Հարցազրույց Ռուսաստանի հայերի միության փոխնախագահ Վլադիմիր Աղայանի հետ
– Պրն Աղայան, վերջերս Ռուսաստանում բնակվող հայազգի որոշ քաղաքացիներ դիմել են Ռուսաստանի հայերի միությանը մի շարք հարցադրումներով եւ պահանջել միության ղեկավարների հրաժարականը: Ինչպե՞ս եք գնահատում այդ ամենը:
– Կփորձեմ որպես Ռուսաստանի հայերի միության փոխնախագահ տեսակետս հայտնել այդ մասին:
Եսՙ նախկին աշխատանքիս բնույթից ելնելով, շատ եմ առնչվել անանուն նամակների, նրանցում առաջադրված բազմաբնույթ հարցերի, տարբեր երեւույթների գնահատականների, եւ շատ դեպքերում ներքին հակակրանք, եթե չասեմՙ զզվանք եմ ունեցել նման նամակների նկատմամբ: Իսկ նրանց հեղինակներին միշտ դասել եմ զրպարտիչների շարքին, որովհետեւ նրանք ոչ մի միջոց չէին խնայում իրենց «հերոսներին» (լիներ անհատ թե կազմակերպություն) վարկաբեկելու գործում: Ծանոթանալով Ռուսաստանի հայերի միությանն ուղված դիմումի տեքստինՙ վերհիշեցի այդ անանուն նամակները, բայց մի վերապահմամբ, որ հայտարարության դեռեւս մեզ անհայտ հեղինակները ի վիճակի չեն վարկաբեկելու գործունեությամբ հեղինակավոր, ազդեցիկ վարկանիշ ձեռք բերած կազմակերպությանը, քանզի նրա համբավը վաղուց դուրս է եկել Ռուսաստանի եւ Հայաստանի սահմաններից:
Օրինական հարց է ծագում, թե ինչու Ռուսաստանի հայությանը հուզող հարցերի նկատմամբ պասիվ, հայեցողական դիրքորոշում ունեցող որոշ քաղաքացիներ հանկարծ արթնացան քնից եւ փորձում են «կենսական ակտիվ դիրքորոշմամբ» տասներեքամյա բարձունքից «գնահատել» Ռուսաստանի հայերի միության գործունեությունը եւ այն ներկայացնել, մեղմ ասած, ծուռ հայելու մեջ: Դա, եթե չասենքՙ բարոյական չէ, ապա առնվազն զարմանալի ու տարօրինակ է, անգամ` ծիծաղելի:
Մենք մեր թերությունները լավ գիտենք: Գիտակցում ենք, որ առաջադրված շատ խնդիրներ դեռեւս չենք կարողացել լուծել, չենք կարողացել լուծել նաեւ նրա համար, որ հայկական համայնքի որոշ ներկայացուցիչներ մեզ օգնելու փոխարեն բռնել են բամբասանքի եւ կատարված աշխատանքը սեւացնելու ուղին:
Եթե դիմումի հեղինակները ցանկանում են Ռուսաստանի հայերի միության գործունեությունն էլ ավելի արդյունավետ դարձնել, ունեն կառուցողական առաջարկություններ, ապա կազմակերպության դռները բաց ենՙ ցանկացած ձեւաչափով երկխոսության համար: Բայց դժբախտաբար այդ սնանկ հարցադրումները ցույց են տալիս, որ նրանց մոտեցումները ոչ միայն կառուցողական չեն, այլեւ ժխտողական են: Ասածս ապացուցելու համար բերեմ միայն մեկ օրինակ. դիմումի մեջ մեր կազմակերպությանը փորձում են մեղադրել նաեւ նրա համար, որ ոմն գիտնական Մեյերիՙ Ռուսաստանի «Կուլտուրա» հեռուստաալիքով Հայոց ցեղասպանության փաստը ժխտելու հայտարարությանը չենք արձագանքել: Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման եւ դատապարտման ուղությամբ մեր կազմակերպության կողմից իրականացված ծրագրերի ֆոնին այդ փաստը ոչ մի կարեւոր դերակատարում չի կարող ունենալ, եթե փորձենք անգամ թռուցիկ ներկայացնել կատարվածը:
Ռուսաստանի հայերի միության ստեղծումից անմիջապես հետո կառույցին կից Մոսկվայում ստեղծվեց Միջազգային իրավունքի եւ քաղաքագիտության ազգային ինստիտուտ, որը դարձավ Հայոց ցեղասպանության հարցերի ուսումնասիրման յուրահատուկ կենտրոն: Ինստիտուտի կողմից բազմիցս կազմակերպվել եւ իրականացվել են միջազգային գիտագործնական կոնֆերանսներ, ձեւավորվել է աշխարհի հայտնի ցեղասպանագետներից կազմված փորձագիտական հանձնաժողով, որը երկու տարի շարունակ ուսումնասիրել է Ցեղասպանությանն առնչվող պրոբլեմները եւ նախապատրաստել Հայ դատը միջազգային դատարան ներկայացնելու առաջին լուրջ փաստաթուղթը: Կատարված ուսումնասիրությունների հիման վրա միության նախագահ Արա Աբրահամյանի ֆինանսական միջոցներով հրատարակվել են մի քանի տասնյակ գրքեր, ինչպես Ցեղասպանության, այնպես էլ Արցախի հիմնահարցի կարգավորման խնդիրների վերաբերյալ: Դրանց շարքում առանձնահատուկ տեղ է գրավում երջանկահիշատակ Յուրի Բարսեղովի «Հայերի Ցեղասպանությունը. Թուրքիայի պատասխանատվությունը եւ միջազգային հանրության պարտավորությունները» հանրությանը քաջ հայտնի եռահատոր աշխատությունը եւ «Լեռնային Ղարաբաղը միջազգային իրավունքում եւ համաշխարհային քաղաքականության մեջ» երկհատորյակը:
Համոզված եմ, որ եթե այդ անհայտ անձինք ձերբազատվեին ալարկոտությունից եւ ուսումնասիրեին կազմակերպության գոնե միայն այդ ուղղությամբ կատարած աշխատանքը, դժվար թե գրիչ վերցնեին ձեռքերը եւ հանդես գային նման անհեթեթ հայտարարություններով:
Կցանկանայի օգտվել ներկա հարցազրույցի առիթից, հակադարձել իրենց իսկ բարձրացրած խնդիրը եւ հարցնելՙ եթե այդքան տոգորված եք Հայոց ցեղասպանության փաստը ժխտողին արձագանքելու խնդրով եւ ունեք անանուն ստորագրահավաք կազմակերպելու փորձ, ապա ինչո՞ւ դուք չփորձեցիք նույնՙ ստորագրահավաք կազմակերպելու միջոցով մեղադրանք ներկայացնել Հայոց ցեղասպանության փաստը ժխտող գիտնականին եւ ստիպել, որ նա հրապարակայնորեն ներողություն խնդրի մեր ժողովրդից: Ինչո՞ւ չէիք անում, ո՞ւմ էիք սպասում, թե՞ սովորել եք միայն ուրիշի ձեռքերով շագանակ հանել կրակից: Ակնառու է, որ այս անանուն անձինք հեռու են եւ անտարբեր հայոց հոգսերից, ուստի եւ մեր կազմակերպությունը որեւէ ընդհանուր բան չի կարող ունենալ նրանց հետ:
– Պրն Աղայան, Ձեր կարծիքով ի՞նչ նպատակ են հետապնդում այս դիմումի հեղինակները:
– Քանի որ հայտնի չէ դիմումի հեղինակների (կամ միգուցե հեղինակի, չգիտենք) ով լինելը, դժվարանում եմ խոսել նրանց նպատակների մասին: Բայց մի բան հստակ է. նրանք իրենց վերաբերմունքով ոչ թե օգնում են կազմակերպությանը, այլ ջուր են լցնում առաջին հերթին Ռուսաստանում գործող ադրբեջանական կառույցների ջրաղացին: Ասեմ թե ինչու…
Ռուսաստանի հայերի միության ստեղծումը հարյուրամյակի նոր մարտահրավերներին դիմակայելու թելադրանք էր, նպատակ հետապնդելով ներհամայնքային համախմբումից անցնել վերհամայնքային համախմբման: Կառույցը ինքնակազմակերպման, համախմբման, կազմակերպական-ինստիտուցիոնալ որակապես նոր կառույց է, որը իր գործունեության ընթացքում դարձել է հետեւողականության, ավանդապահության եւ նոր օրվա բացահայտումների միաձուլման ակնառու օրինակ: Ահա թե ինչու մեր կազմակերպությունը մեծ հեղինակություն է վայելում Ռուսաստանի հասարակական, քաղաքական կազմակերպությունների, պետական կառավարման մարմինների միջավայրում, իր գործունեությամբ նպաստելով ոչ միայն Ռուսաստանում բնակվող հայության աշխատանքային, կրթամշակութային, իրավական շահերի պաշտպանությանը, այլեւ հայ-ռուսական հարաբերությունների, երկու ժողովուրդների դարավոր բարեկամության էլ ավելի խորացմանը: Եվ միանգամայն օրինաչափ է, որ Ռուսաստանի Կենսագրական ինստիտուտը ազգային մրցանակաբաշխության «Տարվա կազմակերպություն-2012» անվանակարգում հաղթող ճանաչեց «Ռուսաստանի հայերի միություն» համառուսաստանյան հասարակական կազմակերպությանըՙ «Միջպետական եւ ազգամիջյան հարաբերությունների ամրապնդման գործում ունեցած նշանակալի ավանդի համար»: Իսկ կազմակերպության ղեկավար Արա Աբրահամյանի աշխատանքը բազմիցս գրահատվել է Ռուսաստանի Դաշնության եւ Հայաստանի Հանրապետության բարձր պարգեւներով:
Բնական է, որ մեր կազմակերպության մեծ հեղինակությունը Ռուսաստանում գործող ադրբեջանական կազմակերպություններին ամենեւին էլ դուր չի գալիս, նրանք կցանկանային եւ կասկածից վեր է, որ փորձում են սեպ խրել հայ-ռուսական օրեցօր խորացող հարաբերությունների մեջ: Ուստի այդ դիմումում բերված անհիմն հարցադրումների հեղինակները նպաստ են բերում այդ կազմակերպությունների գործունեությանը: Դրանում համոզվելու համար խորհուրդ կտայի ծանոթանալ թուրք-ադրբեջանական կայքէջերին:
Այստեղ եւս ավելորդ չեմ համարում նշել, որ մեր կազմակերպությունը միշտ կոչ է արել բոլոր նրանց, որոնք մտահոգված են մեր համազգային խնդիրներով, միասնական ճակատով պայքարել դրանք լուծելու համար: Միասնության պառակտման ամեն մի փորձ հակասում է մեր ազգային շահերին եւ անասելի չափով վնասում է մեզ: Եվ իրոք, այստեղ մենք սխալվելու իրավունք չունենք, որովհետեւ մեր սխալներին սպասողներ դեռեւս շատ կան…
– Պրն Աղայան, քանի որ դիմումի հեղինակները մի շարք պահանջներ են ներկայացնում կազմակերպությանը, ապա կցանկանայինք լսել Ձեզ, թե ինչ է արվել անցած տասներեք տարիների ընթացքում:
– Ցեղասպանության միջազգայնորեն ճանաչման եւ դատապարտման ուղությամբ իրականացվող մեր կատարված աշխատանքների մասին ես փորձեցի հիշատակել ոչ թե նրա համար, որ հաշվետու ենք անանուն անձանց, այլ միայն այդ դիմումում առաջադրված հարցերի սնանկությունն ապացուցելու համար: Ուստի ներկա առիթով մեր կողմից իրականացվող այլ ծրագրերի վերաբերյալ ես Ձեր հարցին չեմ պատասխանի: Նախ նրա համար, որ ՌՀՄ գործունեությանը քաջ տեղյակ են թե՛ Հայաստանի եւ թե՛ Ռուսաստանի լայն հասարակությունը եւ հատկապես ռուսահայերը, եւ երկրորդ, չեմ ուզում անանուն, անհիմն, անպատասխանատու հարցադրումների հեղինակներին պատասխանել: Ելնելով այս ամենիցՙ խորհուրդ եմ տալիս ստորագրահավաքի հեղինակներին այսուհետեւ քաջություն ունենալ սեփական անվամբ հանդես գալու եւ ասել միայն ճշմարտությունը:
Իսկ բոլոր նրանց, ում հետաքրքրում է ՌՀՄ գործունեությունը, ապա ամբողջական տեղեկատվություն կարող են ստանալ նաեւ համացանցից եւ ՌՀՄ պաշտոնական կայքէջից:
