Նա մարտահրավեր նետեց ոչ այնքան ցուցարարներին, որքան Արեւմուտքին
Այսօր Ստամբուլի Թաքսիմ հրապարակի «Գեզի» զբոսայգում բռնկված եւ Թուրքիայով մեկ տարածված հակակառավարական ցույցերի, որոնք ուղեկցվում են ոստիկանության հետ բախումներով, 20-րդ օրն է: Թեեւ դրանց թափը կոտրվել է, սակայն բորբոքված կրքերը դեռեւս չեն հանդարտվում: Ամենեւին չի նվազում նաեւ ցույցերի հանդեպ աշխարհի առաջնակարգ լրատվամիջոցների հետաքրքրությունը:
Հատկանշական է, որ մինչ ցուցարարների հանդեպ անհամաչափ ուժի գործադրման պատճառաբանությամբ ԱՄՆ-ում եւ Եվրոմիության առաջնակարգ երկրներում, ինչպիսիք են Գերմանիան եւ Իտալիան, դատապարտում են վարչապետ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանին, Կոսովոյում, Բոսնիա-Հերցեգովինայում եւ Մակեդոնիայում կազմակերպվում են հանրահավաքներ ի պաշտպանություն Էրդողանի:
Այդպիսի հանրահավաքներ հունիսի 14-ին կազմակերպել էին նաեւ Պակիստանում, Մալայզիայում, Ինդոնեզիայում, Եմենում ու Գազայում: Ի դեպ, Էրդողանի պաշտպանությամբ հանդես եկած երկրների դրոշը ծածանվում էր «Արդարություն եւ բարգավաճում» կուսակցության Անկարայի եւ Ստամբուլի հանրահավաքներում: Թեեւ Ադրբեջանը այդպիսի նախաձեռնություն հանդես չէր բերել, սակայն հանրահավաքում ծածանվող ադրբեջանական դրոշները գերազանցում էին մյուս երկրների դրոշներին: Այս երկրներին մեկ առ մեկ շնորհակալությամբ թվարկող Էրդողանը, նշեց հանրահավաքում նրանց ներկայության մասին, բայց չհիշատակեց ո՛չ Ադրբեջանի, ո՛չ ադրբեջանական դրոշի մասին:
Հանրահավաքներից առաջինը հունիսի 15-ին կազմակերպվեց Անկարայի Սինջան արվարձանում, իսկ երկրորդըՙ հաջորդ օրը Ստամբուլի Քազլըչեշմե թաղում, որտեղ ազգային Սուրբ Փրկիչ հայկական հիվանդանոցն է նաեւ: Հավաքվածները վարչապետ Էրդողանին դիմավորում էին «Թուրքիան հպարտանում է քեզնով» բացականչություններով, նրա ելույթը հաճախակի ընդհատում «Պինդ կաց, մի ընկրկիր, Թուրքիան քեզ հետ է» վանկարկումներով: Հանրահավաքներին ներկա էին Ազգայնական շարժում, «Մեծ միասնություն», իսլամական «Երջանկություն» կուսակցությունները, որքան էլ Ազգայնական շարժում կուսակցության նախագահ Դեւլեթ Բահչելին հավանություն չտար այդ ներկայությանը:
Ներկայությանը ըստ երեւույթին նպաստել էր Արեւմուտքի եւ միջազգային լրատվամիջոցների բուռն հակազդեցությունը Էրդողանին, ինչպես նաեւ իրադարձությունները խեղաթյուրելու, օրինակ, CNN-ի նկրտումը, որը ստամբուլյան հանրահավաքը ներկայացրել էր որպես «հակակառավարական ցույց», թեեւ մասնակիցները ցուցարարների դեմ հանդես էին գալիս Էրդողանի պաշտպանությամբ:
Սինջանում Էրդողանը ելույթը սկսեց հետեւյալ կերպ. «Մենք այս ճամփան բռնել ենք պատանքը թեւի տակ, վախենալու խնդիր չունենք, ժողովուրդը տեր է կանգնում իր կառավարությանը եւ այդ ժողովուրդը այստեղից ի լուր աշխարհի բացականչում էՙ չարանենգ խարդավանքները բացահայտելու եւ նենգ թակարդը քանդելու իր վճռականության մասին: Ցուցարարներին «թափթփուկ» էի անվանել, վիրավորվել են: Մինչդեռ բառարանով թափթփուկը նրանք են, ովքեր խախտում են կարգուկանոնը: Ամենաստոր ձեւով վիրավորեցին մեր ոստիկաններին, վիրավորում են գլխաշոր կապած աղջիկներին, մզկիթ են մտնում ալկոհոլային խմիչքով, հայհոյում են եւ հայհոյանքներ գրում պատերին, իսկ մենք դեռ շարունակում ենք համբերել: Ոստիկանությունը կարգազանցների դեմ ջրցան մեքենաներ եւ արտասվաբեր գազ օգտագործում է նաեւ ԱՄՆ-ում, ԵՄ-ի երկրներում, Ռուսաստանում: Նույնիսկ որոշ երկրներում զենք է օգտագործվում: Վիրավոր է ավելի քան 600 ոստիկան: Ֆինանսաբանկային ոչ մի լոբբի չի կարող վախեցնել կամ ստիպել մեզ, որ հետքայլ կատարենք: Մենք ճանապարհ ենք ընկել մեր պատանքով: Վաղը Ստամբուլում հանրահավաք ենք կազմակերպում: Ես դիմում եմ կարգազանցներին. Թաքսիմը պիտի դատարկվի: Կդատարկե՞ք: Բարի: Եթե չեք դատարկի, ես գիտեմ ոստիկանության միջոցով դատարկելու ձեւը: Մեր պետությունը որեւէ մեկի խաղալիքը չէ»:
Էրդողանի ելույթից մեկ ժամ հետո ոստիկանությունը Թաքսիմ հրապարակի հետ դատարկել էր նաեւ «Գեզի» այգին: Ցուցարարները ցրվել էին տարբեր թաղամասեր, մինչեւ առավոտ շարունակելու դիմադրությունը: Այդ թաղամասերից է Քուրթուլուշը, որը եղել է հայկական, բայց 60-ական թթ., երբ Ստամբուլի բնակչությունը 1,5 մլն էր, որից 50-55 հազարըՙ հայ: Ներկայումս Ստամբուլում բնակվում է 15 մլն մարդ, իսկ հայերի թիվը 50-60 հազար է: Այսինքն հայկական թաղամասեր, որպես այդպիսին, արդեն չկան: Փոխարենը կան նաեւ հայերով բնակեցված թաղամասեր: Այլ կերպ, ցուցարարները հայերով բնակեցված Քուրթուլուշ են մտել ոչ թե նկատի ունենալով, որ դա հայկական թաղամաս է, այլ պարզապես ոստիկանության հետապնդումից խույս տալու համար:
Համենայն դեպս, Անկարայում Էրդողանի հակազդեցության գլխավոր թիրախը ցուցարարներն էին, ինչպես նաեւ հետնաբեմից Ժողովրդա-հանրապետական կուսակցության գլխավորությամբ ցուցարարներին սատարող քեմալականությունը: Ստամբուլի հանրահավաքում արդեն նրա գլխավոր թիրախը դարձան աշխարհի առաջնակարգ լրատվամիջոցները: Էրդողանի ելույթը տեւեց մոտ երկու ժամ եւ նա մասնավորապես ասաց. «Եթե որեւէ մեկը ուզում է պատկերացում կազմել Թուրքիայի մասին, ընդ որում, հակառակ աշխարհի առաջնակարգ լրատվամիջոցների, թող այստեղ նայի, սա է պատկերը: Միջազգային մեդիան թող սա էլ քողարկի, քողարկի BBC-ն, CNN-ը, Ռոյթերը: Օրեր շարունակ կեղծիք էին տարածում: Հիմա իրենց կեղծիքի հետ մնացել են դեմ հանդիման: Այս պահին «Գեզի» այգին դատարկված է, Թաքսիմ հրապարակըՙ նմանապես: Բարեկամ թե թշնամի, թող բոլորն իմանան, որ Թուրքիան չի սահմանափակվում Թաքսիմ հրապարակով: Եվրոխորհրդարանը մեզ հետ կապված որոշում է ընդունել: Չափը պիտի իմանար, որովհետեւ Թուրքիայի վերաբերյալ որոշում ընդունելու ոչ մի լիազորություն չունի: Ընդունած որոշումը ես նույնությամբ վերադարձրել եմ իրենց: Ոչ մի խարդավանք չի գործի: Առանց ամաչելու հայտարարում են, թե արաբական գարնանը հաջորդում է թուրքական գարունը: Չգիտեն այդ մոլորվածները, որ թուրքական գարունը 2002-ի նոյեմբերի 3-ին էր (նկատի ունի ընտրությունները, որոնց արդյունքում միանձնյա իշխանության է եկել «Արդարություն եւ բարգավաճում» կուսակցությունը): Սրանք աչք ունեն, չեն տեսնում, ականջ ունեն, չեն լսում, լեզու ունեն, բայց ճշմարտությունը երբեք չեն ասում»:
Թուրքական ընդդիմությունը Անկարայի եւ Ստամբուլի հանրահավաքները համարում է մարտահրավեր ցուցարարներին եւ քննադատում Էրդողանին: Թվում է, թե դրանք մարտահրավեր են ոչ այնքան ցուցարարներին, որքան վերջիններիս արեւմտյան աջակիցներին, ինչպես նաեւ ժողովրդականության վերահաստատում իր լուր Արեւմուտքի:
