Փողոցի կարծիքը իմանալու համար լրագրողները պաշտոնական տվյալներից ավելի նախընտրում են վարսավիրների եւ տաքսու վարորդների հետ զրույցը: Ու քանի որ հազվադեպ եմ վարսավիրանոց գնում, այսօր օգտվում եմ վերջինների՝ վարորդների հետ իմ զրույցներից: Եվ դրանք, զրույցները, այս օրերին միայն մեկ թեմա ունեն՝ մայրաքաղաքի տրանսպորտի վիճակը:
Առաջին հարցս լինում է այսպես կոչված «կարմիր» գծերի, ավելի ճշգրիտ՝ Երեւանի, դարձյալ այսպես կոչված «փոքր» կենտրոնի «կարմիր» գծերի հետագա թանկացման մասին: Նկատի ունեմ դրանց վրա կայանելու վարձավճարի առաջիկա հունվարի 1-ից նախատեսվող թանկացումը՝ շուրջ 13 անգամ:
Նախ ասեմ, որ բոլոր տաքսիստներն էլ առանց բացառության դեմ են դրան: Նրանք կտրուկ մերժում են ընդունել, որ այդպես կբեռնաթափվի քաղաքի կենտրոնը: Երկորդ՝ գրեթե բոլորն էլ, նկատի ունեմ զրուցակիցներս, այդ «նորամուծությունը» չեն համարում հարցի լուծում, այլ՝ պատիժ ու պատժամիջոց, իրավունքների սահմանափակում եւ տուգանքի ձեւով շորթում, կողոպուտ: Ոմանք նույնիսկ մտածում են, որ դա եւս մեկ միջոց է դասակարգային բաժանումը խորացնելու, պատկերավոր ասած՝ հասարակությունը 12 հազարանոցների եւ 160 հազարանոցների բաժանելու:
Զրուցակիցներս չեն ընդունում նաեւ որոշ՝ արդեն կայանած ավտոմեքենաների պատճառով նեղացած պողոտաների վրա ավտոբուսների համար առանձնացված գծերի նպատակահարմարության վերաբերյալ պնդումները, դրանց մեջ տեսնելով ի վնաս իրենց կողմնակալ վերաբերմունք իրենց՝ տաքսիների եւ մյուս՝ քաղաքապետարանի տնօրինության տակ գործող հասարակական տրանսպորտի միջեւ:
Նշեմ, սակայն, որ տաքսիստներից միայն բողոք եւ առարկություն չեմ լսում, այլեւ՝ առաջարկներ, տարբեր երկրներից բերված-լսված նորամուծություններ, սկսած վճարովի բազմահարկ կայանատեղիներից մինչեւ զույգ ու կենտ համարով մեքենաների երթեւեկը օրերի վրա բաժանելու փորձը, եւ մինչեւ՝ շրջաններից մայրաքաղաք մտնող ավտոմեքենաներից մուտքի վարձ գանձելու տարբեր քաղաքների օրինակը: Ոչ ոք չհիշեց մետրոպոլիտենի նոր եւ նորանոր կայարանների մասին խոսակցությունները, ըստ երեւույթին այն համարելով նախընտրական առասպելաբանություն:
Միայն մեկ վարորդ, որն ասաց, թե սովորաբար աշխատում է Երեւան-Թբիլիսի երթուղու վրա, բերեց Վրաստանի մայրաքաղաքի փորձը՝ խաչմերուկներում մետաղյա կամուրջներ, շրջանցիկ ճանապարհներ եւայլն: Իր բառերով՝ «տուտուց վրացիք շատ ավելի խելոք են, քան մենք»:
Չիմացա՝ «մենք» ասելով ո՞ւմ նկատի ուներ խոսակիցս, սակայն հետագա խոսկացությունից կռահեցի, որ այդ «մենքի» մեջ մտնում ենք բոլորս՝ ժողովուրդ, կառավարություն, քաղաքապետություն:
Եվ իսկապես: Բոլորս դժգոհ ենք մեր քաղաքի տրանսպորտի անմխիթար վիճակից, շպրոտի պահածոյատուփի նման սեղմված փոխադրամիջոցներից, դրանց նավթագազային արտանետումներից, գրեթե համատարած խցանումներից, լավագույն դեպքում՝ սողացող ընթացքից, ճանապարհային վթարներից, ամեն քայլափոխի կիրառվող պատժամիջոցներից՝ տուգանումներից, ժամերի ու ժամանակի կորստից:
Սակայն չկա ակնկալվող արդար ընդվզումը այդ բոլորի դեմ, չկա հասարակական պահանջը՝ այդ եւ հարակից հարցերը լուծելու, խելամիտ, համալիր, հեռատես ծրագրեր որդեգրելու եւ օր առաջ դրանց իրականացմանը լծվելու: Մեր աչքի առաջ շարունակում է կառուցվել մի նոր քաղաք, քաղաքի 2-րդ հարկում, Մոնումենտից ու Բաբայան փողոցից մինչեւ Զեյթուն, Քանաքեռ, Նորքի զանգված: Բարձրահարկերով նոր քաղաք՝ առանց համապատասխան ենթակառուցվածքների, առանց նոր ճանապարհների, կամուրջների եւ շրջանցիկ ուղիների: Ո՞ր երկրում, ո՞ր քաղաքում կարելի է նման բան թույլ տալ:
Քաղաքը շնչահեղձ է, անդամալույծ է դառնում: Մեղավորը «մենք» ենք, բոլորս: Պաշտոնյաները՝ անգործության եւ ապիկարության, քաղաքացիները՝ պահանջատեր չլինելու համար:
10-15-20 տարի հետո ի՞նչ ենք ասելու մեր հետնորդներին:
ՀԱԿՈԲ ԱՎԵՏԻՔՅԱՆ
