8 Մարտ, 1905
«Մի գիշեր, բաւական վատ եղանակով, կարծեմ Բարեկենդանի ազիզ օրերից մէկն էր, բեռնաւորուած եւ փամփուշտներով, գնում էինք հեռու թաղերից մէկը.
հասարակ տեղափոխութիւն էր: Պատահական կերպով անցայ ամերիկեան որբանոցի առաջից եւ յանկարծ լսեցի եւրոպական մի երգի ձայն, զոր երգում էին մի խումբ հաւանօրէն կանայք, դաշնամուրի ներդաշնակութեամբ: Յատկապես տեղս մեխուեցի եւ մի քանի վայրկեան ականջ էի դնում:
Երգի ելեւէջները մէջս ծնեցրին տխուր, տխուր մտքեր: Մտածում էի, որ այս եւրոպացիները յանուն գթութեան եւ մարդասիրութեան եկել են մեր Երկիրը ու մեր թշուառութեան վրայ մի պուրժուական երջանկութիւն հիմնել, եւ դրանով իրենց մարդկայնական պարտականութիւնը կատարած են համարում:
Իսկ որբանոցից մի քանի քայլ անդին հազարաւոր գիւղեր ու քաղաքի թաղեր մերկ ու անօթի հեկեկում են: Նրանք էլ թշուառութեան երգն են մրմնջում…
Բայց ինչու՞ մեր թշուառութիւնների վրայ եւրոպացիների՝ իրենց համար հիմնած երջանկութիւնը, մենք մարդասիրութիւն ենք համարում…
Մտքերի զուգորդութիւնը հեռու- հեռու տարաւ ինձ:
Վերջը խորին համոզմունքով բացականչեցի.
-Երանի թէ այս ծով դժբախտութեան վայրում այս մի հատիկ ովասիսն էլ չլինէր, ովասիս, որ խաբուսիկ եւ օդային է: Կարծես եւրոպական երգի մեղեդիները դիսոնանս էին համատարած վշտի ալիքների մէջ…
Ա՜խ, երանի այն օրին, երբ որբանոցները եւ նման պուրժուական հիմնարկութիւնները կը դադարին ովասիս լինելուց, եւ այս դժբախտ երկրի ժողովուրդները կը կարողանան իրենց մշակութային հանճարով եւ տնտեսական արդար վաստակով ստեղծել ամբողջ երկրի համար, բոլոր հասարակութիւնների եւ ժողովուրդների համար մի աւելի այլասէր եւ հիմնական ձգտումներով ովասիս..»:
#Արամ_Մանուկյան_ծննդյան_օր 142
