Ապրիլի 26-ին Թեհրանում տեղի է ունեցել «Իրանի Իսլամական Հանրապետության դիվանագիտական առաքելությունների վրա հարձակման հետաքննությունը միջազգային իրավունքի լույսի ներքո» խորագրով համաժողովը: Իրանի Արտաքին գործերի նախարարության մամուլի խոսնակ Սայիդ Խաթիբզադեի խոսքով՝ վերջին տարիների ընթացքում Իրանի արտաքին գործերի նախարարությունը տարբեր երկրներում ունեցել է նահատակներ եւ հարձակման է ենթարկվել՝ դիվանագետների հոգեբանական կայունությունը խաթարելու նպատակով:
Հարկ է նշել, որ տարիներ առաջ Լոնդոնում ահաբեկչական խմբի կողմից Իրանի դեսպանատան գրավումը սկիզբ դրեց իրանցի դիվանագետի զոհվելու հիշատակման համար:
Վերոնշյալի համատեքստում որոշ հետաքրքրություն է ներկայացնում իրանա-ադրբեջանական հարաբերությունների խորացմանը միտված դիվանագիտությունը: Օրերս Բաքու կատարած այցի ընթացքում Իրանի արտաքին գործերի նախարարի տեղակալ Մեհդի Սաֆարին Ադրբեջանի պաշտոնյաների հետ քննարկել է համատեղ տնտեսական հանձնաժողովի կողմից վավերացված պայմանավորվածությունները, երկկողմ ընթացիկ ծրագրերը, ինչպես նաեւ այսպես կոչված «Ադրբեջանի կազմում Լեռնային Ղարաբաղի վերականգնման ծրագրի» եւ այլ հարցեր: Փատորեն իրանական կողմը ինչ-որ չափով հետաքրքրված է սահմանամերձ Լեռնային Ղարաբաղի՝ ադրբեջանական ռազմակալված տարածքում տնտեսական գործունեություն ծավալելու հարցում: Ընդ որում այդ ամենը նաեւ ներկայացվում է հարեւանների եւ տարածաշրջանի երկրների ու բարեկամների հետ հարաբերությունների զարգացման ու խորացման համատեքստում, որի վերաբերյալ հայտարարված է ԻԻՀ նախագահ Էբրահիմ Ռայիսիի կառավարության ծրագրում:
Թերեւս իրանա-ադրբեջանական հարաբերությունների առավել խորացման մասին է վկայում նաեւ Խաթիբզադեի այն դիտարկումը, թե վերջին 10 ամիսների ընթացքում երկու երկրների միջեւ պայմանավորվածություն է ձեռք բերվել բազմաթիվ համատեղ նախագծերի վերաբերյալ եւ հուսով է, որ առաջիկայում ականատես կլինեն դրանց իրականացմանը:
Եվ միայն շահերի համընկնումով կարելի է բացատրել այն, որ Թեհրանում նախապատրաստվում են Ադրբեջանի եւ Թուրքիայի արտաքին գործերի նախարարներ Բայրամովի ու Չավուշօղլուի եւ նրանց իրանցի պաշտոնակից Աբդոլլահիանի բանակցություններին, որն անկասկած, դիվանագիտական կարեւոր նախաձեռնություն է:
Իրանական դիվանագիտության մեկ այլ սլաք էլ ուղղված է դեպի հարեւան Հայաստանի Հանրապետություն, որի նորանշանակ դեսպան Արսեն Այվագյանի հավատարմագրերի ընդունման արարողության ընթացքում նախագահ Էբրահիմ Ռայիսին ընդգծել է Թեհրանի հետեւողական քաղաքականությունը, այն է՝ որեւէ ագրեսիայի ընդդիմանալը: Ավելին՝ երկրի նախագահը որպես օրինակ ներկայացրել է Իրանը, որն ունենալով սկզբունքային դիրքորոշում՝ հակադրվում է ԱՄՆ ագրեսիային եւ հեգեմոն երկրներին առհասարակ: Ըստ էության պաշտոնական Թեհրանն Իրանի նկատմամբ կիրառված ամերիկյան տնտեսական պատժամիջոցները գնահատում է ագրեսիայի դրսեւորում, որը հայկական կողմի դեպքում կարելի է նույնացնել թուրք-ադրբեջանական ուղղակի ռազմական ագրեսիայի հետ Արցախի Հանրապետության տարածքում: Այս տեսակետից Իրանի նախագահի խորիմաստ ձեւակերպումը փաստորեն նշանակում է ընդդիմանալ զավթիչ ուժերին հայկական տարածքում:
Հետաքրքրական է, որ Ռայիսիի մեկ այլ խոսքով՝ Իրանը միշտ պաշտպանել է ազգային ինքնիշխանության եւ պետությունների տարածքային ամբողջականությունը հարգելու իրավունքները: Փաստորեն պաշտոնական Թեհրանը հավասարության նշան է փորձում դնել նշված երկու իրավունքների միջեւ՝ տվյալ դեպքում նախապատվությունը չտալով դրանցից որեւէ մեկին:
Այսպիսով, Թեհրանի դիվանագիտական սլաքներից երկուսը ակնարկում են տնտեսական կապերի խորացում Թուրքիայի եւ Ադրբեջանի հետ, իսկ երրորդ սլաքով ՀՀ հետ հարաբերություններում կարեւորվում է յուրաքանչյուր ագրեսիայի ընդդիմանալը:
ԿԱՐԵՆ ՄԿՐՏՉՅԱՆ
իրանագետ