ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը վերջերս ստորագրեց երկրի խորհրդարանի ընդունած նոր միգրացիոն օրենքը: Ըստ այդմ, այսուհետ Ռուսաստանի տարածքում երեք ամիս բնակվող նախկին ԽՍՀՄ երկրների քաղաքացիները կարող են դիմել եւ ստանալ ՌԴ քաղաքացիություն` դրա համար հանձնելով միայն ռուսերենի իրենց իմացության քննություն: Հասկանալի է, որ ըստ օրենքի, ՌԴ քաղաքացի դառնալու համար ռուսաց լեզվի քննությանը ամենեւին անհրաժեշտ չէ` ճշգրիտ նշել ռուսերենի բոլոր քերականական հոլովումները, բայի եղանակաձեւերը, նախադասությունների տեսակներն ու կազմման եղանակները, կամ մեջբերումներ անել ռուս դասականներից անգամ: Սա անհրաժեշտ չէ, որովհետեւ Ռուսաստանին այսօր պետք են շատ քաղաքացիներ, ընդ որում` հենց նախկին միութենական տարածքից:
Չի բացառվում, որ Ռուսաստանում այս օրենքի ընդունումից հետո Հայաստանի քաղաքացիների թիվը էականորեն նվազի: Իհարկե, հասկանալի է, որ մեղադրել սրանում Ռուսաստանին պետք չէ, որովհետեւ Մոսկվան առաջնորդվում է իր` գեոպոլիտիկ շահով: Հասկանալի է նաեւ, որ մեղադրել սրանում ՀՀ քաղաքացիությունը ռուսաստանյանով փոխարինածներինՙ եւս պետք չէ, քանի որ այդ քաղաքացիներն առաջնորդվում են իրենց անձնական, ընտանեկան շահով:
Հետաքրքրական զուգադիպությամբ այս ընթացքում Թուրքիայի վարչապետ Էրդողանը հանդես եկավ բավականին ուշագրավ մի հայտարարությամբ. «Թուրքիան պատրաստ է այդ հողերը (նկատի ունի Արեւմտյան Հայաստանը) հարկադրաբար լքած հայերին եւ նրանց ժառանգներին շնորհել Թուրքիայի քաղաքացիություն»: Վարչապետ Էրդողանի այս հայտարարությունն անմիջապես արժանացավ Թուրքիայի ԱԳՆ-ի դրական գնահատականին: Էրդողանն ու Թուրքիայի ԱԳՆ-ը դեռ չեն կոնկրետացրել, բայց այժմ էլ հասկանալի է, որ Անկարան «այդ հողերը հարկադրաբար լքած հայերին ու նրանց ժառանգներին» առաջարկում է ոչ թե վերադառնալ Արեւմտյան Հայաստան, այլ Օսմանյան կայսրության իրավահաջորդ Թուրքիա: Սա նշանակում է երկու բան, նախՙ Էրդողանն ընդունում է, որ արդի Թուրքիան Օսմանյան կայսրության իրավահաջորդն է, ինչը նշանակում է, որ միջազգային որեւէ դատարանում կարելի է հեշտությամբ ապացուցել, որ Օսմանյան կայսրությունում տեղի ունեցած իրադարձությունների համար պատասխանատվություն է կրում ժամանակակից Թուրքիան:
Բացի դրանից, Էրդողանի հայտարարությունը նշանակում է, որ «այդ հողերը հարկադրաբար լքած հայերն ու նրանց ժառանգները» Թուրքիա վերադառնալիս, պետք է ի թիվս բազմաթիվ փաստաթղթերի ներկայացման, ներկայացնեն նաեւ թուրքերենի իմացության վկայական-փաստաթուղթ` «Թյուրքում, դողրույում, չալըշքանըմ», («Թուրք եմ, ազնիվ եմ, աշխատասեր եմ») տրամաբանությամբ եւ սկզբունքով:
Հայաստանում, այս ամենից հետո, իհարկե, մարդ կմնա, ընդ որում ոչ թե նրանք, ովքեր ոչ ռուսերեն գիտեն, ոչ` թուրքերեն, այլ նրանք, ովքեր հայերեն գիտեն, մի տեսակ` զգալու աստիճանի: Մի տեղից չեն կարող բոլորը գնալ, հատկապես, երբ այդ տեղը կոչվում է հայրենիք: Բայց մի տեղում չեն կարող բոլորը մնալ, անգամ, երբ այդ տեղը կոչվում է հայրենիք:
Հայերենի իմացության քննություն ՀՀ քաղաքացիություն շնորհելիս չի պահանջվում, գուցե որովհետեւ Հայաստանը եւս կարիք ունի շատ քաղաքացիների, այնպես ինչպես Ռուսաստանը` նախկին ԽՍՀՄ քաղաքացիների մասով, այնպես, ինչպես Թուրքիան` «այդ հողերը հարկադրաբար լքածների ու նրանց ժառանգների մասով»: Գուցե ՀՀ-ն քաղաքացիների կարիք ավելի շա՞տ ունի: Հաստատ` ավելի շատ ունի: Ի վերջո, եթե քաղաքացին իրավունք ունի արտագաղթել իր երկրից, այդ թվում` ընդմիշտ, ուրեմն քաղաքացին իրավունք ունի նաեւ մնալ իր երկրում, այդ թվում` ընդմիշտ:
Հ.Գ.- «Ինչ էլ սպասելիս լինի նրանց (հայերին) ապագայում, նրանց երկիրը միշտ պետք է մնա որպես ամենից ավելի հետաքրքրականներից մեկն ամբողջ հողագնդում, եւ արդեն իսկ նրանց լեզուն… մեծ ուսումնասիրություն է պահանջում… Ճոխ է հայոց լեզուն, եւ առատորեն կվարձատրվի նա, ով կուսումնասիրի այն: Ես փորձում եմ, իմ փորձն առաջ է ընթանում:
«Աստծո հետ խոսելու միակ լեզուն հայերենն է»,- Ջորջ Բայրոն:
