Նավագնացության պատմությունից մեզ հայտնի այս անգիր օրենքը դարեր շարունակ գործել ու դեռ գործում է: Եղել են այդ օրենքի խստությանը չդիմացողներ, որոնք հետագայում պատժվել են դրա համար: Եղել են նաեւ ուրիշներ, որոնք ընդհանրապես դուրս չեն եկել նավից, պաշարված ամրոցից, բերդից կամ բերդաքաղաքից,- չեն հասցրել, կամ չեն ուզեցել, նախընտրելով մեռնել տեղում… Դա օրենք չէ քաջության մասին, այլ պատասխանատվություն՝ իրենց ապավինած մարդկանց կամ, առավել եւս, ժողովրդի ճակատագրի հանդեպ:
Այս վերջին խմբին են պատկանում պաշարված սովահար, ջախջախված Արցախի ռազմաքաղաքական ղեկավարները: Կարո՞ղ էին դուրս գալ: Անշուշտ, ինչպես իրենցից մի քանիսը՝ բարեւելով, կանացի հագուստով թե այլ կերպ: Սակայն մնացին, չլքեցին իրենց ու մեր երկիրը եւ հայտնվեցին թշնամու ճիրանների մեջ, զնդաններում ու ծաղրանկարային դատարաններում:
Եվ այդ բոլորին մեր արձագանքն ու հակազդեցությունը, մեղմ ասած, անհամաչափ է, նույնիսկ հակառակ եւ անգամ՝ հակադրական: Մեկ կողմից՝ ազգային կառույցներ, կազմակերպություններ եւ անհատներ, Հայաստանում թե Սփյուռքում, փորձում են միջազգային ատյաններում ու պետական հարթակներում օրակարգի հարց դարձնել պատանդների ազատման եւ Ադրբեջանի հակահայ եւ հակամարդկային գործողությունների դատապարտման խնդիրը, իսկ մյուս կողմից՝ դեմ են առնում հայկական պետական մարմինների եւ իշխանավորների ոչ միայն լռությանը կամ չկամությանը, այլեւ՝ Բաքվի գործողությունները փաստորեն քաջալերողի դիրքերին: «Ինչո՞ւ մնացիք այնտեղ», հանդիմանական խոսքը հնչել եւ հնչում է մեր պաշտոնատար անձանց կողմից՝ ոչ որպես ինքնարդարացում, այլ՝ սրիկայական հետին միտք՝ «քանի որ մնացել եք, ուրեմն վայելեք հետեւանքները եւ մի՛ խանգարեք մեր անդորրը», այսինքն՝ կեղծուպատիր հաշտության բանակցությունները, նաեւ՝ իշխանական զբոսանքները:
Մեր դարավոր պատմության մեջ դժվար է հիշել ավելի ստոր կեցվածք եւ արարք: Այն էլ՝ ընդդեմ մի խումբ մարդկանց, որոնք, հակառակ պաշտոնական Երեւանի կողմից իրենց դավաճանվելուն, իրենց հազարամյա երկիրը կորցնելուն, ստիպված եղան վայր դնել զենքերը եւ կալանավորվելու գնով մի կերպ փրկել բռնագաղթվող ավելի քան 130 հազար հայրենակիցների կյանքը:
Նրանք իսկական, պատասխանատու նավապետի նման պահեցին իրենց ու դեռ պահում են Բաքվի զնդաններում ու դատարաններում:
Նրանք արժանի՛ են մեր պայքարին:
ՀԱԿՈԲ ԱՎԵՏԻՔՅԱՆ
