Սևան Ղարիբյանը լիբանանահայ կոմպոզիտոր է, որը բավական երիտասարդ տարիքում բազմաթիվ հաղթանակների է հասել Հայաստանում և արտերկրում՝ մասնակցելով հեղինակավոր միջազգային փառատոների և մրցույթների։ Նա հեղինակել է մի շարք ստեղծագործություններ՝ վոկալ, կամերային և նվագախմբային կազմերի համար, որոնցից մի քանիսը հրատարակված են։ Նրա ստեղծագործությունները հնչել են Հայաստանում, ԱՄՆ-ում, Հունաստանում, Իսպանիայում, Իտալիայում։
Լարային քառյակի համար գրված իր «Մայրիներ» ստեղծագործությունը ձայնագրվել է ԱՄՆ-ի Տեխաս նահանգի Օստին քաղաքում կայացած XXI դարի կոմպոզիտորների լաբորատորիա «Գոլդեն Հոռնետի» «Ստրինգ Քուարթետ Սմեկդաուն» VI միջազգային ստեղծագործական մրցույթի շրջանակներում և սփռվել համացանցային ամենահայտնի հարթակներում։ Աթենքում անցկացվող «Ժանամանակակից դաշնամուրը» (ICCTCP 2020) միջազգային ստեղծագործական մրցույթում Ս․ Ղարիբյանը դարձել է դափնեկիր՝ իր «Երեք փերիներ» ստեղծագործությամբ։ Դառնալով իսպանական հայտնի «Պլուրալ Անսամբլ» ժամանակակից երաժշտության անսամբլի կազմակերպած Երիտասարդ կոմպոզիտորների մրցույթի դափնեկիր՝ նրա «Հինգ լուսին» ստեղծագործությունն ընդգրկվել է համերգային շրջագայությունների ծրագրում։ Բացառիկ է նրա՝ «Լավագույն ուսանող» դիպլոմի ձեռքբերումը, որը հանդիսավոր արարողության ընթացքում նրան է շնորհվել Իսպանիայի թագուհի Սոֆիայի ձեռամբ։
Սևան Ղարիբյանը ծնվել է Երևանում, 2000 թ. մայիսի 30-ին։ Երաժշտական կրթությունն սկսել է ինը տարեկանում՝ հաճախելով Ալ. Սպենդիարյանի անվան երաժշտական դպրոց՝ ջութակի դասարան։ Առաջին ստեղծագործությունները գրել է 12 տարեկանում, որոնցից մեկի թեման էլ հետագայում օգտագործվել է իր «Առեղծված» ստեղծագործության մեջ։ Տեղափոխվելով Լիբանան՝ նա գերազանցությամբ շարունակել է ուսումը հանրակրթական դպրոցում՝ միաժամանակ հետամուտ լինելով երաժշտական ուսմանը։ Բնագիտական առարկաների նկատմամբ իր խոր հետաքրքրությունը մղում է իրեն ուսումը շարունակելու գիտական ուղղությամբ։ Սակայն Հայաստան վերադառնալուն պես խորամուխ է լինում երաժշտական ուսումնառության մեջ՝ հաճախելով ջութակի և դաշնամուրի դասընթացների։ 16 տարեկանը նոր բոլորած՝ գերազանց գնահատականներով
ընդունվում է Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիայի (ԵՊԿ) ստեղծագործական բաժին՝ Վարդան Աճեմյանի դասարան։
2017 թ.-ին Ջորջ Բայրոնի խոսքերով ձայնի և դաշնամուրի համար գրված «Ցոլք» ստեղծագործությամբ հանդես է գալիս Գյումրիում կայացած «Վերածնունդ» IX միջազգային մրցույթ-փառատոնին՝ զբաղեցնելով առաջին տեղը։ Ժյուրիի կազմում էին Տիգրան Մանսուրյանն ու էստոնացի կոմպոզիտոր Տոնու Կորվիցը։ Այնուհետև «Ցոլքը» կատարվում է նաև Հայաստանի կոմպոզիտորների միության և Հայ բարեգործական ընդհանուր միության դահլիճներում՝ արժանանալով ջերմ գնահատականների։ Իրենց հոդվածներում ստեղծագործությանն անդրադառնում են անվանի երաժշտագետներ Մարգարիտա Ռուխկյանը և Սվետլանա Սարգսյանը։
2018 թ.-ին «Պայք և պայիկք» (2017) դաշնամուրային ստեղծագործությամբ ելույթ է ունենում Կոմիտասի թանգարան-ինստիտուտի համերգասրահում և ԵՊԿ-ում։ Ստեղծագործությունը ներշնչված է հայկական և հունական դիցաբանությամբ։ Երկի մեջ կոմպոզիտորը կիրառում է բազմազան հետաքրքրական հնարներ (օր.՝ դաշնամուրային ֆլաժոլետներ)։
2020 թ.-ին ավարտում է ԵՊԿ ստեղծագործական բաժինը (Վարդան Աճեմյանի դասարան)՝ դառնալով կոնսերվատորիայի ամենաբարձր ՄՈԳ-ով ավարտող շրջանավարտը։ 2020 թ.-ին սկսվում է կոմպոզիտորի համագործակցությունը մի շարք արտասահմանյան մշակութային կազմակերպությունների հետ և ստեղծագործությունների կատարումը տարբեր երկրներում։ «Երեք փերիներ» ստեղծագործությունը հաղթող է ճանաչվում Աթենքում անցկացվող միջազգային մրցույթում, որը կատարում է հայտնի դաշնակահար Դմիտրիս Անուսիսը։ Նույն թվականին Ս. Ղարիբյանի «Մայրիներ» ստեղծագործությունը ձայնագրվում է Տեխասում, որը կատարում է «Ինվոկ» լարային քառյակը։ Ստեղծագործությունը, որը կոմպոզիտորը գրել է ընդամենը մի քանի օրում, շղթայական ձևով կազմված պատկերների հաջորդականություն է ներկայացնում՝ մոտիվային փոխկապակցությամբ։ Ըստ կոմպոզիտորի, այն ցույց է տալիս նրա անցած ճանապարհը, մշակութային ազդեցությունները՝ լադերի, քառորդ տոների և որոշ ժամանակակից տեխնիկաների գործածությամբ պայմանավորված։
Իսպանիայի Մադրիդ քաղաքի Թագուհի Սոֆիայի անվան բարձրագույն երաժշտական դպրոցի «Աուդիտորիո Սոնի» դահլիճում, Ֆաբիան Պանիսելոյի ղեկավարությամբ, տեղի են ունենում համերգ-ձայնագրություններ, որոնց թվում է կլառնետի համար գրված նրա «Մոնոդիա» ստեղծագործությունը։
2021 թ․-ին Ս․ Ղարիբյանի «Հինգ լուսին» ստեղծագործությունը, «Պլուրալ Անսամբլի» կազմակերպած Երիտասարդ կոմպոզիտորների մրցույթում հաղթող ճանաչվելով, կատարվում է Վալենսիայում, Սևիլիայում, Խետաֆեում և Սարագոսայում։ Այնուհետև «Հայ փոքրիկ երգիչներ» միջազգային ասոցիացիայի կազմակերպած, Կոմիտասի 150-ամյակին նվիրված Խմբերգերի IV միջազգային կոմպոզիտորական մրցույթում Ս. Ղարիբյանի «Նազան-Նաբիկո» ստեղծագործությունը հաղթող է ճանաչվում՝ արժանանալով ժյուրիի առաջին մրցանակին և «հանդիսատեսի համակրանք» տիտղոսին։
Նազան-Նաբիկո
«Նազան-Նաբիկո»-ն երկմասանի ստեղծագործություն է, որը հիմնված է Կոմիտասի գրառած երկու ժողովրդական երգերի վրա՝ «Հոյ, Նազան» և «Նաբիկո»։ Առաջին մասը՝ «Հոյ, Նազանը» գրված է բարդ երկմաս ձևում։ Նախաբանում հետզհետե ներմուծվում են մեղեդու առանձին տարրերը՝ նախապատրաստելով բուն նյութի մուտքը։ Ամենասկզբում ալտերի պարտիան փոքր-ինչ hիշեցնում է բուն թեմայի սկզբնական հնչյունները, ապա տասնվեցերորդականներից կազմված ռիթմական մոտիվը, որն այնուհետև անցնում է սոպրանոներին։ Ձայնաբաժնում ի հայտ է գալիս և հաստատվում եռամաս ռիթմը, որը հետագայում գրեթե ողջ ստեղծագործության համար ռիթմական հենք է հանդիսանում։ Նախաբանը գրված է էոլական ձայնակարգում, սակայն որոշ տակտերում լա դիեզ նոտայի առկայությունը տվյալ դրվագներին հաղորդում է դորիական նշույլ։ Խմբերգի առաջին հատվածն ինքնին կառուցված է երկու ենթաբաժնից. սկզբում հնչում է բուն մեղեդու առաջին հատվածը՝ հիմնականում տրված սոպրանոներին, իսկ երկրորդ ենթաբաժնում այն թաքնվում է ձայնային շերտերի միջև և ձայնից ձայն անցնում։ Երաժշտական նյութի զարգացման ընթացքում առաջանում են մեղեդային նոր զարգացումներ՝ հարստացնելով հնչողությունը։ Տեքստային փոփոխությամբ պայմանավորված՝ հատվածի վերջին չորս տակտերը նախապատրաստում են երկրորդ հատվածը, որն սկսվում է նոր տեմպով և հյուսվածքով ու նոր թափ հաղորդում ստեղծագործության ընթացքին։ Ընդլայնված ձայնարկությունների միախառնումը լուծվում է ռիթմական վերջաբանի մեջ՝ ավարտվելով մունջով, որը մեղեդուն հատուկ մոտիվի վերջին դրսևորումն է։ Թեև խմբերգի կենտրոնում ընկած է «Հոյ, Նազան» երգը, ստեղծագործության ընթացքում հնչում է նաև կոմպոզիտորի ստեղծագործած մեղեդիական նյութը։ Դրանք հնարամիտ ձևով միաձուլվում են ստեղծագործության մեջ՝ հանդես գալով տարբեր անցկացումներով և ընդլայնումներով։ Մեղեդին, հարստացած հարմոնիկ միջոցներով, անցնում է տարբեր տոնայնական դաշտերով։ Այն հանդիպում է թե՛ միաձայն անցկացմամբ, թե՛ տարբեր ձայներով հարստացմամբ։ Ստեղծագործության առաջին հատվածի տարրերից է մեղեդի-ձայնակցություն հարաբերությունը, որի կարևորագույն տարրն է երկրորդ ալտերի՝ հայկական երաժշտությանն այնքան բնորոշ մշտակա ձայնարկությունը՝ այսպես կոչված դամը, որի վրա էլ ծավալվում է երաժշտական նյութը։ Երկրորդ հատվածը նախապատրաստող տակտերն ունեն դորիական երանգ, սակայն մերթընդմերթ լադը վերադառնում է էոլականին։ Ավարտին մոտ լադի երկրորդ աստիճանիկողքին է հայտնվում սի բեմոլ նոտան, որն ուրույն երանգ է հաղորդում ձայնակարգին։ Հատվածն ավարտվում է երեք՝ լա, սոլ և դո նոտաներից բաղկացած սեպտիմային-տերցիային հարաբերության բազմաձայնությամբ։ Այդ ժամանակ ալտերի պարտիայի կրկնվող «հո-հո» ձայնարկությունները նախապատրաստում են հաջորդող «Նաբիկոյի» նույնանման ռիթմական պատկերներին, որոնց վրա ծավալվում է բոլորովին տարբեր նյութ։ Ինչպես վերը նշեցի ստեղծագործության երկրորդ մասի հիմքում ընկած է Կոմիտասի գրառած «Նաբիկո» ժողովրդական երգի թեման։ Առաջին հատվածում, որը ծավալվում է մինչև բուն թեմայի մուտքը չափը անընդհատ փոփոխվում է, կապված շեշտի հետ։ Երաժշտական միտքը հիմնականում շարադրված է ութերորդականների միջոցով, որը խախտվում է նախադասությունների վերջում, երբ մի ձայնը պահում է Տոնիկան դամի տպավորություն ստեղծելով, մինչ մյուս ձայները շարունակում են իրենց բնականոն շարժը։ Այս միջոցը կոմպոզիտորը կիրառել է ցանկանալով ակուստիկ լսողական հնարք (էֆեկտ) ստանալ։ Այսպիսի դամի մենք հանդիպում ենք նաև ստեղծագործության առաջին մասում՝ «Հոյ նազան»-ում։ Նաբիկոյի առաջին հատվածը գրված է հիպոփրուգիական-լոկրիական հնչյունաշարի երկու դրսևորումներով. մի դեպում՝ ալտերացված (իջեցված չորորդ և բարձրացրած հինգերորդ աստիճաններ), մյուս դեպքում՝ ոչ ալտերացված տարբերակով։ Թեման գրված է հարմոնիկ ձայնաշարում։ Այստեղ անընդհատ հանդիպում ենք տոնայնական կենտրոնների փոփոխությունների, որը հաստատվում է Լա տոնայնական կենտրոնում փռուգիական և հարմոնիկ լադի համադրությամբ։ Այնուհետև համարյա կլաստերային հնչողությամբ տարածվում է պոլիլադայնությունը, երբ ամեն ձայնում հնչում են մինչ այդ հանդիպած լադերը։ Ստեղծագործությունն ավարտվում է բասից կիսատոն վար անսպասելի տոնայնական կենտրոնով, որը մինչ այդ պահը դեռ չէինք հանդիպել։ Այս ամենը երաժշտական հյուսվածքը դարձնում է գունագեղ, արտահայտիչ և վկայում հեղինակի տաղանդի ու հնարամտության մասին։
Անի Գաբրիելյան
