Հունիսի 29-ին Բելլունո նահանգի Ֆելտրե քաղաքի Թեմական առաջնորդարանի թանգարանի ցուցասրահում տեղի ունեցավ «Հայաստան, որմնանկարչությունը հայկական քրիստոնյա եկեղեցիներում, Է-ԺԳ դդ» վերնագրով ցուցահանդեսի պաշտոնական բացումը: Ցուցահանդեսը պատրաստել եւ դրամավորել են ցուցադրության հեղինակներ` ճարտ. Արա Զարյանն ու որմնանկարի արհեստավարժ վերականգնող Քրիստին Լամուրեն, որոնք այս վերջին տասը տարիներին, իրենց նախաձեռնությամբ ու միջոցներով հայտնաբերել, մաքրել, ամրակայել, պահպանել ու վերականգնել են հայ մշակույթին քիչ ծանոթ այնպիսի հրաշալի որմնանկարներ, որպիսիք են` Լմբատավանքի Սբ. Ստեփանոս նախավկա, Է դար, Կարմրավորի Սբ. Աստվածածին, Է դար, Մաստարայի Սբ. Հովհաննես մկրտիչ, Է դար, Արթիկի Սբ. Աստվածածին, Է դար, Արթիկի Սբ. Մարինե, Ե դար, Արթիկի Նոր Կյանքի Սբ. Գրիգոր Լուսավորիչ, Է դար, Եղվարդի Սբ. Թեոդորոս Զորավար, Է դար, Հաղբատի վանական համալիրի Սբ. Նշան, Ժ, Ժ-ԺԳ դարեր, Դադիվանքի Սբ. Կաթողիկե, 1297 թ., եկեղեցիներում պահպանվածները: Ֆելտրեի ցուցադրությունը հովանավորել ու հյուրընկալել է Բելլունո եւ Ֆելտրե քաղաքների Թեմական առաջնորդարանը, որի համար շնորհակալ ենք թանգարանի տնօրեն Սրբ. Ջիակոմո Մաձորանային: Ցուցահանդեսի կազմակերպման ու համակարգարգման համար երախտապարտ ենք թանգարանի տնօրենների խորհրդի անդամ, ճարտ. Գլորիա Սաբինա Մաներային: Իտալիայում ու Եվրոպայում հայկական մշակույթի հրաշալի արժեքները տարածելու եւ օտարազգի հանրությանը ծանոթացնելու առաքելությամբ Ֆելտրեում կայացած ցուցադրությունը արդեն ներկայացվել է Վենետո նահանգի Պադովա քաղաքի Պալացցո Ձուկերման թանդարանում (մայիսի 7-ից հունիսի 26, 2022թ), Լոմբարդիա նահանգի Կոմո Քաղաքի Մետաքսի թանգարանում (հունվարի 22-ից 2022թ մարտի 5-ը 2023թ) եւ Լոմբարդիա նահանգի Լոմացո քաղաքապետարանի պալացոյի նիստերի դահլիճում (մարտի 26-ից ապրոլի 15-ը, 2023թ): Բոլոր ցուցահանդեսների համար լույս է տեսել իտալերեն ամփոփ հանրահավաք գրքույկ, որտեղ քարտեզների, հատակագծերի, լուսանկարների, բացատրագրերի ու ամփոփագրերի միջոցով ներկայացված է Հայաստանի ու Արցախի պատմական սեղմ ժամանակագրությունը, ցուցադրությունում պատկերագրված Լմբատավանք, Հաղբատ ու Դադիվանք համալիրների պատմաճարտարապետական ակնարկներն ու որմնանկարների մասին ամփոփ տեղեկությունները:
Գրքում տեղ են գտել նաեւ կազմակերպիչների ու հեղինակների կողմից հայկական եկեղեցիներում ներկայացված եւ որմնանկարներին առընչվող հոդվածներ: Հայ եւ օտարալեզու ընթերցողի ուշադրությանն են ներկայացվել հեղինակների կողմից գրված, ձեւավորված ու անձնական միջոցներով հրատարակված երեք մեծարժեք հայերեն եւ օտար լեզուներով հրատարակված գրքեր` The restoration of wall paintings in several Armenian churchs of first christian ages (առաջաբան՝ պրոֆ. Պատրիկ Տոնապետյանի, 330 էջ, 700 գունավոր լուսանկար, 27x31x5 սմ, տպաքանակ` 300 օրինակ, հայերեն և անգլերեն), HAGHBAT – Restauro conservativo dei dipinti murali del secolo X, X-XIII nella chiesa del Santo Segno, 976-991 (առաջաբան՝ պրոֆ. Սեյրանուշ Մանուկյան, 390 էջ, 750 գունավոր լուսանկար, 27x31x5 սմ, տպաքանակ` 300 օրինակ, հայերեն և իտալերեն), DADIVANK – La conservation-restauration des peintures murals date՛es 1297 dans l e՛glise Kathoghike construite en 1214 (առաջաբան՝ պրոֆ. Անտոնիա Արսլան, 490 էջ, 800 գունավոր լուսանկար, 27x31x5 սմ, տպաքանակ` 300 օրինակ, հայերեն և ֆրանսերեն): Գրքերը հնարավոր է ձեռք բերել Երեւանի Էպիգրաֆ գրախանութներում: Տեսնելով իտալացի հանդիսատեսի հետաքրքրությունն ու հայ մշակույթի անծանոթ բնագավառի հանդեպ մեծ հիացմունքն ու գնահատանքը` հրավերներ ունենք հայկական եկեղեցիներում պահպանված որմնանկարների ցուցահանդեսը կազմակերպել Ֆիրենցեյում, Հռոմում, Ուդինեյում, Կալաբրիայում ու Սալենտոյում:
ԱՐԱ ԶԱՐՅԱՆ
Միրանո (Վենետո)
