Նոր կոալիցիա ընդդեմ Իրանի՞

Վերջին օրերին, անգամ ուկրաինական ճգնաժամի խորապատկերի վրա, երկու առիթով մեր հանրության  գիտելիքների պաշարը հարստացավ Իրանի Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսի (ԻԻՀՊԿ)  մասին հրապարակումները լսելով ու կարդալով։  Առաջին առիթն  այդ ռազմականացված կառույցի հետ  ասոցացվող տելեգրամյան ալիքի հրապարակումն էր այն մասին, որ իրանական զինուժը թույլ չի տա հարձակվել  Հայաստանի վրա,  իսկ երկրորդը՝   ԱՄՆ-ի ահաբեկչության «սեւ ցուցակից» ԻԻՀՊԿ-ի դուրսբերման մասին հնարավոր  պայմանավորվածությունը։

Մեզ վերաբերող Կորպուսի հայտարարության առիթը, աշխարհաքաղաքական բուռն զարգացումների համատեքստում, Արցախում ծավալած վերջին ագրեսիվ գործողություններին համընթաց, Հայաստանի՝ իբր «Ադրբեջանի պատմական հող» հռչակելու մասին   Ադրբեջանի զառանցանքն էր, որը հակադարձվեց Իրանի ռազմականացված կառույցին վերագրվող տելեգրամյան ալիքի կողմից։

Թեեւ  ԻԻՀՊԿ-ի խոսնակը  ԻԻՀ նախագահի աշխատակազմի կապուղիներով  նախկինում էլ տարբեր առիթներով  հայտարարել է, որ Կորպուսը պաշտոնական տելեգրամյան էջ չունի, սակայն, հաշվի առնելով   իրանական առանձնահատկությունները, եթե կոնկրետ առիթով հրապարակված հայտարարությանը հերքում չի հետեւում, նշանակում է, որ այն համապատասխանում  է ԻԻՀ պաշտոնական դիրքորոշմանը։  Ավելորդ  է նշել, որ Իրանում պաշտոնական տեսակետներ արտահայտելու  հավակնություններ ունեցող որեւէ  կայքի արգելափակման հարցում  գործիքակազմի պակաս չի զգացվում։ 

Ուկրաինական ճգնաժամի թոհուբոհին  համացանցը ողողած  մյուս առիթը Իրանի Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսին ահաբեկիչների «սեւ ցուցակից» հանելու հնարավորությունն էր, ինչն ԱՄՆ նախագահի կարծիքով գնահատվում  էր որպես   տարածաշրջանում լարվածության թուլացման Իրանի հանրային պարտավորության երաշխիք։   Հիշեցնենք, որ ԱՄՆ նախկին նախագահ Դոնալդ Թրամփը Իրանի Պահապանների Կորպուսը դասել էր  ահաբեկչական կազմակերպությունների ցանկում, որին հետեւել  էր  Կորպուսի  նկատմամբ ամենատարբեր բնագավառներում պատժամիջոցների կիրառումը:

Հատկանշական է,  որ այդ որոշումը կայացվել էր Կորպուսի օրվան նվիրված միջոցառումների շեմին: Իր հնչեցրած հայտարարության մեջ, ԱՄՆ նախկին  նախագահը մանրամասնել էր, որ որոշումը ընդունվել  է ԱՄՆ պետքարտուղարության առաջարկով՝  այն իրողության հաշվառմամբ, որ Իրանը ոչ միայն աջակցում է ահաբեկչությանը, այլեւ Իրանում գործող Կորպուսը կարեւորագույն գործիքն է ահաբեկչություններ իրականացնելու համար:

Հակադարձելով ԱՄՆ նախագահի հայտարարությանը, Իրանի ազգային անվտանգության գերագույն խորհուրդն այդ ժամանակ   ԱՄՆ-ին   որակել էր  որպես ահաբեկչությանն օժանդակող պետություն,  Արեւմտյան Ասիայում տեղակայված ԱՄՆ զինված ուժերին անվանելով  ահաբեկչական կազմակերպություն: Հակադարձումներ էին  եղել նաեւ երկրի հոգեւոր առաջնորդի, արտգործնախարարի եւ այլ պաշտոնատար անձանց  կողմից: Նույնիսկ Իրանի մեջլիսի պատգամավորները ցուցադրաբար նիստին ներկայացել էին  Կորպուսի զինվորական համազգեստներով:

Հաշվի առնելով Իրանի տնտեսության մեջ Կորպուսի նշանակալի դերը,   նման որոշումը  չէր կարող անհետեւանք մնալ Իրանի տնտեսության համար։  Քանի որ այդ կառույցի հետ տնտեսական գործարքների մեջ եղած օտարերկրյա կազմակերպություններն աստիճանաբար  սկսեցին հրաժարվել առեւտրա-տնտեսական  գործարքներից:

ՀԳՀԾ-ի շուրջ Վիեննայում ընթացող բանակցությունների եզրափակիչ փուլի պայմանավորվածությունների կապակցությամբ, ԻԻՀ ԱԳ նախարար Ամիր-Աբդոլլահիանը, անդրադառնալով բանակցությունների առանցքային հարցերի շուրջ Թեհրանի ու Վաշինգտոնի միջեւ առկա հակասություններին, նշել է, որ ԻԻՀՊԿ-ին ահաբեկիչների «սեւ ցուցակից» դուրսբերումը իրանական կողմի համար սկզբունքային հարցերից է։

Սակայն, վերջին օրերին ԱՄՆ-ում  դժգոհության մեծ ալիք է բարձրացել  Կորպուսին «ազատություն» շնորհելու գնով ՀԳՀԾ-ի պայմանավորվածություններին վերադառնալու պայմանը։ Կոնգրեսի ավելի քան 40 հանրապետական ներկայացուցիչներ ԱՄՆ պետքարտուղարությանը հղած նամակով զգուշացրել են այդ քայլի հետեւանքներից։ 

Իսկ Իսրայելի վարչապետ Նաֆթալի Բենթն ու արտգործնախարար Յարի Լապիդը ԱՄՆ նախագահ Բայդենի հնարավոր  որոշման դեմ արշավ են սկսել։ 

Ավելին, Կորպուսի «ազատականացման»  դեմ դիրքորոշում արտահայտելու նպատակով  տարածաշրջանային նոր կոալիցիա  է ձեւավորվում  ընդդեմ  Իրանի։  Մարտի 27-ին ԱՄՆ պետքարտուղարի, Եգիպտոսի, Էմիրությունների, Մարոկկոյի եւ Բահրեյնի արտգործնախարարների  մասնակցությամբ  ՀԳՀԾ-ին ու ուկրաինական ճգնաժամին նվիրված Իսրայելում կայացած  խորհրդաժողովը  դրա մասին է վկայում։

Էմիրությունների ԱԳ նախարար Զաիդ ալ-Նահիանն այդ խորհրդաժողովն անվանեց «պատմական»։ Իսկ ԱՄՆ պետքարտուղար Բլինքենը նման ձեւաչափով Իսրայելում միջոցառման  անցկացումն  աննախադեպ համարեց  եւ Վաշինգտոնի խաղաղասիրական ձգտումների մասին հավաստիացումներով հանդես եկավ։

Եվ  հակառակ ՀԳՀԾ-ի հանգուցալուծման  ու Կորպուսի անունը ահաբեկիչների «սեւ ցուցակից» հանելու շուրջ Թել-Ավիվի ու Վաշինգտոնի միջեւ առկա տարաձայնությունների,  Իսրայելի արտգործնախարարի հետ հանդիպումից հետո կայացած մամուլի ասուլիսի ժամանակ, ԱՄՆ պետքարտուղարը  խոստացավ  թույլ չտալ  Իրանին միջուկային զենք  արտադրել։ 

Իսկ Իսրայելի Քնեսեթի պատգամավոր  Զեւի Հավերզը, նշված խորհրդաժողովի հաջողությունը պայմանավորեց Իրանի դեմ կոալիցիա ստեղծելու   հրամայականով։

Ըստ երեւույթին, Իրանի դեմ ծավալված նոր արշավը կարելի է բացատրել վերջին շրջանում Կորպուսին ու նրա հովանավորությունը վայելող պրոքսի ուժերին վերագրվող մի շարք գործողություններով, ինչպես՝ մարտի 13-ին Արբիլի հրթիռակոծումը եւ մարտի 20-ին Սաուդյան Արաբիայի նավթահանքերի վրա Եմենի հուցիների հարձակումը։

ԳՐԻԳՈՐ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ

Դիվանագետ