Նոր ռազմավարությո՞ւն, նոր հեռանկարնե՞ր, նոր մարտնչող մտորումնե՞ր, թե՞ պատերազմների վերջ

Մեծ Բրիտանիայի հետախուզության (Mi-6) պետ Ռիչարդ Մուրը, ամենայն հավանականությամբ այս տարվա աշնանը հրաժարական կտա հետախուզության պետի պաշտոնից:

Առաջին անգամ «Mi-6»-ի տնօրենի պաշտոնը ըստ երեւույթին կզբաղեցնի կին արարածը: Ամենահնարավոր թեկնածուն Բարբարա Վուդվորդն է, Մեծ Բրիտանիայի նախկին դեսպանը Չինաստանում: Իհարկե, այլ թեկնածուներ էլ կան, սակայն՝ նույնպես կայանք: Նրանք հետախուզության ավագ սպաներ են, որոնց անունները դեռեւս գաղտնի են պահվում:

Վերոնշյալ Բարբարա Վուդվորդին որոշ անգլիական լրատվամիջոցներ անվանել են «Պեկինյան Բարբարա» (Beijing Barbara – Пекинская Барбара).

Հետախուզական համայնքում Բարբարայի նկատմամբ տարբեր մոտեցումներ ու կարծիքներ կան: Հիմնական քննադատները գտնում են, որ Չինաստանում աշխատելու ժամանակահատվածում Վուդվորդը բավականաչափ խիստ գնահատականներ չէր տալիս Չինաստանի արտաքին ու ներքին քաղաքականությանը, նա չափից դուրս տարված էր Չինաստանով 2015-ից մինչեւ 2020թթ.: Նրա կողմնակիցները այլ կարծիքի են. գտնում են, որ նա բարձրաստիճան կին ծառայող է դիվանագիտական աշխարհում, եւ նրա ձեռք բերած գիտելիքները Պեկինում աշխատելիս՝ շատ պետք կգան հետախուզական աշխատանքում: Հիմնական մեղադրանքը, որ ներկայացվում է Բարբարա Վուդվորդին այն էր, որ տիկին դեսպանը չափից դուրս համակրելով այդ երկիրը՝ ընդհանրապես չէր քննադատում պետության  ղեկավարությանը Սինցզյանի ույգուրներին հալածելու համար:

Տիկին Բարբարան ծառայում էր ՄԲ Արտաքին գործերի նախարարությունում 1994թ.ին, այժմ նա ծառայում է Միացյալ Ազգերի Կազմակերպությունում որպես ՄԲ դեսպան:

Վուդվորդի հետախուզության պետի պաշտոնում նշանակման որոշումը կկայացնի պետության վարչապետ Քեիր Սթարմերը, հաշվի առնելով  կառավարական պաշտոնյաների երաշխավորագրերը:

Իմ կարծիքով, Ջեյմս Բոնդ կինոհերոսի (չեմ թաքցնում, ես նույնպես այդ ֆիլմի երկրպագուներից եմ) երկրպագուները հիշում են, որ ֆիլմում Ջեյմս Բոնդի անմիջական ղեկավարն էր Ջուդի Դենչը (կինարմատ):

Հայտնի է, որ 63-ամյա Վուդվորդը համաձայն չէր անգլիացի շատ քաղաքական գործիչների հետ, որոնց կարծիքով Չինաստանի կառավարությունը գենոցիդի քաղաքականություն է վարում ույգուրների նկատմամբ: Բացի այդ, դեսպան Բարբարան կատեգորիկ դեմ էր Թայվանի անկախությանը:

Անկասկած, Վուդվորդը, որը պատմություն է սովորել Սենթ-Էնդրյուսի համալսարանում, չունի եւ չի կարող ունենալ հետախույզի այն հմտությունները, որ ուներ Ռիչարդ Մուրը: Վերջինս դիվանագիտական «ծածկի» տակ հետախուզական աշխատանք էր  տարել Վիետնամում, Թուրքիայում, Պակիստանում, Մալազիայում, իսկ վերջում իրականացնում էր ՄԲ դեսպանի առաքելությունը Անկարայում: Վերջինս տիրապետում էր թուրքերեն լեզվին, ներկա էր ֆուտբոլային բոլոր մրցույթներին Թուրքիայում, շփվում էր Թուրքիայի բարձրագույն քաղաքական էլիտայի հետ, Էրդողանի հետ ուներ բավականին ջերմ հարաբերություններ եւ այլն, եւ այլն:

1909 թվականից Mi-6-ը ղեկավարել են 17 տղամարդիկ եւ ոչ մի կին: Իսկ Ռիչարդ Մուրը անձամբ գտնում է, որ եթե ՄԲ հակահետախուզությունը պատմության մեջ արդեն ղեկավարել են 2 կին, ուրեմն, կարելի է այդ փորձը իրացնել նաեւ հետախուզությունում:

Ընթերցողիս համար  նշեմ նաեւ, որ «Mi-6» շտաբ-բնականարում, որը տեղաբաշխված է Լոնդոնի Ուիքսհոլլ-Քրոսս թաղամասում (Թեմզա գետի հարավային ափին) աշխատում են 4000-ից ավելի ծառայողներ, որոնց նրանց կեսից ավելին կանայք են:

Միեւնույն ժամանակ նշեմ, որ այսօր Մեծ Բրիտանիայում գործում է նաեւ լսողական կայան (Չելթհեմում) ( GCHQ  – Government Communications Headquarters), կառավարական կապի կենտրոնը, հատուկ ծառայություն՝ որը պատասխանատու է ռադիոէլեկտրոնային հետախուզության եւ պետության գաղտնի տեղեկատվությունների արտահոսքի դեմ պայքարի համար:

Մի երկու խոսք Ռիչարդ Մուրի վերաբերյալ: Վերջինս ծնվել է 1963թ, մայիսի 9-ին Ջոն Ռոբերտի եւ Պատրիցիա Մուրի ընտանիքում, Լիբիայի մայրաքաղաք Տրիպոլիում: Նա լավ կրթություն է ստացել մի քանի քոլեջներում, ինչպես նաեւ Օքսֆորդի եւ Հարվարդի համալսարաններում: 24 տարեկանում նա արդեն ( SIS ) (Secret intelligence service) հետախուզության աշխատակից էր:

Ինչպես նշել եմ 2014թ. հունվարից մինչեւ 2017թ. դեկտեմբեր նա ծառայել է որպես ՄԲ դեսպան Թուրքիայում: 2020թ-ից Ռիչարդ Մուրը զբաղեցնում է ՄԲ արտաքին հետախուզության պետի պաշտոնը: Նրա մասին կարող եք կարդալ «Ազգ» շաբաթաթերթի 2020թ. օգոստոսի 21-ի, 2021թ. մայիսի 14-ի եւ 2022թ. մարտի 18-ի համարներում:

Նրա նշանակումը հաստատել է ՄԲ վարչապետ Բորիս Ջոնսոնը, արտգործնախարար Դոմինիկ Ռաաբի առաջարկով: Մուրը ինքը չէր թաքցնում իր ուրախությունը այդ նշանակման առիթով:

Եվ այսպես ո՞վ է Ռիչարդ Մուրը: Դիվանագետ-հետախո՞ւյզ, թե՞ հետախույզ-դիվանագետ, կարիերային դիվանագետ-արեւելագե՞տ, հետախուզության պե՞տ, թե՞ խորքային պետության ղեկավար (deep state leader), աշխարհում տեղի ունեցող քաղաքական իրադարձությունների, հեղաշրջումների եւ ռազմական բախումների «հիմնական ճարտարապետ»: Նա անմասն չէր նաեւ հայ-ադրբեջանական հակամարտության մեջ, (ո՞րն է նրա հիմնական խնդիրը այդ հակամարտությունում, ընթերցողս գիտի բազմաթիվ հոդվածներից Մուրի վերաբերյալ) Էրդողանի եւ Ալիեւի մտերիմ խորհրդական, ռուս-ուկրաինական պատերազմի հեղինակներից մեկը, քաղաքական գործիչ եւ հետախույզ, որը ռուսներին առաջարկում էր ՄԲ քաղաքացիություն հետախուզական տեղեկատվությունների դիմաց: Մի խոսքով, Ռիչարդ Մուրի, Էրդողանի, Ալիեւի եւ Իսրայելի վարչապետ Նեթանյահուի հիմնային, համատեղ խնդիրը՝ աշխարհի նոր վերաբաշխումը կազմակերպելն էր:

Հարց է ծագում. ինչո՞ւ որոշվեց Ռիչարդ Մուրին հեռացնել գլխավոր ճարտարապետների թատերաբեմից:

Կա՛մ նա լավ չէր կատարում խորքային պետության ղեկավարների հրահանգները եւ շատ ծրագրեր ձախողվեցին, հատկապես նորընտիր ԱՄՆ-ի նախագահ Թրամփի թատերաբեմ գալու հետեւանքով, կա՛մ նրան շտապ հեռացնում են, որ նա չմնա փլատակների տակ:

Ժամանակը ցույց կտա: Ամեն դեպքում, նա Հայաստանի համար ոչ մի լավ բան չէր ծրագրում….
 
ՎԼԱԴԻՄԻՐ ԴԱՐԲԻՆՅԱՆ

Անվտանգության հարցերով փորձագետ