Վերջին մի քանի օրը հայկականությամբ հագեցած երկու աննման երեկո անցկացրի` նույնիսկ ինձ համար անսպասելի բացահայտելով, որ հայ հանրությունը կարծես կարոտ լինի ա՛յդ մշակույթին: Այն , որ ասում են ` հեռանում ենք մեր արմատներից, աչքն ի տես ժխտվեց նոյեմբերի 3-ին ՀԲԸՄ դահլիճում կայացած «Ազնավուրը՝ հայերեն» համերգին` Պերճ Թյուրաբյանի եւ ընկերակից երգիչների կատարմամբ եւ նոյեմբերի 10-ին Կինոյի տանը Արթուր Արմինի ուսումնասիրությունների հենքով նկարահանված «Մհերի դռան առեղծվածը» ֆիլմի պրեմիերային: Երկու դահլիճում էլ մեծաթիվ այնքան կրթված երիտասարդություն կար, որ պարզապես հերքվում էր այն կեղծ տեսակետը, թե արմատների փնտրտուքը, ինքնության նախասկզբնական արմատները որոնելու ձգտումը, հայկական թեմաները այսօր այլեւս արդիական չեն: Այն աստիճանի արդիական են, որ Մհերի դռան առեղծվածին հաղորդակից դառնալու համար կինոյի տան հինգհարյուր հոգանոց դահլիճում ներկա էր ութհարյուրին մոտ մարդ, որոնք նստած էին այնտեղ, ուր հնարավոր էր նստել:
Նախ` ՊերՃ Թյուրաբյանի եւ բեմում նրա ընկերակից երգիչներ Նաիրի Գասպարյանի, Մխիթար Ավետիսյանի, Դավիթ Աբրահամյանի կատարմամբ «Ազնավուրը՝ հայերեն» համերգի մասին, որը ՀԲԸՄ աջակցությամբ էր եւ նրա դահլիճում: Ներկաները պարզապես վերապրեցին Ազնավուրին հայերեն, ընդ որում այն աստիճան բեմում ներկա էր Ազնավուրը, այն աստիճան հույզ, սեր, ափսոսանք, սրտի թրթիռ կար դահլիճի օդում, բեմից սրտերը լցվող հայերեն, բայց ազնավուրերեն հնչող երգերում, որ երիտասարդները պարզապես ընբոշխնում էին, իսկ մի փոքր ավագ տարիքի մարդիկ Ազնավուրի` աշխարհում նմանը չունեցող, խորն ապրումներ փոխանցող երգերով վերհիշում Ազնավուրով շաղախված իրենց ջահելության թանկ զգացմունքները: Ի՜նչ հիանալի թարգմանություններ` խորքով, ինչպես Ազնավուրի ֆրանսերեն տեքստերն են, զգացմունքների ի՜նչ կուտակում, ի՜նչ ձայներ, զգացմունքի, սիրո, ցավի եւ ափսոսանքի ի՜նչ վերամարմնավորումներ` երգի միջոցով: Պերճ Թյուրաբյանը պարզապես բեմի վրա ապրում էր երգը, որի մեջ կյանքն էր, եւ հիանալի կատարումներով պարզապես Ազնավուրին նվիրում մեզ: Նույնը նաեւ մյուս հիանալի երգիչները: Հայերենով այդ աստիճանի նույնականացված Ազնավուրի դեռ չէի հանդիպել` մի պահ անգամ մոռացանք, որ Ազնավուրը ֆրանսերեն էր երգում: Շնորհակալություն, Պերճ Թյուրաբյանին (եւ հետն էլ, իհարկե, նրան թեւավորող նրա տիկին Անահիտ Դաշտենցին` երկուսին էլ ջահել տարիներից ճանաչել եմ)` հիանալի կատարումների եւ թարգմանությունների համար:
Պերճ Թյուրաբյանի մասին. ծնվել է Կահիրեում, 1965-ին տեղափոխվել է Հայաստան: 1986 թվականից հաստատվել է Միացյալ Նահանգներում: Մասնագիտությամբ բանասեր է եւ գրադարանագետ:
Երաժշտությամբ զբաղվել է վաղ տարիքից՝ երգել տարբեր նվագախմբերում եւ երգեր գրել: 1960-ական թվականներին Երեւանում սկիզբ առած հեղինակային երգի ներկայացուցիչներից է: Գրում է երգեր նաև հայ բանաստեղծների տեքստերով: Նաեւ թարգմանում է եւ հայերեն ներկայացնում ֆրանսիական շանսոնի հեղինակների երգերը՝ Բրել, Բրասենս, Ֆեռե, Ազնավուր, եւ այլն:
Արթուր Արմինի ֆիլմը` «Մհերի դռան առեծվածը», պատմական անցքերի եւ հայկական ակունքով տիեզերագիտության, տոմարագիտության, դրանց հետ համադրվող աղբյուրագիտական տեղեկությունների համադրությամբ մեր ծագումնաբանության, հայկական լեռնաշխարհի` գիտելիքի բնօրրան լինելու, նախաստեղծ գիտելիքը մեր հայրենիքի տարածքներից աշխարհում տարածվելու մասին վկայությունների վերծանումն է, ու նախ եւ առաջ` Վանա լճի մերձակայքում գտնվող հայտնի Մհերի դռան սեպագիր արձանագրության մասին է խոսքը: Ֆիլմում Արթուր Արմինի գիրք- ուսումնասիրությունների, հատկապես «Հալդիի դարպասները», «Հին աստվածներ. Խորենացու հաղոդած դիցապատումների աստղագիտական հիմքերը» գրքերի գիտելիքը փորձ է արվում հանրությանը հասցնել հանրամատչելի լեզվով, գեղեցիկ եւ հազարամյակներ առաջվա սեպագիր նկարագրությունների մթնոլորտը փոխանցող կինոտեսարաններով, Արթուր Արմինի միջանկյալ մեկնաբանություններով: Համադրումներ կային նաեւ Արմեն Դավթյանի շումերերեն-հայերեն համեմատությունների հետ:
Չնախապատրաստված կինոդիտողի համար թեեւ ասելիքը բարդ էր, բայց մարդկանցով առլեցուն դահլիճը կլանված դիտում եւ լսում էր: Շնորհավորում եմ Արթուր Արմինին եւ ստեղծագործական խմբին` լիքն ասելիքով ֆիլմ ստեղծելու առթիվ:
Ֆիլմը դեկտեմբերի 15-ին ցուցադրվելու է «Մոսկվա» կինոթատրոնում` ով չկարողացավ ներկա լինել` այդ հնարավորությունից կարող է օգտվել:
Հայերն արթնանալու են, ցորենը` մասուրի չափ, գարին` ընկույզի չափ ժամանակի սպասումով`
ՄԱՐԻԵՏԱ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ
