ՑԱԲՐՆՈԽԸ, ՄՆԱՑԱԿԱՆՅԱՆԸ, ԵՄ-Ն ՈՒ ՄՄ-Ն ԱՐԻԵՏԱ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ Հայաստանի դեգերումը Մաքսային միության եւ ԵՄ-ի միջեւ շարունակում է մնալ շատերին հուզող թեմա: Երեկ տարբեր դրսեւորումներով թեման շուռումուռ տվեցին նաեւ խորհրդրարանում` նախ արտաքին ոլորտում հատկացումների եւ հանձնաժողովներում բյուջետային քննարկումների ընթացքում, ապա եւ լրագրողների հետ ԵՄ-Հայաստան խորհրդարանական հանձնաժողովի համանախագահ Միլան Ցաբրնոխի (հայ համանախագահ Սամվել Ֆարմանյանի հետ համատեղ) հանդիպման ընթացքում: Ցաբրնոխին, օրինակ, Սերժ Սարգսյանի հետ հանդիպման ընթացքում Մաքսային միություն մտնելու հիմնավորումներից ազգային անվտանգության շարժառիթն էր համոզիչ թվացել, թեեւ նկատեց, թե իր խնդիրը չէ համոզիչ-անհամոզիչը գնահատել: Նրա խոսքով` սեպտեմբերի 3-ից հետո մեկը մյուսի հետեւից Հայաստան այցելած պատվիրակություններն ափսոսում են Հայաստանի կատարած շրջադարձի համար, ու չնայած հարգանքին` ՄՄ մտնելու Հայաստանի որոշման հանդեպ, այդ պատվիրակությունների ներկայացուցիչները չեն զլացել նշել, որ ՄՄ անդամակցումը անհնարին է դարձնում Ասոցիացման համաձայնագրի ստորագրումն` իր տնտեսական բաղադրիչով հանդերձ: Իսկ Հայաստանի պաշտոնյաների կողմվից հայտնվող այն տեսակետները, թե Հայաստանը ԵՄ- ի հետ համագործակցությունը շարունակում է` Ցաբրնոխի համար հասկանալի էր, քանի որ Հայաստանն առանց Եվրոմիության հետ համագործակցության կարող է դառնալ ռուսական գավառ: Եվրոմիությունն էլ կշարունակի Հայաստանի հետ համագործակցությունն այնքան, որքան հնարավոր կհամարի Հայաստանին հեռու պահել տվյալ հեռանկարից: Իսկ ընդհանրապես, ըստ Ցաբրնոխի, հարգելով Հայաստանի որոշումը` ՄՄ մտնելու վերաբերյալ, Եվրոխորհրդարանը Հայաստան-ԵՄ համագործակցության նոր հնարավորություններ է մտմտում այս նոր պայմաններում: Ասուլիսին այդ մասին ասելով` միաժամանակ այս բովանդակությամբ ձեւակերպումներ էին արվել ԵՄ-Հայաստան երկու համանախագահների տարածած հայտարարության մեջ, որտեղ վերջիններս վերահաստատել են հանձնառությունըՙ շարունակել ԵՄ-ի եւ Հայաստանի միջեւ համագործակցության հետագա զարգացումը, հիմնված նախորդ տարիներին երկու կառույցների խորհրդարանականների արդյունավետ համագործակցության վրա Հայաստանի եվրոպական օրակարգը առաջ մղելու նպատակով: Քաջալերում կար` ուղղված Եվրոպական խորհրդարանինՙ ԵՄ-Հայաստան արտոնագրերի դյուրացման համաձայնագրին կանաչ լույս տալու հետ կապված, նույնը ակնկալելով Հայաստանի Ազգային ժողովիցՙ մինչեւ Վիլնյուսի գագաթնաժողովը (Եվրոխորհրդարանը վավերացրել է համաձայնագիրը, Հայաստանի խորհրդարանը` քննարկել, վավերացումը թողնելով հաջորդ քառօրյային): Համանախագահներն, այնուամենայնիվ, հասկանում են այն դժվարությունները, որոնք այլեւս թույլ չեն տալիս շարունակել ԵՄ-Հայաստան Ասոցիացման համաձայնագրի, ներառյալՙ ԽՀԱԱԳ գործընթացը, ինչպես նախատեսված էր այս նոյեմբերինՙ Վիլնյուսում: Բայցեւ` արժանին մատուցում կատարված աշխատանքի եւ ներդրված ջանքերի համար եւ կոչ են անում շարունակել նույն եռանդովՙ հստակեցնելու, թե ինչպես պետք է առաջ շարժվել Վիլնյուսի գագաթնաժողովից հետո, ասված էր հայտարարության մեջ: Իսկ ահա Հայաստանի արտաքին գերատեսչությանը բյուջեի հատկացումների քննարկմանը ֆինասների փոխնախարար Պավել Սաֆարյանին ուղղված պատգամավորական հարցումները ենթատեքստեր ունեին. ինչո՞ւ են բյուջեում եվրոինտեգրման ուղղությամբ ծախսելիք գումարները նույնը մնում, երբ Մաքսային միությանը անդամագրվելու հայտարարությայուն կա (օրինակՙ 122 մլն դրամ հատկացվելու է օրենսդրական եւ թարգմանչական աշխատանքներին, նույնքանՙ որքան 2013-ին է եղել), կամ եվրոդրամաշնորհների հատկացումների գումարները նույն չափերով արտացոլված են նաեւ նոր բյուջեում` երաշխիք կա՞, որ դրանք չեն կասեցվի: Չնայած այս հարցերի հասցեատերը արտգործնախարարությունն էր` Պ. Սաֆարյանը եվրոդրամաշնորհների գումարների վերաբերյալ համոզված էր, որ դրանք կգան: Իսկ ահա հարցը երբ վերաուղղվեց փոխարտգործնախարար Զոհրաբ Մնացականյանին, նա նշեց, որ, իրոք, հարցադրումը տեղին է, եւ եթե ընթացքում հասկանալի դառնա, որ պետք է ավելի քիչ օրենսդրություն թարգմանվի, այդ ժամանակ կվերանայեն գումարները: Զ. Մնացականյանը ոչ պատգամավորների, ոչ լրագրողների հարցերից չխուսափեց: Այս մի քանի ամիսների մշտական հարցը` Զ. Մնացականյանին, թե Վիլնյուսում վերջապես ի՞նչ ենք ստորագրելու, ունեցավ այս կարգի պատասխան. բանակցվում է եվրոպացի գործընկերների հետ, որ ստորագրվելիք փաստաթղթի ձեւը եւ բովանդակությունը համապատասխան եւ փոխկապակցված լինեն, ձեւակերպվի հարցերի այն շրջանակը, որով ԵՄ-ի հետ Հայաստանը շարունակելու է աշխատել: Իսկ ահա բովանդակությունը կարտահայտվի համապատասխան ձեւում: Մնացականյանն ասում էր, թե նոյեմբերի 28-ից հետո 29 է լինելու, 30-ը` եւ կյանքն է շարունակվելու, եւ գործընկերությունը: Այս առավել քան դիվանագիտական պատասխանը, բնականաբար, չհագեցրեց լրագրողներին, բայց ճշտող հարցերն էլ նոր բան չավելացրին այս պատասխանին: Միայն այն, որ ստորագրվելիքը (հուշագիր, թե մի այլ բան) միակ կամ վերջին փաստաթուղթը չի լինելու: Վիլնյուսում ստորագրելիքը պետք է արտացոլի ե՛ւ այս հանգրվանը, ե՛ւ հարաբերությունները հետագայում զարգացնելու նպատակները: Իսկ թե ո՞վ է գնալու Վիլնյուս` արդյո՞ք երկրի նախագահը նաեւ, Զ. Մնացականյան նշեց, թե մասնակցությունը հնարավորինս բարձր մակարդակով է լինելու: Օրերս Հայաստանի առաջին նախագահը խոսել էր Սերժ Սարգսյանի հրաժարականի եւ արտաքին արկածախնդիր քաղաքականության մասին: Այս մասին Զ. Մնացականյանին ուղղված հարցը վերադարձվեց մոտավորապես այսպես. փոխարտգործնախարարն այդպես չի կարծում, իսկ Հայաստանի հեղինակության խնդիր էլ չի տեսնում, քանի որ գործընկերների հետ իրականացվում է երկրի շահերից, անվտանգությունից բխող քաղաքականություն` խնդիրների լուծման տարբեր ձեւաչափեր գտնելով: Իսկ գործընկերներն էլ շատ են` Եվրոմիությունը, նրա անդամ երկրները, Ռուսաստանը եւ այլն: ՀԱԿ-ից Արամ Մանուկյանն, օրինակ, հետաքրքրվեց, թե եթե փոխարտգործնախարարն զգա, որ Մաքսային միություն մտնելու պայմանը Ղարաբաղի հարցն է, ի՞նչ դիրքորոշում կունենա` գնահատական տալով նաեւ, թե արտաքին ոլորտում Հայաստանը մերժվածի կամ ձախողվածի վիճակում է: Զ. Մնացականյանը պատասխանեց, թե չի աշխատում այնպիսի միջավայրում, ուր կարիք կա հայրենասիրության մրցակցության, որտեղ հայրենասիրության պակաս կամ անպատասխանատվություն կա` Ղարաբաղի հարցի հետ կապված: Եւ նման ընտրության կարիք հազիվ թե լինի, քանի որ այդ հարցում կոնսենսուս կա ե՛ւ պաշտոնյա մարդկանց, եւ հասարակական կարծիք ձեւավորողների մեջ, այնպես որ` նման այլընտրանքների առջեւ կանգնելու առիթ չենք ունենա: |
