Ֆրանսիական Le Monde պարբերականը ծավալուն հոդվածով անդրադարձել է Հայաստանում ստեղծված իրավիճակին ու Նիկոլ Փաշինյանի ֆիասկոյին։
«2018-ի «թավշյա հեղափոխությունից» հետո իշխանության եկած ՀՀ կառավարության ղեկավարը ավելի ու ավելի շատ է ենթարկվում քննադատության: Բնակչության մեծ մասը նրան է մեղադրում Լեռնային Ղարաբաղի պատերազմի ժամանակ իր վերաբերմունքի համար, որտեղ երկիրը ծնկի եկավ Ադրբեջանի առջև:
Բավական է պարզապես ասել նրա անունը, որպեսզի տեսնեք, թե մարդիկ ինչպես են խոժոռվում:
«Օ՜, ոչ, ոչ Նիկոլ Փաշինյան, խնդրում եմ, ես նյարդայնանում եմ», – զգուշացնում է նրա նախկին աջակիցներից մեկը: «Այն ինձ համար չափազանց անձնական է դարձել, ես գրեթե ցանկանում եմ հեղաշրջում լինի, որ նա հեռանա», – խոստովանում է մեկ ուրիշը: «Նա այնքան հիասթափեցրեց մեզ», – հառաչում է երրորդը:
Հայաստանի վարչապետի մասին հարցին` նրա նախկին գործընկերների կամ նախկին համախոհների արձագանքները հաճախ նույնն են: Սովորաբար տևում է երկար, ճնշող լռություն, ապա նախատինքներ՝ անթիվ, անհամար։
«Երբ սկսում ես կազմել անհաջողությունների ցուցակը, պարզապես չգիտես ուր կանգ առնել», – ասել է Le Monde-ի զրուցակիցներից մեկն ու սկսել թվարկել իր բողոքները։
Երեկ «թավշյա հեղափոխության» հերոս, 45-ամյա Նիկոլ Փաշինյանը, նրանց կարծիքով, դարձել է պարտված և նվաստացած Հայաստանի խորհրդանիշ՝ Լեռնային Ղարաբաղի պատերազմում Ադրբեջանի դեմ ծանր պարտությունից հետո»,-գրում է պարբերականը:
Բնակչությունը չի ներում նրան 2020-ի նոյեմբերի 9-ին հրադադարի ռեժիմը ստորագրելու համար՝ զգալի տարածքային կորուստները, ինչպես նաև ռազմաճակատում զոհված մոտ 3500 զինվորներ, որոնց մեծ մասը երիտասարդներ: Հակամարտության ավարտից չորս ամիս անց տասնյակ ընտանիքներ դեռ սպասում են պատերազմի դաշտում անհետացած իրենց սիրելիների մասին լուրերին, 74 բանտարկյալներ շարունակում են մնալ Բաքվի ձեռքում, Լեռնային Ղhարաբաղի և հարակից տարածքների հազարավոր բնակիչներ դուրս են մղվել իրենց տներից՝ մինչ տնտեսական ճգնաժամը հարվածում է երկրին: Ապշած, զզված` երեք միլիոն հայերը փորձում են հասկանալ, թե ինչպես հայտնվեցին այստեղ:
Պատերազմի ընթացքում Նիկոլ Փաշինյանը, այնուամենայնիվ, նրանց հավաստիացնում էր, որ հաղթանակը մոտ է: Նրանք շատ ուշ հասկացան, որ դա ոչինչ էր, և որ նրա հաղթական ելույթները կապ չունեին մարտական գործողությունների իրականության հետ:
Այսպիսով, այդ ժամանակվանից անընդհատ նույն ուղերձն է կրկնվում. «Նիկոլը դավաճան է և պետք է գնա»: Ասվում է, որ նախագահը, եկեղեցին, ընդդիմությունը, այնուհետև զինվորականները կոչ են արել հրաժարական տալ և արտահերթ ընտրություններ անցկացնել:
Նշվում է, որ Փաշինյանն ակնկալում է իր աջակիցների աջակցությունը՝ նվազած, բայց հավատարիմ, բնակչության մոտ 20%-ը, արտահերթ ընտրությունների հեռանկարում, որը նախատեսված է հունիսի 20-ին:
«Երբ զինվորականները պահանջեցին նրա հրաժարականը փետրվարի 25-ին՝ Լեռնային Ղարաբաղում կրած պարտությունից երեք ամիս անց, վարչապետը պատասխան հարված է հասցնում նրանով, ինչ նախընտրում է և ամենալավը գիտի՝ փողոցի իշխանությամբ:
Դատապարտելով «հեղաշրջման փորձը»՝ նա իր համակիրներին կոչ արեց իր հետ դուրս գալ փողոց: Նրա մտերիմները փորձում են նրան հետ համոզել, բայց իզուր. մեգաֆոնը ձեռքին՝ վարչապետը երթով անցնում է Երևանի փողոցներով, որին հետևում է աջակիցների բազմությունը:
«Ես վարչապետ դարձա ոչ թե իմ կամքով, այլ քանի որ ժողովուրդը այդպես որոշեց», – գոռում է նա մայրաքաղաքում հավաքված 20,000 մարդկանց առաջ, մինչ թատերականորեն ավելացնում. «թող ժողովուրդը պահանջի իմ հրաժարականը կամ գնդակահարի ինձ»:
Ազգային ժողովի փոխնախագահը բացատրություն է ներկայացնում. «Նա երկվորյակ է, նրա բնավորությունը համընկնում է աստղակերպի նշանի հետ՝ կեսը զայրացած, կեսը հանգիստ», և այս երկակիությունը թույլ է տալիս Փաշինյանին լինել «և՛ կառավարության ղեկավար, և՛ ընդդիմություն»»,-գրում է կայքը:
Արտերկրում «հեղաշրջման փորձի» մասին հայտարարությունը խուճապի ալիք է առաջացնում: Եվրոպայից Միացյալ Նահանգներ՝ անցնելով Ռուսաստանով, նախազգուշացումներ են հնչում հեղաշրջման ցանկացած փորձի դեմ:
Հայաստանում այս հանկարծակի իրարանցումը անակնկալ եղավ. բնակչությունն ընտելացել է իր վարչապետի աղմկոտ «դուրս տալուն» և նշում է, որ ոչ մի տանկ փողոց չի մտել: Բանակը նույնիսկ իշխանությունը վերցնելու պատրաստակամության ոչ մի նշան չի տվել:
«Սա լրիվ բլեֆ էր», – դիտարկում է անում հայկական քաղաքականության գիտակներից մեկը:
Ռազմավարությունն աշխատեց. Նիկոլ Փաշինյանը գրավեց միջազգային ուշադրությունը և հայտնվեց խաղի կենտրոնում՝ վերամոբիլիզացնելով իր հետևորդներին։
«Նա երկիրը ղեկավարում է ինչպես թերթը»․ համաձայն նրա քննադատների, այս դրվագը շատ տիպիկ է նրա կառավարման ձևին:
«Նա երկիրը ղեկավարում է թերթի պես, «breaking news»-երով, որոնց ետևում ոչինչ չկա», – հոգոց է հանում Մարինե Մանուչարյանը: Փաշինյանի սկզբնական աջակիցների մոտ զայրույթը հասնում է հիասթափության:
«Նա դավաճանեց հեղափոխության արժեքներին և կոտրեց իր ստեղծած հսկայական ոգևորությունը», – ափսոսանք է հայտնում Հովհաննես Ղազարյանը, «Իմ Քայլը» բարեգործական հիմնադրամի նախկին տնօրենը, նրա համար այժմ միայն կարևոր է պահպանել իշխանությունն ամեն գնով:
Նրա նախկին համախոհներն այժմ զզվանքով ու անօգնական կերպով դիտում են հասարակության մասնատումը: Բոլորն ասում են՝ երկիրը երբեք այսքան մասնատված չի եղել:
«Փաշինյանը մարդկանց մեջից հանում է ամենավատը, նա ստեղծեց ատելության և քաղաքացիական պատերազմի մթնոլորտ», – զայրացած ասում է Մանուչարյանը:
Նախկին ակտիվիստը չի կարողանում իրեն ներել՝ Փաշինյանին իշխանություն ստանալու հարցում օգնելու համար: «Սա իմ խաչն է: Ես այն տանելու եմ ամբողջ կյանքում», – ասում է նա։
Նույն մեղքն է զգում Գեղամ Նազարյանը՝ վարչապետի նախկին ընկերը:
«Այս զգացողությունն ինձ հետապնդում է», – ասում է նա:
Լրագրողը գրպանից հանում է հին լուսանկարը: Յոթ երեխաներ շարված են՝ մեծից փոքր, գունավոր պատի դիմաց․ դուստրը, նրա երկու որդիները և Նիկոլ Փաշինյանի երեխաները: Այն ժամանակ նրանք միասին շատ էին խաղում: Աբգարը՝ Գեղամ Նազարյանի կրտսեր որդին, նկարի աջ կողմում է։ 2020 թվականի սեպտեմբերի 27-ին նա իր ծառայությունն էր կատարում, երբ պատերազմը սկսվեց: Երիտասարդը սպանվեց երկրորդ օրը՝ 18 տարեկան հասակում:
Անցյալ ամիս նա եկավ հոր երազում: «Նա ինձ ասաց․ «Հայրի՛կ, մի՛ մեղադրիր քեզ, ոչինչ չէիր կարող անել»: Լրագրողը նրբորեն բարձրացնում է գլուխը. «Փաշինյանը միակ պատասխանատուն է որդուս և առաջնագծում սպանված հազարավոր այլ երեխաների մահվան համար: Հենց նա էլ դարձավ այս պատերազմի պատճառը՝ իր չմտածված քաղաքականությամբ»։
Թարգմանությունը՝ Panorama.am-ի։
https://www.lemonde.fr/international/article/2021/03/26/armenie-d-homme-de-la-situation-a-traitre-de-la-nation-la-desillusion-nikol-pachinian_6074495_3210.html?fbclid=IwAR17ySc6tmdCTlv9Mb3EdQmolw_IZJQ9L9KbKp7vfz8ic0Wn06T77bvJsEo
