ԱՆԿՐԿՆԵԼԻ ԺԻՐԱՅՐ ԴԱՆԻԵԼՅԱՆ

ԵՐՎԱՆԴ ՏԵՐ-ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

Լիբանանահայ բազմարդյուն բանասեր եւ մատենագետ, ուսուցիչ եւ խմբագիր Ժիրայր Դանիելյանը 80 տարեկան դարձավ: Այլ պայմաններում, հոգեկան ու ֆիզիկական այլ մթնոլորտում, ոչ միայն Բեյրութում ու Երեւանում, այլեւ Սփյուռքի շատ վայրերում ջերմությամբ ու շռայլ մեծարանքներով պիտի նշվեր նրա հոբելյանը, ոչ միայն որպես տուրք հարգանաց, այլեւՙ երախտագիտության առհավատչյա, վաստակի գնահատում: Մեծ է նրա գործընկերների, ընթերցողների, ուսանողների շրջանակը, նույնքան եւ ավելի մեծՙ նրա գործին հիացողների թիվը: Փոխարենըՙ վստահ ենք, որ գոնե մամուլում շատերը կանդրադառնան նրա բազմամյա եւ բազմակշիռ վաստակինՙ ինչպես ստորեւ լույս տեսնող հոդվածը:

Շնորհավորում ենք, մաղթում կատարյալ առողջություն, անսպառ եռանդՙ շարունակելու իր առաքելությունը:

…Եվ ահա ապրիլի 21-ին մեր սիրելի Ժիրայր Դանիելյանը դարձավ ութսուն տարեկան:

Ես անկեղծ համակրանքի եւ բարեբանումի խոսքեր ունեի պահած այսօր Ժիրայր Դանիելյանին ասելու համար, բայց կորցրի դրանք, ես մոռացա ջերմ ու սրտալի մաղթանքների եւ բարձր տրամադրության բոլոր բառերը: Եվ դրա մեղքը իմը չէ, դրա մեղավորը ես չեմ: Օգոստոսի 4-ի բեյրության աղետը, սեպտեմբերին սկիզբ առած քառասունչորսօրյա արյունալի պատերազմը տակնուվրա արեցին բոլորիս կյանքը: Մենք այլեւս նման չենք մեզ, մեր կյանքը դարձավ ծանր իրողություն, մեր անձնական ապրումներն ու զգացումները աղոտեցին, դարձան մի տեսակ անկարեւոր ու երկրորդական: Էլ խե՞լք մնաց, էլ խոսք ու բա՞ռ մնաց…

Եվ ահա այսօր ես կանգնած եմ խոշոր անհատականության հարուստ ու բովանդակալից գործունեության իրողության դիմաց եւ չգիտեմ, թե որտեղի՞ց սկսեմ եւ ինչ ասեմ: Այնքա՜ն բան կա ասելու…

Ժիրայր Դանիելյանի կյանքի վաթսուն տարին լեցուն է եղել անվախճան- երբեք չվերջացող աշխատանքով եւ գիտական-ուսումնասիրական գործունեությամբ:

Եթե ես իր գրական-բանասիրական, մշակութային, մանկավարժական եւ հասարակական գործունեության նույնիսկ համառոտ նկարագիրը տամ, ինձ տասնյակ էջեր են պետք:

Եթե իր գրական, բանասիրական եւ գրականագիտական աշխատությունների, ուսումնասիրությունների եւ հոդվածների սոսկ ցանկը ներկայացնեմ, նորից էջեր ու էջեր են պետք:

Ուրեմն, ես այսօր կբավարարվեմ միայն ընդհանուր խոսքով:

Ժիրայր Դանիելյանի բանասիրական որոնումները, որոնք սովորական որոնումներ չեն, այլ, իրականում, հայտնաբերումներ, գրականագիտական հոդվածներն ու գրախոսությունները, որոնք ես մանրամասնաբար գիտեմ, ինձՙ պարզ գրականագետիս ու բանասերիս, միշտ էլ մասնագիտական բավականություն եւ հիացմունք են պատճառել:

Ժիրայր Դանիելյանը անմրցելի մատենագետ է, գրքի եւ հայ մամուլի եւ առհասարակ հայ գրավոր մշակույթի հմուտ եւ փայլուն գիտակ: Մատենագիտությունը գրականագիտության եւ բանասիրության գիտական հիշողությունն է, որ միշտ հիմնված է ստույգ եւ հավաստի իմացության վրա: Ես այսօր չգիտեմ մեկ այլ անձի, որ Ժիրայր Դանիելյանի պես իմանա հայ գիրքը:

Ես տեսել եմ, թե ինչպես է Ժիրայր Դանիելյանը գիրք խմբագրում: Ես տեսել եմ իր անհրաժեշտ միջամտությունները, շտկումները, սխալների ուղղումները, թվերի ու փաստերի ճշտումները, որոնք այնքան շատ էին եւ այնքան էական, որ ամենայն արդարությամբ նրան կարելի է համարել իր խմբագրած գրքերի համահեղինակը:

Ես գիտեմ, որ նա տասնյակ տարիներ գրական հանդեսներ եւ ամսագրեր է խմբագրել: Ես աշխատակցել եմ իր խմբագրած «Կամար» հանդեսին եւ գիտեմ, թե նա ինչ բարձրաճաշակ եւ բծախնդիր խմբագիր է: Բայց նա նաեւ գրական քաղաքականություն վարող խմբագիր է, որ ջանում է գրական կյանքի ընթացք կազմակերպել եւ ձեւավորել: Եվ դա իր առավելությունն ու արժանիքն է, որ նրան տարբերում է իմ ճանաչած այլ խմբագիրներից:

Ես առնչվել եմ նաեւ իր մանկավարժական գործունեությանը. ես ինքս էլ տասնյակ տարիների մանկավարժական փորձ ունեմ եւ կարող եմ վկայել եւ վստահորեն ասել, որ Ժիրայր Դանիելյանը իր էությամբ, նկարագրով, ուսուցանելու հմտությամբ եւ մանավանդ իմացությամբ իսկական մանկավարժ է:

Ժիրայր Դանիելյանը իր գործունեությամբ մի ամբողջ դարաշրջան է լիբանանահայ գրական-մշակութային եւ հասարակական կյանքում: Հմայիչ անձնավորություն եւ ամբողջական մարդՙ նա հրաշալի գոյություն է լիբանանահայ հասարակության մեջ: Հանրային եւ հրապարակային կյանքում, մշակութային եւ կրթական հավաքներում նա միշտ եղել եւ մնում է ցանկալի եւ սպասված ներկայություն: Միշտ ցանկալի եւ սպասված է եղել եւ այսօր էլ այդպիսին է մնում իր գրավոր ու բանավոր խոսքըՙ ծանրակշիռ, տեղին, էական եւ բովանդակալից:

Ուրեմն, ահա Ժիրայր Դանիելյանը դարձավ ութսուն տարեկան: Եվ, ես, բնականաբար, չեմ ասելուՙ արդե՛ն ութսուն տարեկան, ես ասում եմՙ դե՛ռ ութսուն, միա՛յն ութսուն տարեկան:

Ծանրաբեռնված աշխատանքի եւ մշտապես զբաղվածության տասնյակ ու տասնյակ տարիները հոգնություն չեն տվել մեղվաջան մարդուն, ընտանեկան դժբախտությունը թեեւ կոտրեց, բայց չհաղթեց, չփոխեց նրան: Բայց ահա 2020 չարաբաստիկ թվականի օգոստոսի 4-ի աղետը նրան պատճառեց ամենամեծ չարիքըՙ Ժիրայրը հարկադրված եղավ կտրվելու իր գրասեղանից, զրկվեց ամեն օր վաղ առավոտից գրասեղանի առջեւ նստելու հնարավորությունից: Բայց հուսով եմՙ միայն առժամանակ…

Սիրելի Ժիրայր, մեր օրերում ճապոնացիները մարդու ծերությունը համարում -հաշվում են ութսունհինգից հետո: Ես գիտեմ, որ դու, իհարկե, ավելին ես, քան որեւէ ճապոնացի, ուրեմն քո ծերությունը գալու է առնվազն իննսունից հետո: Ես նաեւ գիտեմ ու վստահ եմ, որ դու, ինչ էլ որ լինի, քեզ վայել, քեզ պատշաճող ժպիտով ու ժպտադեմ, «իմաստուն եւ բեռըդ թեթեւ» կանցնես իննսունի քո ծերունական շեմը: Եվ, իհարկե, կլինես ու կմնաս նույն անկրկնելի Ժիրայր Դանիելյանը…