Տարածաշրջանը եռում է, աննախադեպ լարվածությունը Իրանի եւ Իսրայելի միջեւ կարող է խմբագրել այստեղ ապրող պետություններից յուրաքանչյուրի գործելակերպը եւ հետագա ընթացքը, եւ սա կատարվում է հենց հիմա, մեր օրերում: Խելագարություն կլինի, եթե Իսրայելը, իհարկե Արեւմուտքի հովանավորությամբ, ի պատասխան բալիստիկ հրթիռներով Իրանի կողմից հրթիռակոծմանը, հարվածի Իրանի միջուկային օբյեկտներին (հուսով ենք ` աշխարհը նման խելագարության չի հասնի, եւ ԱՄՆ նախագահ Ջո Բայդենն է արդեն դրան դեմ արտահայտվել): Նայած թե մեր տարածաշրջանի ո՞ր պետությունները կդառնան Իսրայելի եւ Իրանի թիրախները, ըստ այդմ կփոխվի ամեն բան, եւ Ադրբեջանը, Իսրայելի դաշնակիցը լինելով, կարող է նաեւ հրթիռակոծման ենթարկվելու եւ դրան պատասխանելու հարկադրանքից զերծ չմնալ` մի կողմից չկարողանալով մեր ուղղությամբ կենտրոնանալ, սա` լավագույն դեպքում, իսկ վատագույն դեպքում`մասնակցի Իրանի հրթիռակոծմանը, սխալմամբ մի երկու հրթիռ էլ դեպի Երեւան ուղղելով: Ուրեմն հարկ է, որ հասկանանք եւ արագորեն քննենք մեր հետագա քայլերը:
Այս մասին հասցրի հարցնել ԱԺ վերջին ճեպազրույցի մասնակից երկու ուժի միայն` իշխանական խմբակցության ներկայացուցիչներին` մեր պետության դիրքորոշման մասին, քանի որ անհարմար վիճակում է Հայաստանը, մի կողմից իր բնական դաշնակից Իրանն է, մյուս կողմից ` Իրանին պատժելու հակված պետությունների մեջ էլ Հայաստանի դաշնակիցներ (էսօր-վաղը Փաշինյան-Մակրոն հանդիպում կլինի) կան: Իսկ «Պատիվ ունեմ» խմբակցության ներկայացուցիչ Տիգրան Աբրահամյանից էլ, նկատի ունենալով ռազմական ոլորտից նրա տեղեկացվածությունը, հետաքրքրվեցի, թե արդյոք Հայաստանի երկինքը ծածկվա՞ծ է` թեկուզ պատահական հրթիռներին դեմ հանդիման, կամ առհասարակ` անվտանգության տեսակետից ի՞նչ վիճակում ենք: Իշխանական խմբակցությունից Արթուր Հովհաննիսյանը հղում արեց իշխող ուժի կողմից բարձրաձայնվող Հայաստանի բալանսավորված արտաքին քաղաքականությանը, որի մասին նախորդ օրը կառավարություն-ԱԺ հարցուպատասխանի ժամանակ նաեւ վարչապետն էր խոսել: Ասա, թե Ադրբեջանը ձեռքի հետ մի երկու հրթիռ արձակի մեր ուղղությամբ, իբր սխալմամբ` ի՞նչն եք բալանսավորելու, չգիտենք: Իսկ Տիգրան Աբրահամյանը լավատես չէր, որ իշխանությունը պատերազմից հետո այնպես է վերազինվել, որ Հայաստանին ուղղված վտանգները կարողանա չեզոքացնել:
Փաստորեն փողոցում ընդդիմության նոր ակտիվությունը համընկել է այս նոր տարածաշրջանային լարվածության հետ, բայց դա բոլորովին ազդեցություն չի ունեցել նրա օրակարգի այն միակ առաջնահերթության վրա, որն է անհապաղ իշխանափոխության պահանջը: Մերոնք ինքնամոռաց իրենց ամպլուայի մեջ են` Բագրատ Սրբազանը զբաղված է Նեռին հեռացնելու հույժ կարեւոր թեմայով հանրահավաքների նոր սերիայի կազմակերպմամբ, Հ1-ի եթերի հաղթական գրավմամբ` նրանով հայտարարություն անելը հաղթանակ սեպելով, կարծես թե Բագրատ Սրբազանի ասածը տիրաժավորող լրատվամիջոցների կամ ընդդիմության վերաբերյալ որեւէ տեղեկատվություն մարդկանց հասցնելու պակաս կա, իսկ Հ 1-ն էլ բոլոր ժամանակներում իշխանությունների խոսափողը չի եղել: Խորհրդարանական ընդդիմությունն էլ զբաղված է իշխող ուժի վրա խոսքի մակարդակով հզոր գրոհ կազմակերպելով եւ նույնպիսի պատասխան ստանալով իշխանականներից, խաղաղության պայմանագիրը խաղաղության «երաշխիք է-երաշխիք չէ» բառախաղով իշխանություն-ընդդիմություն հաջող փոխանցումներով: Թե բա` իհարկե երաշխիք չէ, Ադրբեջանում անցկացվելիք բնապահպանական միջազգային համաժողովից հետո կարող է էսկալացիա լինել` Ադրբեջանի պատերազմական նկրտումները միջազգային հարթակներում ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանն էլ չի բացառում:
Կամ էլ գլխավոր օրակարգի թեմա են դառնում խարդավանքներն ու պաշտոնանկությունները, ԶԼՄ-ներն ու ողջ քաղաքական դաշտը դրանցով ավելի են զբաղված , քան պետության եւ նրա անվտանգության խնդիրներով: Կամ միմյանց ուղղված մեղադրանքներով են տարվել, թե ո՞վ է ադրբեջանական թեզեր առաջ տանում, ո՞վ է անընդհատ մեջբերումներ անում Ալիեւից: Մեկ-մեկ նայում ես երկրին ներկայացվող մարտահրավերներն ու մեր քաղդասի եւ նրան պատկանող ԶԼՄ-ների` օրերով գեներացրած թեմաներն ու գլուխդ բռնում ես` էս ո՞ւր եմ ընկել:
Տնաշեններ, շաբաթն ուրբաթից շուտ է եկել, մոտակա տասը-տասնհինգ օրը Իսրայելը, Լիբանանին, Սիրիային հարվածելուց հետո, անպայման կպատասխանի Իրանին, քթներիս տակ Աստված գիտե ինչ-տեսակի հրթիռներ են սուրալու, դուք խոսում եք նոյեմբերի վերջի հնարավոր էսկալացիայից, մի հատ ձեզ թափ տվեք:
Աշխարհաբաժանման գործողություններն արագացան մեր քթի տակ, ինչ-որ կենտրոններ առաջ են ընկնում ԱՄՆ նախագահական ընտրությունների ելքից էլ, Ռուսաստան-Ուկրաինա պատերազմի ելքից էլ` միգուցե նախնական սցենարների նոր խմբագրման որոշում կա: Սյունիքով անցնող ճանապարհն էլ է այդ աշխարհաբաժանման բաղադրիչ, ի՞նչ իմանաս` ի՞նչ է բեմադրվելու այս անգամ, ինչպես Արցախում բեմադրվեց, Հայաստանին ի՞նչ վտանգներ են մոտենում, իսկ մերոնք շարունակում են իրենց մշտական, արդեն չորս տարի խաղարկվող գործելակերպը, իշխանականները սահմանները գծելու կանոնակարգի սահմանադրականություն են ստուգում` ուղերձ անելով, թե դեռ ԱԺ-ն կարող է ՍԴ որոշման ճիշտնուսխալը որոշել, էլ չգիտեմ ինչ: Ողջ տարածաշրջանում են ուժով նոր սահմաններ գծելու, ինչի՞ց եք խաբար: Էս աստիճան գործընթացներին անսինքրոն մտածողություն մեր քաղաքական հարթույթում, ընդգծված դրսեւորվող այժմյան սահմանային (երկու իմաստով էլ) իրավիճակներում, անգամ ես, քաղաքական դաշտի բոլոր դերակատարներին ուղնուծուծով ճանաչողս, չէի սպասում:
ՄԱՐԻԵՏԱ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ
Հեղինակի յութուբյան հրապարակումներին կարող եք ծանոթանալ հետեւյալ հասցեով.