէ, որ դեմոկրատ է եւ ոչ ամեն դեմոկրատ անպայման օլիգարխ պետք է լինի: Ավստրիայի մայրաքաղաքում ղազախստանցի նախկին խոշոր պաշտոնյա եւ միլիարդատեր Ռախաթ Ալիեւի հերթական աղմկոտ ձերբակալությունը նշանավորեց կարեւոր միտումՙ Արեւմուտքը դադարեց հովանավորել Արեւելքից փախած հանցագործներին:

Ժողովրդավարությունը պետական կառավարման կարեւորագույն տարր է, սակայն բախվելով Ռուսաստանի, Ղազախստանի եւ մի շարք այլ պետությունների ավազակային հակումներ ունեցող մեծահարուստների անսկզբունքայնությանը, ի ցույց դրեց իր թույլ տեղը: Ավելի ճշգրիտ, փախած հանցագործներից որեւէ մեկը կարող էր ներկայանալ իբրեւ ժողովրդավարական արժեքների ջատագով, ինչը մեծ փողերի առկայության պայմաններում առանձնապես դժվար չէ անել, եւ փաստորեն, ստանալ, եթե ոչ ինդուլգենցիա, ապա դատավճռի բավականին էական հետաձգում: Այդ ժամանակը հանցագործներն օգտագործում են հետքերը խճճելու, իրենց օգտին ԶԼՄ-ներում քարոզչական արշավ իրականացնելու, անհրաժեշտ ուղղությամբ հասարակական կարծիքը ձեւավորելու եւ այդպիսով իշխանության վրա ճնշում բանեցնելու համար:

Ռախաթ Ալիեւի օրինակը, ինչպես եւ ղազախստանցի մյուս փախած օլիգարխ Մուխտար Աբլիազովինը, ցույց է տալիս, թե որքան բարդ է կողմնորոշվելը նման հարցերի էության մեջ, որքան դժվար է քանդել գորդյան հանգույցը, որը ներծծված է տոտալ կեղծիքի եւ կոռուպցիայի թունավոր խառնուրդով:

Սակայն կարեւոր է, որ, այնուամենայնիվ, եվրոպական հասարակությունը սովորել է հատիկը թեփից տարբերելը, եւ հետաքննությունը, թող որ դանդաղ, թող որ փոքրիկ քայլերով, բայց այնուամենայնիվ շարժվում է դեպի եզրագիծ:

Ռախաթ Ալիեւի, որը վերջին ժամանակներս ավելի հայտնի է Շորազ ազգանունով, ձերբակալությունը մի Ռուբիկոն է, որը խորհրդանշում է հետաքննության սկզբունքորեն նոր փուլ: Եթե խոսենք ավելի պարզՙ Ալիեւի պոչին սեղմեցին ոտքով: Հակառակ դեպքում նա ի՞նչու պետք է կամավոր ներկայանար ոստիկանություն եւ գործարար ցանկություն արտահայտեր համագործակցելու հետաքննության հետ: Այո, հիշեցնեմ համառոտ, այդՙ քրեագիտության տեսանկյունից բավականին հետաքրքրական անձնավորության հին քաջագործությունների մասին: Նա, եթե ինձ չի դավաճանում հիշողությունս, Ղազախստանում ստացել է քառասուն տարվա բանտարկություն մարդկանց հափշտակելու, սպանությունների, ռեյդերային հարձակումների եւ պետական հեղաշրջման փորձի համար: Նա թաքնվել էր Ավստրիայում, այնուհետեւՙ Մալթայում, ներկայանալով իբրեւ քաղաքական վտարանդի:

Եվրոպան, որի համար անմեղության կանխավարկածը արդարադատության անխախտ հիմքն է, հրաժարվեց Ալիեւին հանձնել Ղազախստանինՙ փորձելով ինքնուրույնաբար խորանալ այն հարցում, թե դա ինչ մարդ է: Ահա եւ սկսվեց: Օլիգարխի գործերին մոտիկից ծանոթությունն առաջացրեց հետաքրքրական աշխատանքի կարոտ զգացած պինկերտոնների հրճվանքը:

2011թ. Ավստրիայում սկսվեց ղազախստանցի բանկիրների սպանության գործով հետաքննությունը: Ըստ էության, հենց այդ գործի շրջանակներում էլ օլիգարխը ձերբակալվեց: Հարցՙ իսկ ինչո՞ւ ոչ ավելի վաղ: «Գործը շատ բարդ է, եւ խնդրահարույց»,- ասաց ավստրիական դատախազության ներկայացուցիչը: Ավելացնենք, որ այդ գործի շրջանակներում ընդգրկվեցին նույնիսկ ԱՄՆ Հետաքննությունների դաշնային բյուրոյի մասնագետները: Զուգահեռաբար Ալիեւի նկատմամբ հետաքննություն իրանացվում էր նաեւ Մալթայում: 2013թ. հունիսի 6-ին մալթացի դատավոր Մայքլ Մալլիան օլիգարխի նկատմամբ քրեական գործ հարուցեց: Դատավորը հիմնավորված համարեց Մալթայի գլխավոր դատախազության կողմից նրա հանդեպ հարուցված մեղադրանքները բեռլինյան փաստաբանական Dankert Spiller Richter Barlein (DRSB) գրասենյակի հայտարարության հիման վրա: Խոսքը միլիոնավոր եվրոների լվացման մասին է: Հետաքննությունն ընդգրկում է շատ երկրներ, այդ թվում եւ Գերմանիան: Այնտեղ Ալիեւի նկատմամբ գործ է հարուցվել Կրեֆելդի դատախազության կողմից:

Չի կարելի ասել, որ Ալիեւն ըստ այդմ չէր փորձում ճողոպրել: Այն մասին, որ մեղադրյալը խուճապի մատնվեց, խոսում է այն հանգամանքը, թե որքան արագ վերջին շրջանում նա փոխում էր իր փաստաբաններին: Դրան գումարած եւ այն, որ վտանգը զգալով, նա փորձեց ձեռք բերել Կիպրոսի քաղաքացիություն: Սակայն գործը միջազգային արձագանք ստացավ եւ մեծահարուստի միլիարդները չօգնեցին լուծել հարցը: Կիպրոսի փոխարեն ճակատագիրը բերեց նրան Վիեննա, որտեղ էլ նա այսօր փայլեցնում է բանտային նստարանը:

Եվս մեկ օլիգարխ Մուխտար Աբլիազովը նույնպիսի նստարան է փայլեցնում Ֆրանսիայում: Նրա գործերն, ըստ ամենայնի, էլ ավելի վատ են ընթանում: Նրա առջեւ հառնել է շուտով Մոսկվա տեղափոխվելու հեռանկարը, որի արտահանձնմանն է սպասում ռուսաստանյան արդարադատությունը:

Բառացիորեն օրերս, Լիոնի վերաքննիչ դատարանը բավարարեց ՌԴ Գլխավոր դատախազության միջնորդությունը իր ներկայացուցիչներին Աբլիազովի հանձնմանը վերաբերող հարցումների քննարկման դատական նիստերին մասնակցելու վերաբերյալ: Դա փոքրացնում է օլիգարխի առանց այդ էլ չնչին շանսերը հաղթանակի հասնելու հարցում:

Այս տարվա հունվարին Էկս-ան-Պրովանսի վերաքննիչ դատարանն արդեն վճռել էր հանցագործին Ռուսաստանին հանձնելու հարցը: Սակայն հետագայում որոշումը փոխեց ֆորմալ հիմքերից ելնելով: Այնուամենայնիվ, Աբլիազովն իզուր չէ վճարում իր փաստաբաններին: Նրանք գտան գործում առկա նյութերում մի չնչին պատրվակ, թղթերում ոչ ճշգրիտ ձեւակերպումներ: Սակայն, դե ֆակտո ֆրանսիական Ֆեմիդան արդեն վճռել է Աբլիազովի ճակատագիրը, մնում է այն ձեւակերպել դե յուրե: Ֆրանսիական դատախազությունն, ի միջի այլոց, հայտարարել է, որ դրական է վերաբերում երկրից նրա արտաքսման հնարավորությանը:

Պաշտպանության փաստաբանները, հասկանալի բան է, փորձում են թույլ չտալ գործի արագ ավարտը: Ինքըՙ Աբլիազովն էլ զուր ժամանակ չի կորցնումՙ շարունակելով տեղեկատվական պատերազմը եւ ձգտելով եթե ոչ ազատության, ապա գոնե Երփներանգ ափին հարմարավետ բանտի: Բայց, ինչպես ասում են այն մարդիկ, որոնք ծանոթ են հիսնամյա աղվեսի սովորություններին, նա ոչ թե պարզ խուճապի մեջ է, այլ սարսափի: Երբ այրվում է Աբլիազովի պոչը, նա սկսում է խղճահարություն առաջացնել, բոլորին պատմելով, որ իրեն ուզում են սպանել: Իր վերջերս տված հարցազրույցում նա անխնա կերպով ոտնատակ արեց Ֆրանսիայի իմիջըՙ հայտնելով, որ այստեղ իր կյանքին վտանգ է սպառնում: Իբր, հենց դրա համար նա պահանջեց մեկ տեղանոց բանտախուց, որպեսզի զբոսանքի ժամանակ իր հետ «միջադեպ» տեղի չունենա: Սա հավաստի հատկանիշ է, որ ֆրանսիացիների հետ Աբլիազովն ընդհանուր լեզու չգտավ: Ի միջի այլոց, նա փնովում եւ ոչ օբյեկտիվության մեջ նույնպես մեղադրում էր Անգլիայի դատարանին, երբ նրան Մարախլապատ Ալբիոնում 22-ամսվա բանտարկության դատապարտեցին:

Նկար 1. Մուխտար Աբլիազով