ԳԵՂԱՄ ՔՅՈՒՐՈՒՄՅԱՆ
Անիի տարածաշրջանի Խարկով գյուղը մեր օրերում 1 բնակիչ ունի, 1980-ականների վերջերին գյուղն ուներ մոտ 200 բնակիչ
Տարօրինակ մարդիկ ենք հայաստանաբնակներս, թեեւ կան նաեւ այնպիսիք, որոնք կողմ են արտառոց տարօրինակ գնահատականին: Ինչո՞ւ. որովհետեւ ինչքան էլ մեզ կառավարող բարձրագույն այրերը Աստծո յուրաքանչյուր օր նշում են երկրի տնտեսական ու ֆինանսական հաջողությունները, հայաստանաբնակներս դրանք թերահավատորեն ենք ընդունում, որակում ցանկալին իրական ներկայացնելու դրսեւորումներ, մի խոսքովՙարվածը չենք գնահատում:
Ասենք, ՀՀ գյուղնախարարն ու տեղակալը խոսում են ծիրանի աննախադեպ արտահանումից, խաղողի մթերման անխափան կազմակերպումից, մի այլ նախարարՙ փոքր ու միջին գործարարության հանդեպ ուշադրությունից, իսկ ՀՀ շարքային քաղաքացին, պատմական այս իրողությունները չնկատելու տալով, խոսում է անվերջ թանկացումների ու արտագաղթի մասին: Կարծես կարեւորը արտահանումն է, ցուցահանդեսների մասնակցությունը, արտադրողների շահերն սպասարկելը: Իսկ ՀՀ քաղաքացին թող սպասի, բավարարվի ներմուծվողով, հետն էլ մատչելի թռչնի ու խոզի մսով, կաթի փոշուց ստացվող կաթնամթերքներով, չինական ու թուրքական անորակ ու էժանագին արտադրանքով: Ոչինչ, որ հայ գյուղաբնակը իր կառավարիչների այսօրինակ պահվածքից ու բնության հանդեպ երբեմն անզորությունից աղքատի կարգավիճակում է հայտնվում, տուն-տեղը թողնում, արտերկրներ է մեկնում, ժամանակ անց էլ հարազատ-բարեկամներին է իր մոտ հասցնում, գյուղական համայնքներ են դատարկվում. «չկա մարդը, չկա խնդիրը» մոտեցման մերօրյա հեղինակներին պարզից էլ պարզ է, որ արած-չարածի համար պատասխան պահանջող չկա, ավելինՙ նրանց աննախադեպ խրախուսում է նախատեսվում, աշխատավարձերի կայուն բարձրացման նոր համակարգ է սահմանվում:
Ումից ինչ պահանջի մերօրյա բարձրագույն պաշտոնյան, ասենք, նախարարը: Ինչպես իր կուսակից տեղակալներից կամ կոալիցիոն գործընկեր ենթականերից, որոնք նաեւ բուհերում աշխատանքը համատեղողներ են, ոմանք էլ իրենց սպասարկող ձեռներեցներ, աշխատանքային պարտականությունների կատարում պահանջի: Չէ, անգամ այս մասին մտածել չարժե, քանզի նրանք… այո, թե՛ շատ են, թե՛ հզոր, թե՛ անխոցելի:
Թերահավատներին փորձեմ ներկայացնել ՀՀ նախարարություններից մեկի, ասենք գյուղնախարարության կառուցվածքը, որից մյուսները ոչնչով չեն տարբերվում:
Կառույցը գլխավորում է նախարարը, որը 4 կամ 5 ոլորտային տեղակալներ ունի: Նրանք իրենց հերթին ղեկավարում են մեկ տասնյակի հասնող վարչությունների գործունեությունը, ուր կան առավել նեղ մասնագիտական բաժիններ ու ենթաբաժիններ, տարբեր աստիճանների, որակավորման ու նշանակության պաշտոնյաներ: Կենտրոնական այս կառույցը, իր սպասարկող ու օժանդակող անձնակազմերով ղեկավարում է ՀՀ անտառային տնտեսության, սննդի անվտանգության, գիտակրթական հաստատությունների, պետական ոչ առեւտրային գիտագործառնական ինստիտուտների ու փորձակայանների, գյուղատնտեսության աջակցության հանրապետական կենտրոնի եւ կառույցի մասնաճյուղեր հանդիսացող գյուղատնտեսության աջակցության մարզային կենտրոնների, հարյուրավոր անասնաբույժների, այլ տեսչությունների ու գերատեսչությունների, ՀՀ պետբյուջեից ֆինանսավորվող այլ կազմակերպությունների ամենօրյա եւ հեռանկարային գործունեությունը:
Հեռանկարայիններից ամենակարեւորը թերեւս մինչեւ 2015 թ. ընկած ժամանակահատվածում ՀՀ գյուղատնտեսության կայուն զարգացման ռազմավարական փաստաթուղթն է: Ըստ նախարարությանՙ 2013-ին հացահատիկի համախառն բերքը պետք է կազմեր մոտ 500 հազար տոննա, կեսն էլ չունենք, խոզերի ու ոչխարների գլխաքանակըՙ համապատասխանաբար 200 հազար եւ 1,2 մլն գլուխ, կեսն էլ չկա, թռչուններՙ 8 մլն, կեսը հազիվ կա, պարզ չէ հաշվառված ճագարների ու ավանակների իրական թիվը: Փոխարենը հայտնի է, որ ՀՀ պետական ագրարային համալսարանը յուրաքանչյուր տարի պատրաստում է բարձր որակավորման 1500 մասնագետներ 34 մասնագիտությունների գծով: ՀՀ գյուղնախի մարզերում գործող 10 պետական քոլեջների առկա եւ հեռակա ուսծրագրերում 3500 սովորողներ կան: Գյուղատնտեսության աջակցության մարզային կենտրոնները յուրաքանչյուր տարի իրականացնում են տասնյակհազարավոր խորհրդատվություններ, հազարավոր խորհրդակցություններ ու մարկետինգային միջնորդություններ, լրատվածառայությունները թողարկում են հեռուստահաղորդումներ, տպագրում թերթեր ու ամսագրեր, գյուղաբնակին օգնող ու աջակցող ուղեցույցներ: Հայ հողագործն այս ամենը մի կողմ թողնում ու այլ ուղեցույցներ է ընտրում, ուր յոթնօտարից ակնկալվող աջակցությունները պակաս անորոշ չեն, քան հայրենակից պատասխանատուների անտեսանելի օգնությունները: Առայժմ տարիները հաստատում են, որ պակաս անորոշն անտեսանելիից գերադասելի է:
Այսպես էլ ապրում ենք:
Հ.Գ. պաշտոնյաների այս բանակը մեզանում օրերս անտեսվեց, եւ ՀՀ-ում անասնագլխաքանակի հաշվառում իրականացնելու նպատակով արտերկրից 1 մլն դոլարի օգնություն աղերսվեց: