Հայաստանը՝ չարամետ օղակում

Այսօր, 2-րդ համաշխարհային պատերազմից 84 տարի անց, ի՞նչն է փոխվել աշխարհում։ Առերեւույթ՝ շատ բան, խորքային՝ շատ քիչ։ Գերմանիան՝ այդ պատերազմի գլխավոր հրահրիչը, հասել է իր նպատակին՝ ինժեներական իր հանճարի արդյունք-արտադրանքը վաճառելու շուկաներ՝ ողջ աշխարհում, ներառյալ՝ Մ. Նահանգները։ Չինաստանը՝ աշխարհի բնակչության 17 տոկոսը իր մշակելի տարածքի 9 տոկոսի վրա կերակրելու խնդիրը լուծել է մեծ հաջողությամբ։ Մ. Նահանգները ամրապնդել է տնտեսական իր գերազանցությունը աշխարհի մեծ մասի վրա՝ ներառյալ եվրոպական երկրների մեծամասնությունը՝ ի դեմս Համաշխարհային բանկի, Միջազգային արժութային հիմնադրամի ու ՆԱՏՕ-ի։ Միակ երկիրը, որը զիջել է իր դիրքերը միջազգային ասպարեզում՝ Ռուսաստանն է, որը նապոլիոնական արշավանքից սկսյալ խորքային երկիր լինելու կամ մնալու իր ձգտումը Սովետական Միության փլուզումից հետո եւ առայսօր չի կարողանում պահպանել, վկա՝ Ռուսաստան-Ուկրաինա ընթացող պատերազմը, որը վերածվել է Արեւմուտք-Արեւելք յուրօրինակ Արմագգեդոնի, որը, անկախ իր ելքից, կործանարար է լինելու երկու կողմերի համար էլ։

Համաշխարհային վտանգավոր ու մռայլ այս ֆոնին, որպես անմիջական հետեւանք Խորհրդային կայսրության կազմաքանդման, երեւան են եկել, գոնե կովկասյան, մերձավոր ու միջին արեւելյան տարածաշրջանում, նոր, ավելի շուտ՝ ակտիվացված ուժեր կամ խաղացողներ՝ Թուրքիան, Իրանը եւ Իսրայելը, նույն տարածաշրջանում իրենց ռազմաքաղաքական ու տնտեսական հակընդդեմ շահագրգռություններով։

Թուրքիան, որի թե՛ ներկայությունը եւ թե՛ բացակայությունը ՆԱՏՕ-ի կազմում՝ Բրյուսելում համարում են խնդրահարույց, ձգտում է երեք՝ Սեւ, Միջերկրական ու Կասպից ծովերի արանքում հեգեմոն դիրք գրավել։ Նորագույն ապացույց՝ մինչեւ այս պահը Կարսի նահանգում ընթացող ձմեռային ամենամյա զինավարժությունը, որին այս անգամ մասնակցում են աննախադեպ՝ 10 երկրներ, ներառյալ ոչ միայն Ադրբեջանը, այլեւ Վրաստանը եւ, ամենաուշագրավը, ՀԱՊԿ անդամ Ղազախստանը։ Օսմանականությունից մինչեւ համաթուրանականություն Թուրքիայի ճանապարհն անցնում է Հայաստանով, ի մասնավորի Սյունիքով, որը «մաքրելու» պարտականությունը վստահված է Էրդողանի փողի քսակ Ալիեւին։

Դրան հակառակ եւ մրցակից՝ մեր բնական դաշնակից Իրանը, որը տքնում է միջուկային տերություն դառնալ եւ իսլամական աշխարհում առաջնորդող դիրք գրավել ի հեճուկս ամերիկյան «հպատակություն» ունեցող արաբական երկրների, նաեւ Թուրքիայի եւ Միջին Արեւելքում Մ. Նահանգների կամավոր ոստիկան Իսրայելի։ Իսկապես դժվարագույն խնդիր՝ նկատի ունենալով Թեհրանի դեմ կիրառվող արեւմտյան պատժամիջոցների խստությունը, ստեպ-ստեպ կատարվող ահաբեկչական բնույթի սպանություններն ու հարձակումները, որոնցից վերջինը՝ 4 օր առաջ Սպահանի մոտ զինապահեստի (գուցե միջուկային լաբորատորիայի) պայթեցումը, ինչպես նաեւ Թեհրանում Ադրբեջանի դեսպանատան վրա կատարված անհատական հարձակումը, որի նշանակությունը ուռճացվեց Բաքվի կողմից։

Երրորդը՝ Իսրայելը, որ, թվում է, Այսրկովկասում, ընդսմին՝ Հայաստանում, ոչ տաք եւ ոչ էլ պաղ որեւէ շահագրգռություն պիտի որ չունենար, սակայն այժմ, 44-օրյա պատերազմից երկու տարի անց, ձեռնամուխ է եղել այդ պատերազմում ադրբեջանական բանակին մատուցած իր ռազմատեխնիկական ու լրտեսական աջակցության պտուղները քաղելու, ինչպես՝ Արաքսի հովտում «խելացի գյուղեր», եբրայերեն արտահայտությամբ՝ քիբուցներ կառուցելու ծրագրի իրագործմանը՝ լրտեսելու եւ ի հարկին հարվածելու համար Իրանը։ Եվ այդ առումով մի՞թե պատահական էին հրեական հեռուստատեսությամբ տարածվող հակահայ քարոզչությունն ու Երուսաղեմի հայոց պատրիարքության եւ հայ քաղաքացիների ունեցվածքի վրա ծայրահեղական հրեաների չարագործությունները։

Ահա այսպիսի աշխարհ եւ այսպիսի տարածաշրջան։ Եվ մենք՝ պետություն եւ ժողովուրդ, գտնվում ենք այդ չարամետ, ես կասեի՝ չարաղետ օղակում, գրեթե անպաշտպան,- թեեւ ունենք բանակ,- գրեթե անգլուխ,- թեեւ ունենք կառավարություն։ Եվ ի՜նչ կառավարություն։ Արեւելքի եւ Արեւմուտքի միջեւ խարխափող, տարբեր մայրաքաղաքների միջեւ վտվտող, իր «շուստրիությամբ» գոռոզացող, բարեկամների ու թշնամիների խորհուրդներն ու սպառնալիքները արհամարհող մի մարդ եւ մի խումբ, որի արած ու չարած գործերի վերաբերյալ օրերս Gallup-ի անցկացրած վարկանշային հարցախույզը տխուր է եւ անփառունակ։

Առանց չափազանցության կարելի է ասել, որ նույնիսկ ամենաիրատես եւ ամենապրոֆեսիոնալ կառավարությունն անգամ նման իրավիճակում ահռելի ջանք ու դժվարին աշխատանք պետք է կատարեր երկիրն ու ժողովուրդը մի կերպ դուրս բերելու կամա եւ ակամա ստեղծված այս որոգայթներից։ Մինչդեռ…

Հոգնել ենք արդեն նույն բաները կրկնելուց։

Աստված մեզ հետ։

ՀԱԿՈԲ ԱՎԵՏԻՔՅԱՆ