Մեր աչքերը միշտ դեպի վեր,Դեպի լույսը մեր ուխտի:Հ. ԹումանյանԱսելիքս միգուցե համակարգված չէ, բայց թեկուզ դրա մասնակի ընկալման դեպքում ուրախ կլինեմ, եթե նույնիսկ ընկալողների լսարանը ձեռքի մատների վրա կարելի լինի հաշվել. տվյալ դեպքում եւ տվյալ ժամանակահտվածում կարեւոր չէ գաղափարի զանգվածային ընկալումը. այս փուլում (փուլի տեւողությունը չափելու ժամանակային զգացողությունը թողնում եմ ձեր հայեցողությանը) առավել կարեւոր է գաղափարի փոխանցելիությունը, այդ գաղափարի կորիզն ու հիմնասյունը չաղավաղելու պահանջը:Ցավալին այն է, որ ես միայն հիշեցնում եմ այն, ինչը հայտնի է եղել բոլոր ժամանակներում, բոլոր հասարակություններում:Բոլոր տեսակի հասարակական դրական տեղաշարժերը` հասարակության կոնսոլիդացիա, մշակութային վերածնունդ, տնտեսական առաջընթաց, քաղաքակրթական թռիչք, սկսվում են գիտելիքի ստեղծման, դրա անխափան փոխանցման եւ արժեվորման անընդհատ գործընթացով:Ինձ համար ազգային կրթության մասին պատկերացումները պտտվում են մեր պատմության ամենաառանցքային կերպարի`Մեսրոպ Մաշտոցի եւ նրա սերնդակիցների շուրջ: Առանց պաթոսի: Մաշտոցը, թարգմանչաց սերունդը ստեղծեցին ազգային դպրոց. նրանք ստեղծեցին գիտելիքի փոխանցման ազգային ինստիտուտ, ժամանակի քաղաքակրթական ողջ ներկապնակն ու ժառանգությունը դարձավ մեր սեփականությունը. հայկական դպրոցը դարձավ ոչ միայն համաշխարհային մտքի, գիտելիքի եւ աշխարհայացքի կրողն ու փոխանցողը, այլ նաեւ ինքն սկսեց միտք, արժեքներ ու քաղաքակրթական կողմնորոշիչներ գեներացնել ու դրանք արտահանել:Թարգմանչությունն ամենեւին էլ պարզունակ տեխնիկական գործողություն չէ, այն մեր ինքնության ծածկագրի կենտրոնական հարացույցն է, մեր քաղաքակրթական տեսակի ու հոգեկերտվածքի միջուկն ու էությունը: Թարգմանչությունն իր ամենալայն, եթե կուզեք` ամենխորհրդավոր արժեքային իմաստով ոչ միայն դարձավ համաշխարհային քաղաքակրթական ժառանգության յուրացման, փոխանցման եւ վերաիմաստավորման գործիք, այլեւ վերադարձրեց մեզ ինքներս մեզ ճանաչելու եւ այդ ինքնաճանչողության արդյունքում աշխարհում մեր տեղը վերագտնելու մշտական ձգտմանը, մեր ինքությունը խորությամբ վերապրելու հոգեւոր կարողությանը: Մաշտոցի ստեղծած դպրոցը ծնեց Նարեկացի, Թումանյան, Մաթեւոսյան: Ուրեմն, պետք է միշտ մնալ մաշտոցյան ազգային դպրոց (դպրոց հասկացությունը խնդրում եմ ընկալել որպես համակարգ, աշխարհայացք ու նաեւ հոգեւոր կենսատարածք իմաստով) ստեղծելու, վերստեղծելու, վերականգնելու եւ վերահաստատելու տրամաբանության ուղեծրում:Եթե ոչ, ապա ժամանակները մեզ համար կավարտվեն, որովհետեւ մնացյալը ածանցյալ է, որովհետեւ եւ՛ պետությունը, եւ՛ բանակը, եւ՛ այլ կարեւորագույն ինստիտուտներ սկսվում են ազգային դպրոցից, Մաշտոցի առաքելությանը հավատարիմ մնալուց, թարգմանիչ լինելու գենետիկական պահանջից, դեպի Թումանյանի հիշատակած Լույսը տանող ուխտն իրագործելու ազգային եւ անհատական մղումից:Հ.Գ.- Հայ գրականության, Հայ եկեղեցու պատմության եւ մնացյալ հայագիտական առարկաների շուրջ բանավեճերը բարձրացրածս խնդրի համատեքստի կարեւորագույն տարրերն են:Հ.Գ.- Ազգային դպրոց ստեղծելուց, վերստեղծելուց առաջ պետք է նախեւառաջ դադարել միմյանց հայհոյել։Հ.Գ.- Կներե՛ք, երկար ստացվեց: ԴԱՎԻԹ ՄԻՔԱՅԵԼՅԱՆ, պ.գ.թ |