Պատրիոտիզմ
«Պատրիոտիստները» Հայրենիք սիրելու մի քանի մոդել են ճանաչում: Դրանցից մեկը կայսերական մոդելն է, որի հետքերը տեսնում ենք հայ ժողովրդի պատմության որոշակի հատվածում ստեղծագործած մեր բանաստեղծների ու գրողների երկերում:
Օրինակները բազմաթիվ են ու աղաղակող:
Ավետիք Իսահակյանն, օրինակ, օտար ափերում, կայսերական պրոպագանդայի ազդեցության տակ, առանց իրական հայրենիքը պատմականից տարբերակելու, երգում էր՝
Է՜յ, ջան – հայրենիք, ինչքա՜ն սիրուն ես,
Սարերդ կորած երկնի մովի մեջ.
Ջրերդ անո՛ւշ, հովերդ անո՛ւշ,
Մենակ բալեքդ արուն ծովի մեջ:
Պարույր Սեւակն էլ Հայրենիքով երդվելիս, կայսերական քարոզչամեքենայից ազդված՝ չգիտես ինչու ձեռքը դնում էր սրտի վրա ու ասում՝
Քեզնով երդվելիս
Ձեռքըս դնում եմ իմ սրտի վրա՝
Սեղմելո՛ւ նման,
Որ… հանկարծակի չպայթի դողից…
Հայրենիքի նկատմամբ Համո Սահյանի անբացատրելի սերն այդպես էլ անբացատրելի մնաց ու մենք չհասկացանք, թե Հայաստան ասելիս, նրա այտերն ինչո՞ւ էին այրվում, կամ ծնկներն ինչո՞ւ էին ծալվում: «Պատրիոտիստներն ունե՞ն դրա պատասխանը:
Մեծ հայրենասեր Հովհաննես Շիրազն էլ, իրական հայրենիքը ճանաչելու հարցում կողմնորոշվելու համար, հարց էր ուղղել տարիքով մեծերին. -«Ո՞րն է, բաբո, մեր հայրենիք» ասելով: Ու ստացել ապակողմնորոշող պատասխանը.
–Էն, որ ունի բարձր երկինք…
Էն, որ ունի լեռն Ալագյազ`
Հավքերն` աշուղ, ջրերը` սազ…
Էն, որ ունի աշխարհի թագ`
Քանց թագավոր` Մասիս ճերմակ…
ԳՐԻԳՈՐ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ