Day:Հունվարի 15, 2016

ՀՈՎԻԿ ԱՖՅԱՆ

Խոզի գրիպից 11-րդ մահացածն ունենք: Երկու օր առաջ առողջապահության նախարարությունից պաշտոնապես հայտնեցին, որ խոզի գրիպ հիվանդությունն աստիճանաբար նահանջում է: Ավելի վաղ նախարարն անձամբ հայտարարել էր, որ երկրում խոզի գրիպի համաճարակ չկա, իսկ Հանրապետության գլխավոր վարակաբանն ասել էր, որ չնայած հիվանդության նման բռնկում Հայաստանում երբեք չի եղել, բայց անհանգստանալու կարիք չկա:

Չենք անհանգստանում:

Հունվարի 9-ին մեր դիրքերի ուղղությամբ հակառակորդի բացած կրակի հետեւանքով զոհվել է ժամկետային զինծառայող Արամայիս Յուրիկի Ոսկանյանը: ԼՂՀ ՊԲ-ն եւ ՀՀ ՊՆ-ն ցավակցել են զոհվածի հարազատներին եւ շեշտել, որ սահմանին իրավիճակը շարունակում է մնալ մեր զինվորների վերահսկողության ներքո, այսինքն…անհանգստանալու կարիք չկա: Այսօր մեր տղաները զսպել են հակառակորդի նախահարձակ գործողությունները:

Չենք անհանգստանում:

Հունվարի 18-ին Գյումրիում տեղակայված ռուսական 102-րդ ռազմաբազայի տարածքում կվերսկսվի Վ.Պ-ի դատավարությունը, որն ինչպես գիտենք, տեղի է ունենում Հայաստանի Հանրապետության անունից: Ի դեպ, այս դատավարությունը թերեւս աննախադեպ է համաշխարհային դատավարությունների պատմության մեջ, քանի որ փաստացիորեն մեկ այլ պետության դատարան դատավարություն է իրականացնում մեկ այլ պետությանՙ իրավաբանական տարածքում (ռուսական 102-րդ ռազմաբազայի տարածքը ՀՀ-ն անվճար վարձակալության է հանձնել ՌԴ-ին): Մեր դատախազությունը վստահեցնում է, որ անհանգստանալու կարիք չկա, որ Վ.Պ.-ին, եթե անգամ սատանան օգնի, միեւնույն է, իր արժանի պատիժն է ստանալու, եւ մենք…

Չենք անհանգստանում:

Ավետիսյանների հարազատները որոշ լրատվամիջոցների հայտնել են, որ իրենք պատրաստվում են նախ բոյկոտել Պերմյակովի գործով հունվարի 18-ի դատավարությունը, ապա եւ հեռանալ Հայաստանից….Ռուսաստան, որտեղ, ի դեպ, ծնվել, մեծացել եւ դաստիարակվել է Վ.Պ-ն: Ոչ նրանք, ոչ էլ մենք չենք անհանգստանում:

Համացանցում են հայտնվել Մեծ Բրիտանիայի արքայազն Ուիլյամի, նրա կնոջՙ Քեյթի եւ նրանց որդու լուսանկարները: Ըստ դրանց որոշ լրատվամիջոցներ արձանագրում են, որ Քեյթը կրկին հղի է եւ գուցե հենց այդ պատճառով, գուցե անկախ այդ հանգամանքից, արքայազն Ուիլյամը ճաղատանում է, եւ մենք…

Անհանգստանում ենք:

Պ. Ք.

Բուլղարական «Ստանդարտ» թերթը տեղեկացել է «Հարավային հոսք» գազամուղի նախագծի շուրջ վարվող ռուս-բուլղարական բանակցությունների մասին: Թերթը վկայակոչում է վարչապետ Բոյկո Բորիսովի շրջապատի երկու աղբյուր:

Վերջիններս հայտնել են, որ նախագծի հետ կապված աշխատանքները կարող են վերսկսվել արդեն մի քանի շաբաթից: Աղբյուրները նշել են, որ «Հարավային հոսքին» առնչվող բանակցությունների վերսկսումը պայմանավորված է ռուս-թուրքական հարաբերությունների վատացմամբ եւ «Թուրքական հոսքի» նախագծից հրաժարմամբ, ինչպես նաեւ ՉԺՀ տնտեսական աճի ներկայիս դանդաղ տեմպերով, ինչը հարցականի տակ է դնում «Սիբիրի ուժ» նախագծի իրականացումը:

Թերթի աղբյուրները նաեւ նշում են, որ «Հարավային հոսքը» կհամապատասխանի Եվրոմիության 3-րդ էներգափաթեթի պահանջներին: «Ստանդարտը» իր կողմից հավելում է, որ Թուրքիայի եւ Չինաստանի հետ կապված վերոհիշյալ իրավիճակները Եվրոպան դարձնում են ռուսական գազի իրացման «կարեւորագույն եւ միակ» շուկա:

2015 թ. սեպտեմբերի 18-ին Եվրոխորհրդարանը ԵՄ երկրներին կոչ արեց հրաժարվել Ռուսաստանի հետ ռազմավարական գործընկերության հայեցակարգից եւ գտնել նոր, համաձայնեցված մոտեցում: Ընդունված բանաձեւը մասնավորապես ենթադրում էր հրաժարում «Հարավային հոսք» նախագծից: Դեկտեմբերի 1-ին ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը Անկարայում հայտարարեց, որ ԵՄ ոչ կառուցողական դիրքորոշման պատճառով Ռուսաստանը հրաժարվում է «Հարավային հոսքի» նախագծի իրականացումից: Դրան փոխարինեց «Թուրքական հոսքը», որի շուրջ բանակցությունները ձգձգվում էին թուրքերի պահանջած մեծ զեղչերի պատճառով, իսկ ռուսական «Սու-24»-ի ոչնչացումից հետո նախագահ Պուտինը ամենամյա մամլո ասուլիսում հայտարարեց, որ Ռուսաստանն ակնկալում է «Հարավային հոսքի» առնչությամբ Եվրոհանձնաժողովի դիրքորոշման փոփոխություն:

ՌԴ նախագահի մամլո քարտուղար Դմիտրի Պեսկովը հունվարի 12-ին Ինտերֆաքս գործակալությանը տված հարցազրույցում հերքել է բուլղարական թերթի հրապարակումը: «Ներկայումս նման նախագիծ գոյություն չունի: Այն դադարեցված է: Հետեւաբար, բանակցելու թեմա չկա», հայտարարել է նա:

ՌԴ էներգետիկայի նախարարությունը եւ Բուլղարիայի կառավարությունը նույնպես հերքել են «Հարավային հոսքի» նախագծի վրա աշխատանքների վերսկսմանը վերաբերող լուրերը:

Պ. Ք.

Ինքնապաշտպանության ջոկատներ որոշ քաղաքներում

Գերմանական մի շարք քաղաքներում 2016 թվականը սկսվեց խժդժություններով. հազարավոր արաբ եւ մաղրիբցի ներգաղթյալներ սեռական ոտնձգություններ կազմակերպեցին կանանց դեմ, ինչպես նաեւ կողոպտեցին նրանց: Հետագա օրերին, մասնավորապես հունվարի 9-ին եւ 10-ին, Քյոլնում եւ այլ քաղաքներում անցկացվեցին Արեւմուտքի իսլամացման դեմ պայքարող Pegida եւ «Քյոլնը ընդդեմ աջերի» շարժումների զանգվածային ցույցեր: Ներգաղթի հակառակորդների եւ կողմնակիցների ցույցերը շարունակվում են:

Ներգաղթյալների դեմ Քյոլնում հանդես էին գալիս մոտ 600 ծայրահեղ աջեր, որոնք շաբաթ օրը քաղաք էին ժամանել գնացքով: Ավելի վաղՙ հունվարի 7-ին, «Բիլդ ամ զոնտագ» թերթի անցկացրած հարցման տվյալների համաձայն գերմանացիների 49 տոկոսը վախենում է ամանորյա հարձակումների կրկնությունից, իսկ 39 տոկոսը վստահ չէ, թե իրավապահ մարմինները մարդկանց կպաշտպանեն նման հարձակումներից:

Կանցլեր Անգելա Մերկելը հայտարարեց, որ ներգաղթյալների ընդունման կարգը կարող է խստացվել, եւ որ օրինախախտները կզրկվեն կեցության իրավունքից: Emnid հաստատության անցկացրած հարցման ընթացքում գերմանացիների 48 տոկոսն արտահայտվեց գաղթականների ընդունումը տարեկան 200 հազարի իջեցնելու օգտին: Պաշտոնական տվյալների համաձայն, Գերմանիան 2015 թվականին ընլդունել է ավելի քան 1 մլն գաղթական: Եվս 250 հազար երկիր է մուտք գործել եւ այնտեղ մնում է անօրինական կարգով:

Ամանորյա խժդժություններից հետո Քյոլնի քաղաքապետ Հենրիետա Ռեկերը կանանց եւ աղջիկներին խորհուրդ տվեց օտարներից հեռու մնալ պարզված ձեռքի չափով: Հեգնական արձագանքների եւ քննադատությունների հեղեղը նրան ստիպեց ներողություն խնդրել իր ֆեյսբուքյան էջում: Քյոլնի ոստիկանապետը պաշտոնանկ արվեց:

2015 թ. սեպտեմբերին նախորդ տարվա նույն ժամանակամիջոցի համեմատությամբ ԵՄ-ում գաղթականների թիվն ավելացել է 85 տոկոսով, նշում է ԵՄ վիճակագրական ծառայությունը: Երեք գաղթականից մեկը փախստականի կարգավիճակ ստանալու դիմում է ներկայացրել Գերմանիայում: 2015 թ. ապրիլից հուլիս Գերմանիա է մուտք գործել ԵՄ բոլոր գաղթականների 38 տոկոսը, ըստ որում ներգաղթյալների գրեթե կեսը կազմել են սիրիացիները եւ ալբանացիները: Գաղթականների 15 տոկոսը մնացել է Հունգարիայում (աֆղաններ եւ ուրիշներ), 8 տոկոսըՙ Ավստրիայում, 7-ական տոկոսՙ Իտալիայում, Ֆրանսիայում եւ Շվեդիայում:

Քյոլնի, Շտուտգարտի, Դյուսելդորֆի, Համբուրգի եւ Բեռլինի ամանորյա տագնապահարույց դեպքերից հետո որոշ քաղաքներում բնակչությունը սկսել է կազմել ինքնապաշտպանության ջոկատներ, որոնք արդեն ստացել են Burgerwehr («Քաղաքացիական պաշտպանություն») անվանումը: Գերմանիայի ոստիկանությունը քննադատել է այդ նախաձեռնությունը, դա բնորոշելով որպես վախի դրսեւորում: «Ներկայիս լարվածության պայմաններում նման ջոկատների ստեղծումը հակամարտության ծավալման վտանգ է պարունակում: Գերմանիայի հանրային անվտանգության համար պատասխանատու է ոստիկանությունը», հայտարարել է ոստիկանների դաշնային արհմիության նախագահ Յորգ Ռադեկը:

Ի դեպ, ռազմագիտության ոլորտի ռուսաստանցի հայտնի փորձագետներից մեկը «Սպուտնիկ» ռադիոկայանին տված հարցազրույցում ընդգծել է, որ ներկայիս փախստականների զգալի մասը ատելությամբ է համակված իրենց երկրներում պատերազմների եւ ավերների պատճառ դարձած եվրոպական մեծ տերությունների հանդեպ: Նկատի ունենալով, որ Եվրոմիությունը մտադիր է առաջիկա տարիներին ընդունել մինչեւ 7-8 միլիոն գաղթականների, որոնք, չնչին բացառությամբ, մահմեդականներ են (լիբիացիներ, սիրիացիներ, իրաքցիներ, աֆղաններ եւ այլն), կարելի է պատկերացնել, թե ինչ տեղի կունենա Եվրոպայում: Եվրոպացիները պարտավոր են վերազգային կորպորացիաների պարտադրած լիբերալիզմը փոխարինել չափավոր ազգայնականությամբ, այլապես Եվրոմիությունը շուտով կփլուզվի, ինչը ծանր հետեւանքներ կունենա նաեւ ԵՄ հետ 400 մլրդ դոլարանոց առեւտրաշրջանառություն ունեցող Ռուսաստանի տնտեսության եւ անվտանգության համար, նախազգուշացրել է ռուս փորձագետը:

Կիւլլապի Կիւլպենկեան հաստատութեան տնօրէն խորհուրդ

ՆԻՒ ԵՈՐՔ – Աւելի քան 80 տարիներու ազգանուէր ծառայութեամբ, «Վերժին Կիւլպենկեան» մայրանոցը հալեպահայութեան մասնաւորապէս ու սուրիահայութեան ընդհանրապէս եղաւ բարիք մը մանաւա՛նդ գաղթական հայութեան բեկորներուն համար, որոնք Ցեղասպանութեան դառն ճակատագիրը ճաշակելով կազմեցին իրենց բոյնը ասպնջական սուրիական հայրենիքէն ներս:

Մայրանոցը ծննդեան տուն եղաւ ու հասաւ բոլորի՛ն անխտիր, առանց յարանուանական, հատուածական ու քաղաքական գոյն տալու այս ազգօգուտ հիմնարկին: Մայրանոցին մէջ ծնան յաջորդական սերունդներ եւ այսօր անոնք ակնածանքով կը յիշեն անոր կատարած բարեսիրական մեծ գործը:

Դժբախտաբար, սուրիական պատերազմին հետեւանքով, «Վերժին Կիւլպենկեան» մայրանոցն ալ ի շարս ազգային այլ հաստատութիւններու ստիպուած եղաւ ժամանակաւորապէս փակել իր դռները: Վերջին քանի մը տարիներուն Կիւլլապի Կիւլպենկեան հաստատութեան մայրանոցը, իր աշխարհագրական դիրքով աւելի հանդարտ վայր մը ըլլալով հայաշատ թաղամասին մէջ, ժամանակաւորապէս դարձաւ ապահով երդիք մը հայ ծերանոցի տարեցներուն համար, քանի որ պատերազմի պատճառով ծերանոցի շէնքը ռմբակոծուած եւ վնասուած էր:

«Կիւլլապի Կիւլպենկեան» հիմնարկութեան տնօրէն խորհուրդը 25 դեկտեմբեր 2015-ին յայտարարած է համայն հալեպահայութեան, որ «Վերժին Կիւլպենկեան» մայրանոցը, բարեսիրական հիմնարկ մը, դարձեալ կը վերադառնայ իր աւանդական առաքելութեան, վերահաստատելով շէնքին առաջին յարկը իբրեւ հիւանդանոց: Նաեւ, Կիւլլապի Կիւլպենկեան հաստատութեան տնօրէն խորհուրդի որոշումով, ժամանակաւորապէս իր համալիրին մէջ ապաստան տալով հանդերձ պիտի շարունակէ իր դռները բաց պահել մեր տարեցներուն առջեւ, մինչեւ բարի աւարտը տխուր պատերազմին եւ անոնց վերադարձը դէպի հայ ծերանոցի շէնքը:

Հալէպի մեջ, հաստատութեան եւ համալիրին լիազօր ներկայացուցիչ պրն. Օհաննէս Օհաննէսեան շուտով պիտի ձեռնարկէ վերաբացումի նախնական աշխատանքներուն, որպէսզի մայրանոցը վերագտնէ իր անցեալի հմայքը եւ վերընդունի մայրերը իր հիւանդանոցէն ներս:

«Կիւլպենկեան» մայրանոցի վերաբացումը յոյս, անվտանգութիւն, կայունութիւն եւ աշխատավայր կը հայթայթէ Հալէպի բնակիչներուն:

Շուտով հալեպահայութեան ուշադրութեան պիտի յանձնուի նոր զարգացումները «Վերժին Կիւլպենկեան» մայրանոցին հետ կապուած: Մինչ այդ, Կիւլլապի Կիւլպենկեան հաստատութիւնը մնայուն խաղաղութիւն կը մաղթէ Սուրիական Հանրապետութեան եւ հալեպահայութեան:

Խմբ. կողմից տեղեկացնենք, որ հալեպահայությանը քաջ հայտնի մայրանոց-ծննդատան վերաբացումը անմիջական չէ. դեռեւս աշխատանքները նախապատրաստական փուլում են:

ՍԱՌԱ ԳԱՍՊԱՐՅԱՆ

Չկա թերեւս մի այնպիսի տոն, որն այնքան համամարդկային լինի, սիրված, սպասված իր գալստյան խորհրդով, բարու, լավի նկատմամբ տածված ակնկալիքով, ինչպիսին Ամանորն է: Տարվա մեջ մեկ անգամ տիրապետողը դառնում է բարին, երբ նոր տարվա սրընթաց մուտքի հետ օդը հագենում է բարեմաղթանքների առատությամբ եւ ամենուր թեւածող դրական այդ էներգիան մի կարճ ժամանակ ասես կարողանում է պարուրել այս ծեր ու դաժանությունից հոգնած մոլորակը անդորրի եւ խաղաղության ջերմությամբ:

Տարեմուտ: Հակասական խոհեր: Մարդը մանկան պես ուրախանում է նոր տարվա գալով, չնայած գիտի, որ ծերանում է եւս մեկ տարով ու էլ ավելի ընդառաջ գնում դեպի իր ախուսափելի վերջը: Մարդը, նույնիսկ` ամենաանհավատը, արագորեն թերթվող ժամանակի դեմ անզոր, Ամանորի գիշերը ակամայից հավատում է հրաշքի, տուրք տալիս «ինչպես դիմավորես` այնպես էլ կանցնի…» նախապաշարմունքին ու փողոց նետում հին իրերը, եթե նա իտալացի է, ոսպով ապուր ուտում, որ շատ դրամ ունենա, եթե հունգարացի էՙ տասներկու խաղողի հատիկ ըմբոշխնում եկեղեցու զանգերի նույնաչափ զարկերի ներքո, եթե իսպանացի է, ապա երկու օրվա մեջ իր տունը հիմնահատակ մաքրում, հետո` թխում, եփում, խոհարարական մտքի հրաշքներ գործում, իսկ եթե հայ էՙ ապա, երբեմն պարտքով, նոր տարվա ճոխ սեղան է բացում…

Փոխարենը հայը հանգստանում է 8 օր եւ ավելի, կասեք: Այո, այդ առումով Ամերիկայում իրոք «ստրկատիրական» է օրենքը: Ամանորի հանգստյան օրը հունվարի մեկն է միայն: Պատկերացնո՞ւմ եք, դեկտեմբերի 31-ն ու հունվարի 2-ը պարտադիր աշխատանքային են: Մարդու իրավունքների կատարյալ ոտնահարում է սա, ափսոս ՄԻԵԴ-ը Եվրոպայում է գտնվում: Երբ գործընկերներիս հայտնում եմ, որ Հայաստանում տարեմուտի տոնը տեւում է մինչեւ հունվարի 13-ը, երանելի հոգոցով պատասխանում են` awesome (ապշեցնող է), հետո հարցնում. «ռուսական աղցան պատրաստեցի՞ր»: Խոսքն օլիվյեյի մասին է… Չէ, ամերիկացին աղցան պատրաստելու համար տանը չի մնա: Նրա տարեմուտի ռոմանտիկան դրսում է, Թայմ Սկսվերում` դիտելու բյուրեղյա գնդի էջքը, կամ էլ ռեստորաններում:

Ցավոք կարճատեւ է տարեմուտի պատճառած երանությունը: Նրա մուտքն ու ելքը սրընթաց է մարդու կյանքում: Տոնն արագ փոխարինվում է գորշ առօրյայով, առտնին հոգսերով, դեպրեսիայով, խրամատում գտնվող հայ զինվորի կյանքի մասին տագնապով ու ապահով, ուժեղ Հայաստան ստեղծելու համար պայքարով:

Ըստ չինական կենդանակերպի մեկնությանՙ Կարմիր կապիկի տարիՙ 2016-ը, լինելու է անկանխատեսելի ու լավ անակնկալներով լի: Ինչ ուզում եք ասեք, սակայն տարեմուտի բերկրանքն աշխարհում ամենաշատը ճաշակում են չինացիները, պարսիկներն ու հրեաները, նշելով երկակի նոր տարիՙ համընդհանուրն ու իրենց ազգայինը: Մենք` հայերս, նույնպես ունեցել ենք մեր ազգայինը, վաղնջական ժամանակներում օգոստոսի 11-ին տոնելով հայոց նոր տարին` Նավասարդը: Ինչո՞ւ չենք վերականգնում: Ասացի ու հետո մտածեցի. բա որ պարտքով նոր տարվա սեղան գցողների թիվն ավելանա՞… Չէ, մեղք է մեր ժողովուրդը: Սպասենք լավ օրերի գալուն:

Նյու Յորք

ԱՐԾՎԻ ԲԱԽՉԻՆՅԱՆ

Հետամանորյա «պատմաբանասիրական» ուրվագիծ

Տարաշխարհիկ մրգերն այսօր հայ մարդու համարՙ Հայաստանում թե այլուր, բարեբախտաբար ավելի քան սովորական, առօրյա երեւույթ են։ Մինչդեռ ոչ վաղ անցյալում հայաստանցու համար դրանք հազվագյուտ էին։ Անգամ ցիտրուսային պտուղները դժվար գտանելի, բաղձալի համադամներ էին, հատկապես չքավոր եւ սահմանափակ կենցաղով ապրող խորհրդահայի համար, որի աչքին ոչ միայն անանասն ու բանանը, այլեւ նարինջը լիության, փարթամ կյանքի էանիշ էր (հիշենք, թե ինչպես 1990-ականների սկզբին ՀՀ առաջին նախագահի «նարինջ ուտողներ» արտահայտությունը վրդովմունք առաջացրեց սփյուռքահայերի եւ շատ հայաստանցիների մեջ):

Նարինջը համարվում է չինական մրգատեսակ (գիտական անվանումըՙ citrus sinensis` չինական ցիտրուս, իսկ ռուսերեն ՈտպսՖրՌվ բառն առաջացել է գերմաներեն ապֆել սինՙ չինական խնձոր բառից)։ Բառը հայոց լեզու մուտք է գործել արաբերենից (նարանջ)։ Պատմության ընթացքում այն քիչ թե շատ ծանոթ կուլտուրա է եղել Կիլիկիայի հայության համար, իսկ մերձարեւադարձից հեռու ապրող լեռնաբնակ հայության մեծ մասի համար եղել է անմատչելի մի բան։ Այս առումով հիշենք մի ուշագրավ դեպք հայոց պատմությունից։ Հայտնի է, որ Մեծ եղեռնից հետո հայրենասիրությամբ տոգորված արեւմտահայ մնացորդացն իր հարսանիքների ժամանակ սկսել է հանգանակություններ կատարել եւ դրանք նվիրաբերել հայ որբերին, Կարմիր խաչին եւ հայոց բանակին` 1920 թվականին Ադաբազար քաղաքում Պետրոս Աֆեյանի հարսանիքին եւս աճուրդ է կազմակերպվել, որից գոյացել է 40 ոսկի գումար` «Հազիւ վերջացեր էր աճուրդը, երբ հանդիսականներէն մէկը նարինջ մը նուիրեց Հայ բանակին. ժողովուրդը սիրով ընդունեց սիրազեղ այդ նուէրը եւ աճուրդի դրաւ» (տես Սօս Վանի, Նարինջ մը նուէր` Զանգեզուրի հայ առիւծներուն, «Ճակատամարտ» թերթ, 29.01.1920)։

Խորհրդային տարիներին եւս տասնամյակներ շարունակ նարինջը եղել է ապրանքային դեֆիցիտ (անգամ շփացած Մոսկվայի համար, էլ ուր մնացՙ փոքրիկ ծայրագավառ Հայաստանի)։ Եթե հարեւան Վրաստանից պակաս հարգի մանդարինը հասնում էր Հայաստան, ապա նարինջը մնում էր հազվագյուտ դելիկատես, որը հաճախ Մոսկվայում կամ Լենինգրադում գտնվող կամ այցելող հայաստանցիները ծանրոցով ուղարկում էին Հայաստանի իրենց հարազատներին։ Եվ տարօրինակ էր թվում, որ թեեւ նարնջի հազվագյուտ լինելունՙ Խորհրդային Հայաստանում արտադրվում էր նարնջի ծամոն (որի անվանումը տպվում էր վրիպակովՙ ՆԱՐՆԶԻ…)։ Եվ մեր խնայող ու հնարամիտ տնտեսուհիները անգամ նարնջի կեղեւներն էին օգտագործումՙ դրանից մուրաբա պատրաստելով, ինչը այսօր ոչ հայաստանցիներին ու նաեւ մեր նոր սերունդներին չափազանց տարօրինակ է թվում…

Խորհրդահայ իրականության մեջ նարնջի հազվագյուտ բնույթն արտացոլվել է Յուրի Երզնկյանի «Մեր թաղի ձայները» ֆիլմից (1959-1960) դուրս մնացած մի տեսարանում։ Ֆիլմի պատանի հերոսն իր առաջին աշխատավարձով նարինջ է գնում։ Նա մենակ նստած է բարում եւ շփման կարիք ունի։ Հարեւան սեղանի մոտ նստած ծերուկի հետ (դերակատարՙ Հրաչյա Ներսիսյան) նա խոսք է բացում դժվար գտանելի նարնջի մասին, որից հիմա իր գրպանում կա։ Ծերուկն ընթացք չի տալիս խոսակցությանը, սակայն որոշ ժամանակ անց ժպտալով մոտենում է նրան եւ ասում. «Նարի՛նջ տուր» (տես С.Г.Асмикян, Тесный кадр, Ереван, 1992, էջ 38-39): Չի բացառվում, որ այս տեսարանը կինոնկարից դուրս է մնացել հենց նարնջիՙ դեֆիցիտ լինելու փաստը խորհրդահայ էկրանից բարձրաձայնելու պատճառով…

Հետաքրքրական է, որ տարիներ անց նարինջըՙ որպես խորհրդային իրականության դեֆիցիտ ապրանք, իր էկրանային արտահայտությունն է գտել նաեւ Կիրա Մուրատովայի «Կարճ հանդիպումներ» (1967) ֆիլմում. այս կինոնկարն էլ, ի դեպ, Մուրատովայի այլ աշխատանքների պես, կինովարձույթ չի մտել եւ կոնսերվացվել է։

Շառլ Ազնավուրի քույրըՙ Աիդա Ազնավուր-Կառվարենցն իր հուշագրքում մի սրտաճմլիկ վկայություն է թողել 1960-կաններին Խորհրդային Հայաստանում նարնջի դեֆիցիտի վերաբերյալ։ Երբ 1965 թվականին նրա մայրը հանկարծամահ է եղել Մոսկվայի օդակայանում, եւ Աիդան ամուսնու հետ մեկնել է Մոսկվա, նրանք Փարիզից պատվիրել են հատուկ ինքնաթիռՙ տիկին Ազնավուրյանի մարմինը Ֆրանսիա վերադարձնելու համար։ Ֆրանսիայից ժամանած օդանավն իր հետ բերել է մի արկղ նարինջ։ «Մայրիկի բարեկամուհին մեզ պատմել էր, թե ինչպես իրենք Հայաստանում այցելել են մի ծեր կնոջ, որը 1946 թվականին է Մարսելից «Մայր հայրենիք» ներգաղթած եղել եւ մահվան մահճում միայն մի բանՙ գոնե մի հատ նարինջ է ուզել։ Տիկին Գայանեն խոստացել է ուղարկել, բայց ողջ Մոսկվան տակնուվրա անելովՙ ոչինչ չէր կարողացել գտնել։ Ամեն տեղ նրան նույն պատասխանն էին տվել .

– Նարի՞նջ, իհարկե, լինում է, մի՛շտ, հենց նոր վերջացավ։

Երբ նա մեզ ասաց այդ մասին, մենք Բրունոյին խնդրեցինք Կարավելով նարինջ ուղարկել։ Բայց ոչ, պարզվեց, որ դրանով մենք ծանր վիրավորանք ենք հասցնում ընկերվարական երկրին ։

– Մեզ մոտ ամեն ինչ կա,- ասացին ոստիկանները,- մեր ժողովուրդը ոչ մի բանի կարիք չունի, ե՛տ տարեք նարինջները ։

– Բայց գուցե Հայաստանի որեւէ, մի շատ հեռավոր գյուղում միշտ չի՞ ճարվում …

– Ո՛չ, ո՛չ,- չոր-չոր ընդհատեց ոստիկանապետը,- ամեն տեղ էլ կա։ Որքան որ սրտներդ ուզի ։

Նարինջները մեզ հետ Ֆրանսիա վերադարձան։ Մեր Սվետլանան դատարկաձեռն էր գնացել ծեր կնոջ մոտ։ Նրան թույլ չտվին մահամերձ հիվանդի համար գոնե մեկ հատ նարինջ վերցնել» (Աիդա Ազնավուր-Կառվարենց, Ափարիկս, Երեւան, 2012, ֆրանսերենից թարգմանեց Գրիգոր Ջանիկյանը, էջ 220)։

Գոհ լինենք, որ անցել են նման անհեթեթ ժամանակները, եւ վառ գույնով, հյութալի, դրախտաբույր-դրախտահամ նարնջապտուղն այլեւս հեռավոր երազանք չէ հայաստանցիներիս համար… Ասում են, որ նույնիսկ մի ժամանակ գրեթե մերձարեւադարձային Մեղրիում (Կարճեւան գյուղում), ի թիվս այլ ցիտրուսային կուլտուրաների, նաեւ նարինջ են աճեցրել… Մնում է մաղթել, որ մեր գյուղատնտեսությունն այնքան զարգանա, որ մի օր մեր տեսականիում «նարինջ դեղձի» հետ մեկտեղ լինի նաեւ իսկական նարինջ։ «Հայաստանյան նարինջ»։ Խոստովանենք, որ լավ է հնչում…