Իրանի իշխանությունները բացառում են գունավոր հեղափոխությունների հեռանկարը

Հնարավոր չէ այս օրերին հետեւել  Իրանի շուրջ  ընթացող իրադարձություններին ու մտահոգությամբ չանդրադառնալ   մեր հարեւան  երկրում տիրող  օրավուր  շիկացող ներքաղաքական իրավիճակին:

Սեպտեմբերի 13-ին դեռեւս չբացահայտված հանգամանքներում  22-ամյա Մահսա Ամինիի մահվան լուրը ցնցեց բոլորին: 

Իրանցի քուրդ աղջիկը ձերբակալվել էր իսլամական հանդերձանքի  կանոնները չպահպանելու  համար: Իրավապաշտպանները պնդում են, որ Մահսան ոստիկանությունում կտտանքների է ենթարկվել, իսկ պաշտոնական տվյալներով,  աղջիկա մահը վրա է հասել  սրտի կաթվածի հետեւանքով:

Նրա հուղարկավորության ժամանակ կանայք ցուցադրաբար հանել էին  իրենց գլխաշորերն ու  հակակառավարական կարգախոսներ վանկարկելով պահանջում էին վերջ դնել   իսլամական հեղափոխությունից  հետո Իրանում ներդրված  հիջաբ կրելու  պարտադրանքին:

Բողոքի ցույցերը կայծակնային արագությամբ տարածվեցին նաեւ երկրի տարբեր շրջաններ եւ   վերածվեցին  ոստիկանության հետ արյունալի բախումների, ու դրանց հետեւանքով ցուցարարների մեջ արձանագրվեցին մահվան բազմաթիվ դեպքեր:

ԻԻՀ նախագահ Ռայիսին,  Մահսայի ողբերգական մահը շահարկումների առարկա չդարձնելու համար երկրի իրավապահ մարմիններին  խստագույնս հանձնարարել է հետաքննել նրա   մահվան  հանգամանքներն ու ծնողներին խոստացել, հանգամանքների բացահայտումից հետո, մեղավորներ ի հայտ գալու դեպքում, օրենքի   ողջ  ուժով  պատժել նրանց: Իրանի նախագահը Մահսա Ամինիի ծնողների հետ ունեցած հեռախոսազրույցի ժամանակ իր  վշտակցությունն է հայտնել, եւ Մահսայի մահը հավասարազոր համարել իր հարազատ դստեր  մահվանը:

Այս իրադարձություններին նախ արձագանքեց Եվրոմիության արտաքին քաղաքականության եւ անվտանգության հարցերը  համակարգող Ժոզեպ Բորելը,  դատապարտելով  Իրանի իշխանություններին  ցուցարարների նկատմամբ բիրտ ուժ կիրառելու համար:

ԱՄՆ նախագահ Բայդենն էլ ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի 77-րդ նստաշրջանի  ամբիոնից իր ելույթի ընձեռած առիթն օգտագործեց  անդրադառնալու  Իրանում ընթացող բողոքի ակցիաներին,  հայտարարելով,  որ Ամերիկան  սատարելու է իրենց տարրական իրավունքները երաշխավորելու   նպատակով  ցույցերին  մասնակցող իրանցի խիզախ  կանանց: Իսկ ԱՄՆ պետքարտուղար Բլինքենն իր թվիթերյան էջում գրեց, որ Մահսա Ամինիի ձերբակալության պատասխանատու Իրանի  բարքերի ոստիկանությունն  ու ԻԻՀ անվտանգության ծառայության 7 ներկայացուցիչներ   ներառվելու  են ԱՄՆ պատժամիջոցների ցանկում:  Ֆրանսիայի ԱԳ նախարարությունն էլ  հանդես եկավ Իրանում ցուցարարների բողոքի ակցիաների ճնշման համար ուժի  գործադրումը դատապարտելու հայտարարությամբ:

Գերմանիայի կանցլեր  Շոլցը  Մահսա Ամինիի մահը սահմռկեցուցիչ է  անվանել:  Իսկ Գերմանիայի  արտաքին գերատեսչությունը Իրանում կանանց իրավունքների ոտնահարման փաստերով  բողոք ներկայացնելու համար  Բեռլինում Իրանի դեսպանին ԱԳՆ է  հրավիրել: Նաեւ հայտարարվել է, որ Իրանի նկատմամբ նոր պատժամիջոցներ սահմանելու  նպատակով  Գերմանիան Եվրոմիության մյուս երկրների հետ  քննարկելու է հավելյալ  տարբերակներ:

Ակնհայտ է, որ Իրանի նկատմամբ թշնամաբար տրամադրված երկրներն  առիթը բաց չէին թողնելու   Իրանում ստեղծված լարված իրավիճակը  ծառայեցնելու սեփական շահերին: Իսկ պաշտոնական Թեհրանն էլ   գործադրելու էր իր քարոզչական հնարավորությունների ողջ արսենալը՝ ապացուցելու, որ արտաքին արձագանքները ոչ այլ ինչ են, եթե ոչ Իրանի ներքին գործերին միջամտելու  փորձ:

Հակադարձելով վերը  նշված հայտարարություններին, Իրանի արտաքին գործերի նախարարության խոսնակ Նասեր Քանանին զարմանք է  հայտնել Իրանի ժողովրդի իրավունքների    պաշտպանի դերում  հանդես եկող  ԱՄՆ եւ Արեւմուտքի՝   երկակի չափանիշներ կիրառելու փորձի համար, եւ խորհուրդ տվել տուրք չտալ, իր ձեւակերպմամբ՝  կեղծ ու հնամաշ կարգախոսներին, ու հրաժարվել մի քանի տասնյակ տարի  Իրանի նկատմամբ կիրառվող անմարդկային պատժամիջոցներից:

Իսկ ԻԻՀ ԱԳ նխարար Ամիր-Աբդոլլահիանն Իրանի նկատմամբ թշնամաբար տրամադրված երկրների ղեկավարներին վստահեցրել է, որ Իրանում առանձնահատուկ ոչինչ տեղի չի ունենում, եւ  բացառել է «գունավոր հեղափոխությունների» միջոցով վարչակարգի փոփոխության հեռանկարը:  

ԳՐԻԳՈՐ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ

Իրանագետ