Այսօրվա գոնե ավագ սերնդից ո՞վ չի ժամանակին տարիներ շարունակ սպասել ու սիրով դիտել Հայկական հեռուստատեսության առաջին ալիքով լեզվաբան Արտեմ Սարգսյանի վարած «Մեր լեզուն, մեր խոսքը» հաղորդաշարը: Հայոց գրագետ ու գեղեցիկ լեզուն լսելու, առանց լեզվական աղավաղումների խոսքը սովորելու, իմանալու պահանջարկը կար: Ավաղ, արդեն վաղուց մայրենի լեզվի, նրա գործածության հարցում ամենատարրական պահանջների նկատմամբ ընդհանուր վերաբերմունքը փոխվել է, հարցի կարեւորության ըմբռնումը խիստ թուլացել: Մեր լեզուն անխղճորեն աղավաղվում, աղարտվում է ամենուր՝ առօրյա խոսակցականից եւ անգամ հեռուստաէկրանից մինչեւ ինչ-որ չափով նաեւ Ազգային ժողով: Մեկի կողմից ասպարեզ նետված լեզվական որեւէ սխալը մեկ էլ սկսում է արագ տարածվել, մեկը մյուսին նայելով մեքենայորեն կրկնում են ու չեն էլ փորձում մտածել, թե դա ախր ի՞նչ է նշանակում: Իսկ այդ սխալներն ու մեղանչումներն արդեն այնքան շատ են ու բազմատեսակ:
Իմ ֆեյսբուքյան արժանավոր բարեկամներից մեկը, որն այդ հարթակում պարբերաբար նաեւ անդրադառնում է տարածված տարբեր սխալախոսություններին, մի անգամ պատմեց, որ կարծես մոդայիկ դարձած «ոչ մեկ» անհեթեթ արտահայտության մասին իր դիտարկմանը մի կին մեկնաբանություններում պատասխանել է, թե «ինչքան ուզում եք՝ գրեք, ես «ոչ մեկ» պիտի ասեմ»… Ու սա, ոչ միայն այս արտահայտության հարցում, ցավոք, տարածված մտայնություն է. դու ինչ ուզում ես ասա:
Ինչպես նշեցինք, լեզվական աղավաղումները շատ են ու բազմատեսակ: Դրանց տխուր «գլուխգործը», սակայն, ձնագնդի նման ծավալվող իր մետաստազներով, մեր լեզվամտածողությունն ավերող, ժամանակին ռուսերեն բառի սխալ թարգմանությամբ լեզու մտցված «կիսվել» անմիտ, արդեն անբուժելի թվացող սխալախոսությունն է: «Կիսվում» են ինչով ասես (անգամ՝ ժպիտով), ում հետ ասես, Ֆեյսբուքում էլ մի բան են գցում, մի գրառում անում ու հորդորում, կարգադրում՝ բոլորդ սրանով կիսվեք հա կիսվեք: Հազար անգամ ասա, բացատրիր, որ հայերեն, ասենք՝ երեւի մյուս բոլոր լեզուներով էլ, կիսվելը միայն մի բան է նշանակում՝ երկու կես լինել: Մեկ է, օգուտ չկա: Եվ ինչ անակնկալ բառի հետ ասես այն կարող են զուգորդել:
Ու երբ թվում էր, թե այս հարցում այլեւս զարմանալու տեղ չկա, օրերս եթերում հնչած իր մի գովազդով նոր զարմանքի առիթ տվեց, ցավոք, մեր Հանրային հեռուստատեսությունը: Այն էլ՝ այդ վտանգավոր ցանցի մեջ առնելով… հինգ տարին դեռ չբոլորած փոքր թոռնիկիս: Լսելով ինչ-որ «Ապաչի» անունով թխվածքաբլիթի հեռուստագովազդը եւ տեսնելով դրա լեզվական կողմին իմ վրդովմունքով արձագանքը, եկել ինձ կատակով զայրացնելու համար նույն արտահայտությամբ կրկնում ու կրկնում է՝ պապիկ, կիսվիր խռթոցով… Ու չգիտես՝ նա ու իր սերունդն ի վերջո իմ, ձեր ուղղող հորդո՞րը կընդունեն, թե՞ ավելի հավանական է՝ հեռուստատեսությամբ ամեն օր լսած նման արտահայտությունները:
Լավ, ասենք թե գովազդատուն այդպես է տվել: Բա հեռուստատեսությո՞ւնը…
ԳԵՂԱՄ ՄԿՐՏՉՅԱՆ
