Ղրիմը որպես ԱՄՆ-ի ներկայության ընդլայնման պատրվակ
Վաղնջական ժամանակներից մինչեւ 20-րդ դարը զորախաղերն անցկացվում էին հիմնականում պատերազմի նախապատրաստվող բանակի մարտունակությունը ստուգելու նպատակով: Զորախաղեր սկսելու հայտարարությունը լրջորեն նյարդայնացնում էր հարեւան երկրներին: 21-րդ դարում պետությունները պարզ գիտակցում են, որ, ամենայն հավանականությամբ, բանը պատերազմի չի հասնի, իսկ բուն զորավարժությունները դարձել են յուրատեսակ քաղաքական խաղ, որն ունի երկու գլխավոր նպատակ: Առաջին. հարեւան երկրին ցույց տալ սեփական դժգոհությունը նրա վարքագծից: Երկրորդ. շահագրգիռ կողմերին սեփական մարտական զորությունը ցուցադրելովՙ նրանց վրա քաղաքական ու հոգեբանական ճնշում գործադրել:
Նմանօրինակ քաղաքական ներկայացում դարձան Սեուլի եւ Վաշինգտոնի համատեղ երկու զորավարժանքները Կորեական թերակղզու շրջանում այս տարվա մարտին եւ ապա ապրիլին: Երկու դաշնակիցները ներգրավեցին կենդանի ուժի եւ տեխնիկայի խոշոր քանակություն, արդիական հրթիռակիրներ, ատոմային սուզանավեր, էսկադրային ականակիրներ եւ այլն: Ի պատասխանՙ ԿԺԴՀ-ն երկու բալիստիկ հրթիռ արձակեց դեպի Ճապոնական ծովի ջրատարածք:
Դրանից հետո ամերիկացիների նախաձեռնությամբ հրավիրվեց ՄԱԿ-ի ԱԽ արտահերթ նիստ, որտեղ կազմակերպության գլխավոր քարտուղար Բան Կի Մունը դատապարտեց ԿԺԴՀ-ի գործողությունները եւ այդ երկրին կոչ արեց «ուշադրությունը բեւեռել տարածաշրջանում խաղաղությունն ու անվտանգությունը պահպանելու անհրաժեշտության վրա»:
Իր հերթին ԿԺԴՀ ԱԳՆ-ն նախազգուշացրեց. «Մենք չենք բացառի միջուկային զսպման մեր միջոցների ամրապնդմանն ուղղված նոր միջուկային փորձարկման հնարավորությունը»: Դրանից հետո հյուսիսկորեացիները վարժական հրաձգություն անցկացրին Դեղին ծովում: 500-ից ավելի հրետանային համազարկերից մոտավորապես հարյուրի արկերը հայտնվեցին հարավկորեական ջրատարածքում: Սեուլը արձագանքեց հաջորդ օրըՙ մի քանի հրետանային արկ արձակելով հյուսիսային հարեւանի կողմը:
Ի վերջո այս ամենը գոհացրեց երկու կողմերին: ԿԺԴՀ-ն աշխարհին ցույց տվեց, որ չարժե իրեն դիպչել, եւ միաժամանակ հերթական անգամ վախեցրեց սեփական ժողովրդին. արտաքին վտանգը, ինչպես հայտնի է, համախմբում է մարդկանց:
Կորեական թերակղզու շրջանում զորավարժություններ սկսելովՙ ԱՄՆ-ը նախ եւ առաջ ձգտում էր Պեկինին հիշեցնել, որ հենց ինքն է ուժեղագույն նավատորմ ունեցող ամենահզոր տերությունը: Վաշինգտոնին անհանգստացնում է Չինաստանի ոչ միայն տնտեսական ու քաղաքական ազդեցության տարածումը, այլեւ նրա ռազմածովային հավակնությունների աճը: Ամերիկացիները չեն կարող բացեիբաց հակազդել ՉԺՀ-ի ծովուժի հզորացմանը, սակայն պատրվակ դարձնելով ԿԺԴՀ-ի գործողությունները, աստիճանաբար ընդլայնում են իրենց ռազմական ներկայությունն Արեւելյան Ասիայում:
Ի հեճուկս Չինաստանի, Վիտենամը իր հերթին մի քանի զորավարժանք է անցկացրել Հարավչինական ծովում: Երկու երկրների տարաձայնությունների պատճառը անմարդաբնակ Սպրատլի կղզիներն են, որոնց մոտակայքում ենթադրաբար գոյություն ունեն նավթի ու գազի ստորջրյա հանքավայրեր:
2013 թ. երկրորդ կեսին ուաշգրավ դեպքեր դարձան «Արեւմուտք-2013» ռուս-բելառուսական զորախաղերը եւ Բալթյան երկրներում ու Լեհաստանում դրանց հաջորդած Steadfast Jazz խոշոր զորավարժությունները: Այն ժամանակ Ռուսաստանը եւ ՆԱՏՕ-ն զգալի ջանքեր գործադրեցին իրենց միջեւ ծագած լարվածությունը մեղմացնելու համար:
2014-ի մարտին Ղրիմի եւ Ռուսաստանի վերամիավորումից հետո Մոսկվա-Բրյուսել փոխհարաբերություններում սկսվեց լարվածության նոր փուլ: ՆԱՏՕ-ն զորավարժանքներ անցկացրեց Եվրոպայումՙ Ռումինիայի հյուսիս-արեւմուտքում: ՆԱՏՕ-ն մտադիր է այս տարվա հունիսին զորավարժություններ անցկացնել Լեհաստանում: Դրանց կմասնակցեն մասնավորապես F-16 կործանիչներ: Միայն Ուկրաինայում 2014 թ. նախատեսվում է ՆԱՏՕ-ի անդամ երկրների մասնակցությամբ անցկացնել 8 զորավարժություն: ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար Անդերս Ֆոգ Ռասմուսսենի խոսքերովՙ դրանց մասնակցելու հնարավորության շնորհիվ ուկրաինացի զինվորականները կկարողանան «ավելի լավ փոխգործակցել հյուսիս-ատլանտյան դաշնակիցների զինված ուժերի հետ»:
Ապրիլի 10-ին Սեւ ծովի ջրատարծք մտավ ամերիկյան ծովուժի «Դոնալդ Կուկ» էսկադրային ականակիրը: Ծովուժի կայքէջի հաղորդման համաձայն, տվյալ քայլի նպատակն է «նպաստել տարածաշրջանի խաղաղությանն ու կայունությանը», ՆԱՏՕ-ի գծով ԱՄՆ-ի դաշնակիցներին ցույց տալ, որ ամերիկյան ծովուժը «հավատարիմ է տարածաշրջանում ընդհանուր նպատակներին ուղղված փոխգործողության խորացմանն ու բարելավմանը»: Նավը հանդերձավորված է հակաօդային պաշտպանության Aegis համակարգով ու «Թոմահավկ» հրթիռներով եւ կմասնակցի «Դաշինքի երկրների ընդհանուր զորավարժություններին եւ փոխօգնության մակարդակի բարձրացման գործողություններին»:
Մոսկվայի արձագանքը չուշացավ: Ռուսաստանի արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովը մամլո ասուլիսում հայտարարեց, որ ԱՄՆ ծովուժի ռազմանավերը պարբերաբար խախտում են Շվեյցարիայում 1936 թ. ստորագրված Մոնտրյոյի կոնվենցիայի դրույթները: Դրանց պահանջներից մեկի համաձայն, Սեւ ծովում ոչ սեւծովյան երկրների ռազմանավերը կարող են մնալ 3 շաբաթից ոչ ավելի: Լավրովի տվյալներով, ամերիկյան ռազմանավերը վերջերս երկու անգամ երկարաձգել են իրենց ներկայության համար սահմանված ժամկետները: Նախարարը նշել է, որ տվյալ հարցում որոշակի դերակատարություն ունի նաեւ սեւծովյան նեղուցները տնօրինող Թուրքիան:
ԱՄՆ-ը Ուկրաինայի իրադարձությունները իբրեւ պատրվակ է օգտագործում Եվրոպայում իր ռազմական ներկայությունն ուժեղացնելու համար: Ամերիկյան «Դոնալդ Կուկ» ռազմանավից հետո Սեւ ծովում ՆԱՏՕ-ի ծովուժի խմբավորումը համալրվեց նաեւ ֆրանսիական «Դյուպոյուի դը Լոմ» հետախուզական նավով: Բալթյան երկրներում կրկնապատկվեց ՆԱՏՕ-ի կործանիչների թիվը: Անդերս Ֆոգ Ռասմուսսենը հայտարարեց, որ Հյուսիսատլանտյան դաշինքը «կուժեղացնի եւ կնորացնի ռազմական պլանավորումը, զորավարժանքների անցկացումը, որոշում կընդունի հավելյալ ուժեր տեղաբաշխելու մասին»: Ռումինիայի «Միխայիլ Կոգելնիչանու» սեւծովյան ավիաբազայում ամերիկացի զինծառայողների թվակազմը հազարից հասցվեց 1,6 հազարի: Կավելացվի նաեւ ռազմօդանավերի թիվը:
Կարելի է կարծել, թե դաշինքը պատրաստվում է պատերազմի: Սակայն ո՞ւմ դեմ: ՆԱՏՕ-ի երկրներին ոչ ոք չի սպառնացել, դրանց սահմաններին առնչվող աշխարհաքաղաքական փոփոխություններ չեն եղել:
Այն հայտարարությունները, թե զորավարժություններն անցկացվում են «տարածաշրջանի խաղաղությանն ու կայունությանը նպաստելու» նպատակով, իրականում Ուկրաինայի նկատմամբ Մոսկվայի քաղաքականության փոփոխմանը հասնելու ԱՄՆ-ի հերթական փորձն են: Ի պատասխանՙ Ռուսաստանի հարավում անսպասելիորեն սկսվեցին ՌԴ օդային, ծովային եւ ցամաքային ուժերի զորավարժություններ «մարտականին մոտիկ պայմաններում» եւ ավելի քան 7 հազար մարդու մասնակցությամբ: Այդ զորավարժանքների ծավալներն ու բարդությունը դարձան ԱՄՆ-ի քայլերի յուրատեսակ դիվանագիտական պատասխանը, այն էՙ Ուկրաինայի դեպքերի գնահատման հարցում Մոսկվան մտադիր չէ փոխել իր դիրքորոշումը:
