Day:Օգոստոսի 9, 2021
-
Ուկրաինայի ԱԳՆ-ն ակնկալում է ավելի շատ ամերիկյան ներդրումներ
Ուկրաինան ցանկանում է ավելի շատ ամերիկյան ներդրումներ տեսնել իր տնտեսության մեջ, հատկապես ռազմավարական ոլորտներում, և այս ասպեկտի քննարկումը կլինի երեք հիմնական բլոկներից մեկը օգոստոսի 30-ին Վաշինգտոնում ԱՄՆ նախագահ Ջո Բայդենի և Ուկրաինայի առաջնորդ Վլադիմիր Զելենսկու հանդիպման ժամանակ: Այս մասին հայտարարել է Ուկրաինայի արտաքին գործերի նախարար Դմիտրի Կուլեբան:
Նրա խոսքով՝ հարցերի առաջին բլոկի շրջանակներում Կիևը կփորձի նոր մակարդակի հասցնել երկրների քաղաքական համագործակցությունը, երկրորդ բլոկը կվերաբերի անվտանգությանը: «Երրորդը տնտեսությունն է», ասել է Կուլեբան «Ուկրաինա-24» հեռուստաալիքի եթերում:
-
Թուրքերեն այբուբենի հեղիակը Հակոբ Մարթայան (Դիլաչար)
Խաժակ Սիրեկանյանի ՖԲ էջից, –
Հակոբ Վահանի Մարթայան (Դիլաչար) ծնվել է մայիսի 22-ին 1895թ. Կոստանդնուպոլիսում (Ստամբուլ , Օսմանյան կայսրություն) , լեզվաբան, թուրքագետ, մանկավարժ։ Թուրքական լեզվագիտական ընկերության առաջին գլխավոր քարտուղարը: Մուստաֆա Քեմալ Աթաթուրքը թուրքերեն լեզվի ուսումնասիրության մեջ Մարթայանի ունեցած ներդրման համար նրան շնորհել էր «Դիլաչար» («Լեզու բացող») ազգանունը:
Մարթայանը ծառայություն էր մատուցել թրքական սահմանադրությունն ստեղծելու, հանրապետական կարգը կատարելագործելու, արաբատառ այբուբենը լատինատառ դարձնելու գործում: Նա է Թուրքիայում մտցրել ազգանունները` Քեմալին կոչելով Աթաթուրք (թուրքերի հայր)… Վերջինս էլ Մարթայանին կոչել է Դիլաչար (լեզվի բանալի):
Օսմանյան Թուրքիայում, նախքան 1928թ.-ի լատինատառ այբուբենի հաստատումն ու ներդրումը, թուրքերը մոտ երկու տարի օգտագործել են հայկական տառերը` թուրքերենով գրելու համար:
1934թ. Մուստաֆա Քեմալի հրավերով Թուրքիայում էին գտնվում մեծ թվով այլազգի լեզվաբան-գիտնականներ: Նրանց հետ միասին աշխատում էր նաեւ Քեմալի քարտուղարը`յ գիտնական Հակոբ Մարթայանը:
Անդրանիկի մшհվшն լուրն անթաքույց հրճվանքով ընդունվեց Թուրքիայում: Շատերը գիտեին, որ Քեմալը բարձր էր գնահատում Զորшվшրին: Այդ են վկայում Քեմալի մտերիմները, անձնական վարորդը` հայազգի Կարոն: Գիտեր նաեւ Դիլաչարը:
Աշխատանքից հետո խնջույքի հրավիրված լեզվաբաններին էր փոխանցվել տանտերերի ուրախությունը: Կերուխումի թեժ պահին Քեմալն առաջարկում է.
«Թող հրավիրվածներից յուրաքանչյուրը մի երգ կատարի … հյուրերը կարող են իրենց մայրենի լեզվով երգել»:
Քեմալը լսեց շատերին` հույնին, հրեային, գերմանացուն …
Ու հանկարծ Քեմալը շրջվում է դեպի իր քարտուղարը. Դիլաչար էֆենդի, մի բան էլ դու երգիր…
Բոլորը շրջվում են դեպի Դիլաչարն ու սպասում. «Ի՞նչ լեզվով է երգելու 1895թ. Կ. Պոլսում ծնված, օտար համալսարաններում կրթություն ստացած, քսաներկու լեզվի գիտակ, տարիների շարունակ Քեմալի մոտ ծառայության մեջ գտնվող հայազգի Դիլաչարը…»:
Դե, իհարկե, թուրքերեն. այդ են վկայում ներկաներից շատերի քծնանքով լի ժպիտները, այդ է վկայում Քեմալի տեղակալ Իսմեթ Ինենյուի ինքնագոհ դեմքը … Դիլաչարը մի պահ բարձրացնում է հայացքը, նայում հյուրերին… փակում աչքերը.. ու լսվում է ինքնաբուխ երգը.
«Իբրեւ արծիվ սավառնում ես լեռ ու ժայռ, Թնդшցնnւմ ես երկինք, երկիր տենչավառ, Սուրբ անունդ պիտի հիշվի դարեդար, Հայոց լեռինք քեզ шպшuտшն, Անդրանիկ:»
Ներկաները uшրuшփnվ ու կшտшղnւթյшմբ են նայում Դիլաչարին: Երգի հակաթուրքական բնույթը շատերին է հայտնի: Տեղում шնհшնգիuտ շարժումներ է անում Իսմեթ Ինենյուն` ցանկանալով տեղից բարձրանալ (երեւի զին վnրներ կանչելու եւ Դիլաչարին պատժելու համար. չէ՞ որ Անդրանիկի անունը Թուրքիայում տալը մш-հшցnւ հш-նցшնք է):
Ինենյուն նայում է Քեմալին… Վերջինս դանդաղ ոտքի է ելնում, ձեռքի շարժումով կանգնեցնում Ինենյուին եւ մտազբաղ սկսում զննել մի ինչ-որ անորոշ կետ` հատակի վրա: Իսկ երգը շարունակվում էր.
«Երակներիդ ազնիվ քաջի արյունը Չի ցամաքի մինչ հավիտյան, Անդրանիկ…».
Երգն ավարտվեց: Տիրեց քար լռություն: Ու այդ լռության մեջ լսվեց Քեմալի հատուկ ձայնը.
– Անդրանիկը մեր կшտшղի թշ նшմին էր: Նրա uր-ից հազարավոր թուրքեր ընկшն: Այդպիսի հերnu հայերը անցյալում չեն ունեցել, ներկայումս չկա, ապագայում չի սպասվում: Դուք, հայերդ, ճիշտ եք վարվում` հիշելով ու պատվելով ձեր հերnuներին …Բայց այս անգամ նրանք պшրտվեցին եւ մենք հшղթեցինք: Դիլաչար Էֆենդի, դու էլ շատ լավ երգեցիր մեր թշ նшմnւն գովերգող երգը … բայց սա լինի վերջին անգամը… – Դուք, հայերդ, տառապում եք հայրենաբաղձությամբ,
– 1938թ. նոյեմբերին, արդեն մш հվшն անկողնում, Քեմալը դիմելով հայկական կոչվող այդ «հիվանդությամբ» տшռшպnղ իր խորթ աղջկան` հայազգի Սապիհա հանըմին, կասի,- դու պիտի չшզшտվեu այդ հիվանդությունից…
Անդրանիկի մահվանից քառասուն տարի հետո Անկարայի համալսարանի պատվավոր պրոֆեսոր Դիլաչարը իր ընտիր հայերենով Զnրшվшրի լեգենդը կպատմի Հայրենիքից եկած Հայ գիտնականին, ավելացնելով` – Երգի պահին ամենեւին էլ չէի մտածում հետեւանքների մասին…
-
ԱԽ գրասենյակի ղեկավարը և ՀԱՊԿ գլխավոր քարտուղարը քննարկել են հայ-ադրբեջանական սահմանին տիրող իրավիճակը
Անվտանգության խորհրդի գրասենյակում տեղի է ունեցել ԱԽ գրասենյակի ղեկավար Հայկ Պետրոսյանի հանդիպումը Հայաստանում աշխատանքային այցով գտնվող ՀԱՊԿ գլխավոր քարտուղար Ստանիսլավ Զասի հետ: Այս մասին տեղեկացնում են ԱԽ գրասենյակից։
«Հանդիպման ընթացքում քննարկվել է հայ-ադրբեջանական սահմանին տիրող իրավիճակը, դրա շուրջ վերջին զարգացումները և ՀԱՊԿ շրջանակներում առկա մեխանիզմների օգտագործման հնարավորությունները իրավիճակի խաղաղ կարգավորման գործընթացում:
Զրուցակիցները անդրադարձել են նաև սեպտեմբերին Տաջիկստանում կայանալիք ՀԱՊԿ անվտանգության խորհուրդների քարտուղարների կոմիտեի նիստում քննարկվելիք փաստաթղթերի նախագծերի համաձայնեցման, ինչպես նաև Կազմակերտությունոմ Հայաստանի առաջիկա նախագահության առաջնահերթությունների նախապատրաստման ընթացքին»,- նշված է գրասենյակի տարածած հաղորդագրության մեջ։
-
ԱԺ-ն քննարկում է Վլադիմի Վարդանյանի` Պետական-իրավական հարցերի հանձնաժողովում նախագահի ընտրության հարցը
Խորհրդարանը հերթական նիստում քննարկում է մշտական հանձնաժողովների նախագահների ընտրության հարցը:
Պետական-իրավական հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահի «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության թեկնածուն Վլադիմիր Վարդանյանն է: Վերջինս նախորդ գումարման խորհրդարանում ևս այդ պաշտոնն էր զբաղեցնում: Հիշեցնենք, որ 12 մշտական հանձնաժողովներից 9-ում նախագահելու է ՔՊ-ն, 3-ում` «Հայաստան» խմբակցությունը:
«Պատիվ ունեմ» խմբակցության քարտուղար Հայկ Մամիջանյանն անդրադարձավ Վերաքննիչ քրեական դատարանի ավտոմատ համակարգի` ԱԱԾ-ի կողմից առգրավման հարցին` հավելելով, որ դատական գործերի մակագրումը տեղի է ունենում «մեղմ ասած կասկածելի եղանակով»: Պատգամավորը խնդրեց Վլադիմիր Վարդանյանի գնահատականը այդ երևույթին:
Վարդանյանն արձագանքեց` դատական համակարգի աշխատանքների խաթարումը լրջագույն խնդիր է, ապա հավելեց` մակագրման ինստիտուտը մի քանի տարի է, ինչ գործադրվել է, և հնարավոր է` խնդիրներ լինեն: Վարդանյանը պատրաստականություն հայտնեց ԲԴԽ-ի և Վճռաբեկ դատարանի ներկայացուցիչների հետ քննարկում կազմակերպելու և լուծումներ գտնելու համար:
«Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Գեղամ Մանուկյանն անդրադարձավ խնամի-ծանոթ-բարեկամ սկզբունքով պաշտոն զբաղեցնելու հարցին` պնդելով, որ գործող իշխանությունները դատապարտում էին այդ երևույթը, սակայն որդեգրեցին այն: Ըստ նրա` նախկին նախարար, այժմ փոխվարչապետ Սուրեն Պապիկյանի բանակային ընկերներին կարելի է տարբեր պաշտոններում տեսնել: Նա ընթերցեց Վարդանյանի կենսագրությունից հատվածներ` ասելով, որ նա 2003-ից տարբեր պաշտոններ է զբաղեցրել և ապա նշանակվել ՍԴ աշխատակազմի ղեկավար: Ըստ Մանուկյանի` ի տարբերություն Վարդանյանի կարիերայի գերատեսչություններրի գլխավոր քարտուղարներ են նշանակվում պատահական մարդիկ: Նրա խոսքով` օրինակ ԱԺ աշխատակազմի ղեկավար է նշանակվել անձ, որը եղել է կահույքի տնօրեն: Մանուկյանը հետաքրքրվեց, թե արդյոք հանրային պաշտոնը չի հեղինակազրկվել:
Վլադիմիր Վարդանյանն արձագանքեց` հանրային ու քաղաքացիական ծառայությունում պրոֆեսիոնալիզմը կարևոր է, սակայն կոչ արեց հասկանալ` որտեղ է ավարտվում հանրային ծառայությունը և որտեղ սկսվում քաղաքական պաշտոնների նշանակումը:
«Այո՛, ես անցել եմ բոլոր ճանապարհները, գլխավոր մասնագետից սկսել եմ ու դարձել ՍԴ աշխատակազմի ղեկավար և հպարտանում եմ, որ երբեք «վերելակ» չեմ օգտագործել»,- ասաց նա: Վարդանյանը նաև կարծիք հայտնեց, որ եթե անձն ի վիճակի է հանրային պաշտոնում արդյունավետ ծառայել, երբ մի ոլորտից տեղափոխված մարդը կարող է ավելի արդյունավետ գործել, ուստի դեմ չէ:
«Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Ագնեսա Խամոյանը հետաքրրքվեց` բարոյապես ինչպես էր իրեն զգում պատգամավորը, երբ ՍԴ նախկին նախագահ Գագիկ Հարությունյանի նկատմամբ հետապնդումներ էին իրականացվում, կամ շրջափակվում էր ՍԴ-ն, հետապնդվում էր նաև Հրայր Թովմասյանը, որը նշանակվելուց կարճ ժամանակ անց իրեն նշանակել էր աշխատակազմի ղեկավար: Վարդանյանը պնդեց` շնորհակալ է աշխատանքի և փորձի համար, որ ստացել է Գագիկ Հարությունյանից և նշեց` սահմանադրական արդարադատության պաշտպան է միշտ եղել, կա ու մնալու է: Նա նաև հավելեց` ՍԴ աթոռին նստելով անձը չի վերածվում դատավորի:
«Եթե դատավարը թույլ է տալիս երրորդ սորտի քաղաքական գործչին վայել արտահատություններ ու մոռանում է իր առաքելությունը, թե ինչի համար է երդում տվել, ապա ունենք իրավիճակ, երբ առկա է դատավորի աթոռ, բայց չկա դատավոր»,- ասաց նա:
Նյութի աղբյուր՝ hetq.am
-
Հայաստան, երկիր արոտավայր. Վահե Հովհաննիսյան
Սա «Հրազդան» մարզադաշտի այսօրվա վիճակն է։ Ձորափով անցնելիս պատահաբար հայտնաբերեցի այս հուսահատ տեսարանը. Լքված, դատարկ, անհեռանկար։ Խոտածածկի փոխարեն թփեր ու ամբողջական ծառեր են աճում։ Թվում է, թե տեր ունի, բայց անտեր է։
Շքեղ, հսկայական մարզադաշտի փառահեռ պատմությունն ու այսօրվա խղճուկ վիճակը շատ նման են այսօրվա Հայաստանին։Ինչո՞ւ այսպես եղավ, ինչո՞ւ փլուզվեց, ինչո՞ւ չգնահատեցինք ունեցածը, ինչո՞ւ չպահեցինք ամենաթանկ բաները, ինչու՞ ենք այդքան անտարբեր կորստի հանդեպ։
Ինչո՞ւ Հրազդանը կամայական որոշմամբ պետք էր տրվեր մեկին։ Ինչո՞ւ 10-15 տարի պետք է որպես պետություն ու որպես հասարակություն անտարբեր նայեինք, թե ինչպես է ոչնչացվում մարզադաշտը։«Հրազդանը» մի քանի սերունդների աննկարագրելի էմոցիաների, մի քանի սերունդների, մեր պատմության թանգարանն է, մեր փառահեղ հաղթանակների, ցավալի պարտությունների, հայկականության սիմվոլը։ Մենք դա գնահատեցի՞նք։ Մենք ընդվզեցի՞նք, երբ մեր աչքի առաջ այն փլուզվում էր։ Եթե մենք չկարողացանք պահել «Հրազդան» մարզադաշտը, մենք ինչպե՞ս պետք է կարողանայինք պահել Շուշին։ Սրանք ուղիղ իրար հետ կապված հարցեր են։
Տեսարանը ձորով դեպի մարզադաշտ՝ շքեղ է։ Աշխարհում քիչ քաղաքներ իրենց կենտրոնում ունեն նման տեսարան։ Ով ունի՝ դողում է դրա վրա, դարձնում հպարտության առարկա։ Ի՞նչ ենք արել մենք ձորի հետ՝ խորովածանոցներ, քյաբաբնոցներ, աղբ, 25 տարի թուրքական երաժշտության ոռնոց։
Մենք չենք հարգում ո´չ մեր հիշողությունը, ո´չ մեր սերունդներին, ո´չ մեր ծնողների պատմությունը, ո´չ մեր քաղաքը, ոչ՝ մեզ։ Եթե հարգեինք՝ թույլ չէինք տա «Հրազդանի» վերածումը արոտավայրի։
Եթե հարգեինք, Հայաստանն այս վիճակում չէր լինի ու ինչ-որ պահի հնարավոր կլիներ կասեցնել փլուզումը։ Մենք գիշատիչի պես անտարբեր ենք մենք մեր քաղաքի, մեր երկրի, Շուշիի, մեր տղերքի, մեր արժանապատվության հանդեպ։
Այս օրերին աշխատում եմ «Ինչու փլուզվեց իմ երկիրը» գրքի վրա։ «Հրազդանի» տեսարանից հետո իմ մոտ տպավորություն է ստեղծվում, որ բոլորս գիտենք հարցի պատասխանը, ուղղակի չենք ասում։Ի դեպ, եթե հիշողությունս չի դավաճանում, «Հրազդանում» վերջին կարևոր խաղը Հայաստան-Թուրքիան էր՝ նախագահներ Ս. Սարգսյանի և Գյուլի մասնակցությամբ։
Կար ժամանակ, երբ Թուրքիայի ղեկավարը Երևանում ֆուտբոլ էր նայում։ Եվ կա ժամանակ, երբ Թուրքիայի ղեկավարը մեզ վրա բայրաքթարներ է ուղարկում։
«Հրազդան» մարզադաշտի այս վիճակը ստիպում է հարցերին նայել այլ տեսանկյունններից. 30 տարի չարչրկված, 30 տարի մաշեցրած տեսանկյունները անիմաստ են։ Անիմաստ է խնդիր դնել՝ ամեն օր իշխանությանն ասել, որ դու վատն ես կամ շատ վատը։Անիմաստ է մեղադրել այն իշխանությանը, որը չես կարողանում փոխել՝ այսքանից հետո։
Անիմաստ է պայքարել մի քանի անկլավի համար, երբ քո հասարակությունն ինքն այսօր իր էությամբ մի մեծ անկլավ է, որը չունի ուղիղ կապ ո´չ 21-րդ դարի, ոչ էլ իր անցյալի հետ։
Չի մտնում ուղեղդ, թե Շուշի, Հադրութ, Դադիվանք կորցնելուց, մի ամբողջ սերունդ կործանելուց հետո ո՞նց է հնարավոր, որ քո երկրում քեֆն ու սալյուտը մի օր չընդհատվի։ Սա ավելի վտանգավոր խնդիր է, քան՝ ստորագրվելիք ցանկացած որակի փաստաթուղթ ու պայմանագիր։Հարցադրումները և տեսանկյունները պետք է փոխվեն։
Մենք չհասկացանք, թե ինչպիսի պետություն պետք է կառուցենք, երբ Շուշին ու Հադրութը մերն էին, հիմա պետք է հասկանանք, թե ինչպիսի պետություն ենք կառուցելու, երբ Շուշին ու Հադրութն այլևս մերը չեն։Ո՞րն է այս երկրի ապագան, ո՞րն է ռեսուրսը՝ ավելի լավ երկիր կառուցելու։ Ի՞նչը պետք է փոխենք մեր մեջ, ի՞նչը պետք է մերժենք մեր մեջ, որ ունակ լինենք լուրջ պետության։
Եթե այս հարցերի պատասխանը մենք չգտնենք, ապա ամբողջ Հայաստանին է սպասում «Հրազդան» մարզադաշտի ճակատագիրը։Վահե Հովհաննիսյան
Այլընտրանքային նախագծեր խումբ
-
Խաղաղապահներն ապահովել են Ասկերանի բնակիչների անվտանգությունը ցորենի բերքահավաքի ժամանակ. ՌԴ ՊՆ
Ռուսական խաղաղապահ զորախմբի զինվորականներն ապահովել են Լեռնային Ղարաբաղի Ասկերանի շրջանի բնակիչների անվտանգությունը կողմերի սահմանազատման գծի մոտ հացահատիկային մշակաբույսերի հավաքման ժամանակ: Այս մասին հայտնում է ՌԴ ՊՆ-ն:
«Այսօրվա նպատակը բերքահավաքի անվտանգության ապահովումն է: Մաքրման աշխատանքներն իրականացվում են Ասկերանի շրջանում և կիրականացվեն մեկ շաբաթվա ընթացքում: Այդ աշխատանքներն իրականացվում են շփման գծի մոտակայքում, ուստի մեր ներկայությունն անհրաժեշտ է»,- ասել է ռուսական խաղաղապահ զորախմբի ներկայացուցիչ Իգոր Սերգեևը:
Լեռնային Ղարաբաղի հեռավոր շրջաններում ցորենի բերքահավաքը սկսվել է ուշացումով՝ ռուս սակրավորների կողմից գյուղատնտեսական նշանակության հողերի՝ պայթուցիկ նյութերից մաքրումից և չպայթած զինամթերքի ականազերծումից հետո:
«Ցորեն ենք հավաքում, տարածքները շատ չեն, բայց ինչ կա, այն էլ մշակում ենք: Շնորհակալություն ռուս խաղաղապահներին՝ մեր անվտանգությունն ապահովելու համար: Շուտով կսկսվեն աշնանային աշխատանքները, կրկին ապավինում ենք խաղաղապահների օգնությանը»,- ասել է Ասկերանի շրջանի բնակիչ Սուրեն Բաբայանը:
Ասկերանի շրջանի դաշտերի բերքահավաքով Լեռնային Ղարաբաղում ցորենի բերքահավաքը գրեթե կավարտվի, սակայն տեղի բնակիչներն արդեն դիմում են Մարդասիրական արձագանքման կենտրոնին՝ ցանքի աշխատանքները չխափանելու համար: -
Բաքուն հայտարարել է, թե իբր «հայկական կողմը կրակել է» Նախիջևանի ուղղությամբ
Ադրբեջանի պաշտպանության նախարարությունը հայտարարություն է տարածել՝ պնդելով, թե իբր Հայաստանի Զինված ուժերը կիրակի՝ լույս երկուշաբթի, Վեդիի շրջանից կրակ են բացել Նախիջևանի Հեյդարաբադ բնակավայրի ուղղությամբ։
Բաքուն, ամենայն հավանականությամբ, հերթական պրոպագանդիստական քայլն է անում՝ Հայաստանի հետ սահմանին նոր լարվածություն առաջացնելու համար։
ՀՀ ՊՆ-ն դեռևս չի մեկնաբանել հակառակորդի ռազմական գերատեսչության հայտարարությունը։
