Գոնե վերջին տասնամյակում չեմ հանդիպել ավելի խորքային, ավելի տարողունակ, միանգամայն ավելի սրտառուչ հրապարակման, գրված համաշխարհային հեղինակություն վայելող որեւէ մեկի կողմից, որքան Լուիս Մորենո Օկամպոյի հայերիս ուղղված կոչը, որ Հայաստանում անգլերենից թարգմանաբար առաջինը հրապարակվեց azg.am կայքէջում եւ տարածվեց իսկույն:
Միջազգային քրեական դատարանի առաջին դատախազի այդ կոչը յուրօրինակ ախտաճանաչումն էր աշխարհում տիրող անարդարությունների, շահադիտական քաղաքականության, այլեւ, ավելի կոնկրետ, Կլիմայի փոփոխության վերաբերյալ 1992 թ.ին, իսկ 1948 թ.ին Ցեղասպանության կանխարգելման մասին ՄԱԿ-ի ընդունած կոնվենցիաների չկատարման, ոտնահարման փաստերի եւ, է՛լ ավելի կոնկրետ՝ այդ փաստերից ամենաարտառոցի՝ սովամահության կիրառմամբ ու ցեղասպանության սպառնալիքով արցախահայությանը իր բնօրրանից բռնավտարելու եւ, միաժամանակ, առաջիկա նոյեմբերին կլիմայի փոփոխությանը նվիրված ՄԱԿ-ի 29-րդ համաժողովը (ԿՀ/29/COP 29) Բաքվում հյուրընկալելու Ալիեւի նախաձեռնության: Համաժողով՝ որի նպատակը, իբր, երկրագնդի ջերմացումից մարդկությանը փրկելն է, մինչդեռ մարդկության մի մասնիկը հանդիսացող արցախահայությունը ցեղասպանության է ենթարկվել նույն պետության՝ Ադրբեջանի կողմից:
Շարունակելով փաստերի թվարկումը, Օկամպոն մատնացույց է անում կարեւոր մյուս հակասությունը. Համաժողովը հյուրընկալում է այն երկիրը, որը առաջատարներից է երկրագնդի տաքացման գլխավոր պատճառներից մեկի՝ հանածո վառելիքի արտահանման, որից այդ երկրի ստացած եկամուտները կազմում են 90 տոկոս իր համախառն եկամուտների:
Խիստ արդիական համարելով այս ամենը, գումարած՝ միջոցառումը որպես «Կողմերի միջեւ խաղաղության համաժողով» հռչակելու Բաքվի լկտիությունը, Օկամպոն կոչ է անում հայերիս որպես մեկ համայնք համախմբվելու եւ միջազգային հարթակներում ցույց տալու Իլհամ Ալիեւի հանցանքները, նրա վայրագությունները ոչ միայն սեփական ժողովրդի, այլեւ արցախահայության նկատմամբ, միաժամանակ որպես առաջնորդ երկիր ներկայանալու նրա հավակնությունները:
Օկամպոյի կոչը առայժմ ակնկալված խանդավառությամբ չընդունվեց Հայաստանում, ինչը բացատրելի է, բայց ո՛չ արդարանալի: Միջազգային քրեական դատարանի առաջին դատախազը, որը առաջին անգամը չէ, որ պաշտպանում է մեր ժողովրդի՝ առաջին հերթին արցախահայության շահերը, ըստ երեւույթին այնքան էլ տեղյակ չէ մեր ժողովրդի ներկա հոգեվիճակին, Հայաստան-Սփյուռք եւ Սփյուռք-Սփյուռք հարաբերությունների խաթարմանը, Հայաստանը արդեն 6 տարի «ղեկավարող» իշխանությունների՝ համահայկական շահերին հակասող, դրանք անտեսող, արհամարհող մեծամտական դիրքորոշումներին, հայ ժողովրդի հոգեւոր եւ նյութական արժեքների, նույնիսկ հողային-տարածքային սեփականության նկատմամբ ունեցած չկամությանը:
Օկամպոն հավանաբար չի պատկերացնում անպատկերացնելին՝ հայության անհամախմբվածությունը ազգային գերագույն շահերի հետապնդման, Ցեղասպանության գործում միմյանց լրացնող Թուրքիա-Ադրբեջան զույգի դեմ պատվար կանգնելու հարցի շուրջ, այնքան ժամանակ, քանի դեռ շարունակվում է «խաղաղության դարաշրջան» դատարկաբանությամբ ժողովրդին խաբող ներկա իշխանության կյանքը: Նա, մյուս կողմից, հավանաբար կռահելով, որ Նիկոլ Փաշինյանը սիրահոժար ընդունելու է COP 29 համաժողովին մասնակցելու Ալիեւի հրավերը, խորհուրդ է տալիս 29-րդ համաժողովը գոնե նշանավորել Բաքվից հայ պատանդների եւ քաղբանտարկյալների ազատմամբ: Հանձնարարություն՝ որը, վստահությամբ կարելի է պնդել, Փաշինյանը, դատելով Հայաստանի Հանրապետություն բռնագաղթված արցախահայերի ու մանավանդ նրանց ղեկավարների նկատմամբ դրսեւորած նրա վերաբերմունքից, չի կատարի, չի պահանջի նրանց ազատել Բաքվի բանտերից: Նրանց ազատումը եւ Մայր հայրենիք վերադարձը հակասում է Փաշինյանի եւ խմբակի «խաղաղաշինությանը», խանգարում նրանց պարտվողական հետագա ծրագրերին:
Համենայնդեպս, ինչ էլ որ լինեն հայությանը ուղղված կոչի արձագանք-արդյունքները (կազմակերպիչ խմբի ներկայացուցչի հետ կողքի սյունակում Գերմանիայից մեր աշխատակցուհու հարցազրույցը քաջալերական է համարում պայքարի սկիզբը), համայն հայության անունից երախտագիտություն հայտնենք Լուիս Մորենո Օկամպոյին ու նրա աշխատախմբին եւ ջանանք ի կատար ածել նրա հորդորն ու թելադրանքը, որը համահունչ է հայրենասեր յուրաքանչյուր հայի ցանկությանը:
ՀԱԿՈԲ ԱՎԵՏԻՔՅԱՆ